Tegelijkertijd stelden ongeveer tien andere activisten een kring van stoelen op om in te zitten en een discussie aan te gaan over verschillende thema’s verbonden aan overconsumptie en de centrale rol ervan in de ecologische crisis. In het midden van de kring stond een spandoek met dezelfde vraag: ‘What future do we want?’, omringd door veelkleurige lijnen die de banden tussen de deelnemers en deze collectieve reflectie symboliseerden. De sessie begon met deze verklaring.

Ondertussen benaderden, vlak bij de actie, wetenschappers in witte jassen voorbijgangers om bewustzijn te creëren, ze te interviewen, de interacties via een luidspreker te versterken en ze uit te nodigen om deel te nemen aan de discussiekring. Tot slot ontvouwden twee andere activisten een spandoek met de boodschap: ‘Let’s redirect the collective energy towards what really matters!’

Foto: Growth Kills en Scientist Rebellion

Als onderdeel van deze campagne vonden er rond Black Friday ook verschillende acties plaats in Nederland en Duitsland. In winkels in de winkelstraten van twaalf steden werden kledinglabels vervangen door bewustmakingsboodschappen, terwijl tweedehands kleding in de rekken werd gelegd om recycling te promoten als alternatief voor fast fashion. In Amsterdam bezochten activisten de kantoren van Adidas en Amazon om hen te confronteren met mensenrechtenschendingen in hun toeleveringsketens. Op 23 november blokkeerden activisten in Nederland het distributiecentrum van Inditex.

Economische groei brengt geen welzijn

Met deze actie willen de activisten het existentiële gevaar van de ecologische crisis benadrukken, en het centrale probleem van overconsumptie dat hier de hoofdoorzaak van is. Ze klagen de mythe van oneindige economische groei aan, die dient als voorwendsel om steeds meer grondstoffen te ontginnen en tegelijkertijd steeds meer van de biosfeer te vernietigen waarvan ons voortbestaan afhangt.

Ze stellen een oplossing voor: degrowth. Dat wil zeggen een drastische vermindering van onze consumptie van grondstoffen, ongeacht het effect op het BBP. Daarbij een transformatie naar een economie die het welzijn van alle mensen en de planeet boven de belangen van een handvol ultra-rijke mensen stelt. En de oprichting van door loting aangewezen vergaderingen van burgers die, zoals de ervaring van eerdere burgervergaderingen heeft aangetoond, veel beter in staat zijn rationele beslissingen te nemen dan politici die zich laten leiden door kortetermijndenken en lobby’s.

Foto: Growth Kills en Scientist Rebellion

Deze zorgen en de oproep tot degrowth komen overeen met de vele systemische wetenschappelijke studies die ecologie en economie met elkaar verbinden. Evenals met een rapport van het Europees Milieuagentschap en een open brief ondertekend door vooraanstaande experts en meer dan 100 maatschappelijke organisaties. (Zie ons manifest voor een meer gedetailleerd overzicht.)

In een schriftelijke verklaring verklaarden de bewegingen Growth Kills en Scientist Rebellion: “Het idee dat economische groei essentieel is voor ons welzijn is een mythe die vooral de belangen van een welvarende minderheid dient. In plaats van eindeloos de productie op te voeren, zouden we ons moeten richten op het produceren van wat echt essentieel is voor ieders welzijn en het verzekeren van een eerlijke verdeling. Het idee dat economische groei hand in hand kan gaan met respect voor het milieu is even misleidend, aangezien klimaatrampen toenemen, vervuiling verergert en de biodiversiteit blijft afnemen zonder tekenen van verbetering.”

“Economische groei is onlosmakelijk verbonden met overconsumptie, wat leidt tot de uitputting van grondstoffen ten koste van de planeet. Het is dringend noodzakelijk om de economie opnieuw te heroverwegen, zodat het grondstoffengebruik wordt verminderd en tegelijkertijd het welzijn van iedereen wordt gewaarborgd, ongeacht economische groei. Onze campagne, die geworteld is in collectief ecologisch herstel, heeft als doel een wereldwijde grassroots-beweging te inspireren die individuen in staat stelt om evenwicht en biodiversiteit te herstellen door gezamenlijke verantwoordelijkheid. Verbonden met elkaar kunnen we onze kracht om te handelen en het leven te herstellen herontdekken.”

“Overal ter wereld wordt economische groei gezien als een centraal politiek doel”, zegt ook prof. Dr. Matthias Schmelzer (Professor for Social-Ecological Transformation Research, Uni Flensburg). “Het is zo vanzelfsprekend dat de meeste mensen zich niet bewust zijn van de gevaren van deze obsessie. Toch is de wetenschap duidelijk: oneindige groei weerspiegelt niet de kwaliteit van ons leven en dreigt de planeet onbewoonbaar te maken. We moeten dit paradigma dringend in vraag stellen, zowel op straat als in de tempels van overconsumptie.”

“Om de onderling verbonden crises van klimaat, biodiversiteit en sociale ongelijkheid aan te pakken, hebben we een diepgaande transformatie nodig van alle belangrijke sectoren in de samenleving: voedsel, huisvesting, transport en meer”, voegt Prof. Dr. Wolfgang Cramer hier aan toe. Hij is IPCC co-auteur, CNRS onderzoeksdirecteur, Institut Méditerranéen de Biodiversité et d’Ecologie marine et continentale, IRD, Aix Marseille University, Avignon University. “De werkelijke levensomstandigheden van de meeste mensen laten duidelijk zien dat het vertrouwen op economische groei alleen een illusie is om deze uitdagingen te overwinnen. Er bestaan echter alternatieven, die zijn gebaseerd op maatschappelijke doelen in plaats van de eindeloze zoektocht naar meer grondstoffenverbruik. Laten we samen het debat aangaan, op straat!”

Een campagne geworteld in collectieve energie

De activisten roepen alle burgers ter wereld op om hun voorbeeld te volgen door de controle over de openbare ruimte, die wordt gedomineerd door reclame en de consumptie-infrastructuur, terug in handen te nemen om praatcirkels te organiseren die vergelijkbaar zijn met die van deze actie, met als doel een massale volksbeweging te lanceren van degrowth en participatieve democratie.

Manua, Strategy & Global Campaigns Coordinator, Scientist Rebellion: “Het doel van deze actie is om een wereldwijde burgerbeweging op gang te brengen door openbare ruimtes opnieuw toe te eigenen met kringen van stoelen, en zo ruimte te creëren voor reflectie op degrowth.”

“Door de lancering van deze beweging te koppelen aan Black Friday, willen we een alternatieve manier van samenleven presenteren. Terwijl Black Friday een ecocidaal, consumentistisch en individualistisch verhaal promoot – gedreven door sociale ongelijkheid en de eindeloze groei van goederen – stellen wij voor om mensen samen te brengen in de openbare ruimte. Deze vergaderingen nodigen ons uit om sociale banden te herontdekken, ons te verbinden met de levende wereld door middel van constructieve dialoog, nieuwe collectieve verbeeldingen te ontketenen en sterker naar voren te komen door onze levensstijlen en maatschappelijke activiteiten in vraag te stellen.”

Foto: Growth Kills en Scientist Rebellion

“We moeten dringend de oude traditie van de agora en het forum nieuw leven inblazen, waar het politieke leven onlosmakelijk verbonden was met het dagelijkse leven van de burgers. Deze ruimtes waren arena’s voor discussie en uitwisseling, essentieel voor het ‘maken van een samenleving’. Wij geloven dat deze ‘praatcirkels’, openluchtdemocratische fora, kunnen dienen als katalysator voor toekomstige soevereine burgervergaderingen met bindende beslissingsbevoegdheid op alle niveaus. In het licht van de ineenstorting van de biodiversiteit en de klimaatcrisis willen we de macht om te handelen aan iedereen teruggeven.”

Dit wereldwijde initiatief is onderdeel van een campagne die afgelopen juni in Brussel werd gelanceerd door de collectieven Growth Kills en Scientist Rebellion, en die begon met een week vol gedurfde acties, waaronder een blokkade van de Europese Commissie aan de vooravond van de Europese verkiezingen. Na deze week van actie zijn activisten van beide bewegingen sinds september de straat op gegaan om rechtstreeks met het publiek in gesprek te gaan en gesprekken op gang te brengen over gedeelde zorgen, hoop en visies voor een duurzame toekomst.

Ze hebben de reacties van burgers verzameld met behulp van een microfoon. Afhankelijk van de actie versterken ze deze rechtstreeks in de openbare ruimte met behulp van een luidspreker, of nemen ze deze op en gebruiken ze deze in de vorm van citaten die in plaats van advertenties worden weergegeven. Op deze manier transformeren ze de openbare ruimte van een ruimte voor consumptiepropaganda in een echt democratisch forum. Met deze aanpak presenteren de activisten een holistische visie op activisme, met als doel een grassrootsbeweging op te bouwen die het sociale weefsel versterkt als basis voor het voorkomen van toekomstige ontwrichting en instabiliteit in ons leven.

Manua: “Onze missie is de creatieve vonk in ieder van ons weer aan te wakkeren door deze energie met liefde te delen in openbare ruimtes. Om de verbeelding van deze ruimtes terug te winnen, moeten we samenkomen als collectief, verenigd door doel en mogelijkheid. Wij geloven dat deze gedeelde reflectie de kracht in ons allemaal kan ontwaken, het vertrouwen kan herstellen en ons kan aarden in een gemeenschap die klaar is voor actie. Onze toewijding aan publieke betrokkenheid weerspiegelt onze overtuiging: alleen een echte grassroots-beweging kan de maatschappelijke transformatie in gang zetten die nodig is voor echte duurzaamheid. Door collectieve actie werken we eraan het leven nieuw leven in te blazen en de harmonie te herstellen in onze gebroken wereld. Samen eisen we terug, herstellen we en creëren we opnieuw.”