Nadat afgelopen week een aantal zaken bij elkaar kwamen – nl de evaluatie van de overeenkomst m.b.t. het AZC in Harderwijk, het nieuws over de ‘Coalition of the Willing’ en de vraag om hulp van een bewoner van een AZC – is er in verschillende documenten nagetrokken wat nu eigenlijk de stand van zaken is in het kader van de hulp van de politieke partijen voor de gemiddelde asielzoekers in Nederland m.b.t. de stand van zaken van die AZC’s in de verschillende steden en dorpen. Verrassend is het mogelijk niet te noemen, maar er kunnen wel verschillen zijn tussen de tekst van de programma’s en de praktijk. 

Een van de meest opvallende zaken waren een aantal artikelen over de verbouwing van het AZC Gilze in de gemeente Gilze en Rijen in het centrum van Brabant, zoals in het ED het artikel ‘Miljoenenplan azc Gilze: wat gaat er precies gebeuren?’; in BNdeStem het artikel ‘Asielzoekerscentrum Prinsenbosch in Gilze zoekt nieuwe invulling van officierswoningen’ en een ander artikel ‘AZC Gilze start grote verbouwing van 40 miljoen begin 2020’.
Volgens de artikelen is de veertig miljoen euro nodig om het AZC te moderniseren, of zoals een artikel schrijft: “ … Het aanbrengen van isolatie is onderdeel van de verbetering van het leefcomfort en modernisering van de gebouwen uit begin jaren veertig. De woonunits krijgen een eigen keuken, er komt meer licht rond de gebouwen. Er komt ruimte voor 1200 asielzoekers, waarna de tijdelijke woonunits van het terrein verdwijnen. Omdat meer diensten naar het azc komen als Dienst Terugkeer en Vertrek en IND komen er enkele kantoren bij … “ 

Deze verbouwing is met name bij de PVV, de partij van de heer Wilders, in het verkeerde keelgat geschoten, omdat de PVV van mening is dat er alleen gekeken moet worden naar de zorg voor de inwoners van Nederland. Nu is 40 miljoen een flink bedrag, maar als daarmee de veiligheid en de verbetering van het leefcomfort van de AZC-bewoners gewaarborgd wordt – en dat is het enige wat telt -, dan is de vraag gerechtvaardigd: “Waarom is men nog niet begonnen met die verbouwing?”

Asielzoekers
Op de site van het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) is een actuele stand te vinden en die geeft aan dat er op dit moment (lees 25 mei 2020) ruim 27.000 personen in de opvang zitten, waarvan bijna 6000 vergunninghouders. 21% van de personen is afkomstig uit Syrië.
Het COA heeft een aantal taken, die wettelijk zijn vastgelegd, waaronder asielzoekers opvangen; asielzoekers begeleiden; weekgeld betalen aan asielzoekers; veiligheid en leefbaarheid handhaven, etc. 

Volgens de bovenstaande artikelen zou het AZC Gilze plaats gaan bieden – na de verbouwing – aan 1200 asielzoekers.
Wat zegt de politiek in het algemeen over asielzoekers?  Het Kennisplatform Integratie & Educatie heeft in 2017 de programma’s van de politieke partijen die op dat moment  in de Tweede Kamer aanwezig waren, bekeken en vergeleken met elkaar. 

Het eerste punt wat beschreven werd, was het standpunt over ‘Opvang in de Regio’ en de meeste partijen waren van mening dat de opvang in de regio verbeterd moest worden, zodat de personen die lang in de opvangkampen zaten ‘duurzame bescherming, veiligheid, onderwijs en zorg zouden krijgen’. Het staat er niet met zoveel woorden, maar het kan ook gelezen worden als dat men liever geen asielzoekers naar Nederland wil laten komen, ondanks het feit dat er nu al zo’n ruim 27.000 inwoners van de verschillende AZC’s zijn.
Dit wetende, hebben de partijen een uitspraak gedaan over wie dan wel mag komen. PVV en toen ook nog VNL wilden liever niemand meer toelaten, andere partijen liever alleen nog kennismigranten (zoals PvdA, VVD en D66). Daarnaast zei de SGP dat kansloze (gezins)migratie voorkomen moet worden.

Over de AZC’s zijn de meeste partijen het ook wel eens: “ … D66, CDA, GroenLinks, de PvdD, de SGP, de SP en DENK pleiten voor een kleinschaligere opvang … “ Hierbij worden door een aantal partijen aangegeven dat de grootte van een AZC moet passen bij de omvang van het dorp of de stad. DENK is van mening dat er minder vluchtelingen moet komen in de kleinere gemeenten, waarbij de PvdD stelt dat het aantal vluchtelingen nooit meer mag zijn dan een kwart van het aantal inwoners. 

Het blijven opvallende uitspraken, zeker als men kijkt naar de AZC’s die meer dan 800 – 1200 inwoners hebben of kunnen krijgen. Is dat wat de partijen noemen ‘kleinschaligere opvang’? Heeft een AZC van zo’n formaat wel de juiste capaciteit om het volgende punt optimaal te kunnen uitvoeren, nl. Onderwijs en Arbeid?
Over de gehele linie zitten de politieke partijen niet te wachten op asielzoekers, behalve als Nederland er een voordeel uit kan halen (kennismigratie). 

Onderwijs en Arbeid
In haar Missie heeft het COA laten neerschrijven: “ … Het COA is de organisatie in de vreemdelingenketen die asielzoekers leefbare en veilige opvang biedt en hen begeleidt naar een toekomst in Nederland of daarbuiten … “ Daarnaast geeft het COA aan: “ … Werk biedt economische onafhankelijkheid. Het draagt bovendien bij aan een succesvolle integratie van vluchtelingen … “ en tenslotte: “ … Daarnaast kunnen bewoners op de opvanglocaties verschillende educatieve programma’s volgen. Bijvoorbeeld taallessen en de training Wonen en leven op een COA-locatie. Voor vergunninghouders in de opvang bestaat het programma Voorbereiding op inburgering en het project VOORwerk … “ 

Het COA geeft dus duidelijk aan, dat werk van groot belang is voor de economische onafhankelijkheid en dus voor de integratie. In het rapport van KIS geven de politieke partijen hun mening over Onderwijs en Arbeid.

Volgens de partijen D66, ChristenUnie en GroenLinks moeten asielzoekers vanaf hun eerste dag na aankomst in Nederland taalles krijgen en de kans op werk, desnoods vrijwilligerswerk. DENK pleit hiervoor door de wettelijke termijn te verkorten. De SP heeft het dan over migranten en statushouders die zo snel mogelijk onderwijs in taal en inburgering moeten krijgen. D66 stelt vervolgens nog, dat voor nieuwkomers, onder wie dus ook asielzoekers, vanaf het moment van aankomst tweejarige internationale schakelklassen beschikbaar moeten zijn.
De SP is van mening dat het taal- en inburgeringsonderwijs niet overgelaten moet worden aan de markt, maar laagdrempelig, gratis en toegankelijk te organiseren moet zijn in de buurt, op scholen en op het werk.
De SGP is van mening dat de nieuwkomers zich moeten verdiepen in de Nederlandse geschiedenis, cultuur en gewoonten. Bij weigering, kan een voortgezet verblijf wel vergeten worden. De ChristenUnie wil een loyaliteitsverklaring van de nieuwkomers om de rechtsstaat en de waarden van godsdienstvrijheid, gelijkwaardigheid en de rechten van minderheden en vrouwen te onderschrijven.  

Middels een mail van het COA – Unit Staf, team Communicatie – is de volgende tekst ontvangen:  

• Vergunninghouders in de opvang mogen volledig werken. De inkomsten die zij hiermee verdienen, worden ingehouden op het weekgeld volgens de Reba-regeling. Bewoners die willen werken, moeten zelf werk zoeken. Het COA geeft advies en biedt partijen de gelegenheid om met bewoners in contact te komen, maar treedt vervolgens niet op als bemiddelaar.

•  Asielzoekers mogen 24 weken per jaar betaalde arbeid verrichten. Hun inkomsten worden eveneens ingehouden op het zak- en leefgeld volgens dezelfde regeling. Asielzoekers moeten wel in het bezit zijn van een tewerkstellingsvergunning (TWV). Het UWV geeft deze vergunning af wanneer een asielaanvraag minimaal 6 maanden in behandeling is.

Gezien het feit dat dit geheel allemaal te lezen is op openbare sites en in openbare documenten, moeten we ons afvragen of het allemaal wel zo geregeld is. Met andere woorden, iemand die in Nederland binnenkomt, asiel wil aanvragen en in een AZC terecht komt, krijgt die de steun en hulp en bemiddeling van de politiek en de juiste instanties om te werken aan economische onafhankelijk en integratie? Aangezien de afgelopen week er vanuit minimaal één AZC geluiden kwamen, dat mensen zich gemeld hadden voor cursus Nederlandse taal maar die niet krijgen wegens te kleine klassen, drukte of te weinig personeel, en dus dat men niet kon gaan werken aan de economische onafhankelijk en integratie, moeten bij de verwezenlijking van de ambities van verschillende politieke partijen grote vraagtekens worden gezet. Men kan zich nu afvragen of dat meer van de ruim 27.000 personen in de AZC’s zich in de steek gelaten voelen. Mogelijk komt er hier nog een vervolg op.