Al vele jaren lang gebruik ik in mijn artikels (onder anderen in Tertio en in Vrije Tribunes voor Knack, ook al in de stukken in De Standaard) bij het maken van vergelijkingen met andere culturen, de uitdrukking”de (w)arme landen”. Daarin zit al vervat dat die landen wel arm kunnen zijn in centen uitgedrukt, maar dat het klimaat er vaak zachter, warmer is, wat een belangrijk verschil maakt in de levenskwaliteit, ook juist voor de have nots. En “klimaat” moet je dan lezen in de twee betekenissen, ook de figuratieve: niet alleen heb je niet veel kosten van verwarming in de Indiase of Nigeriaanse “winter”, maar vooral: je kan op die locaties terugvallen op een Warm Sociaal Klimaat. In Lagos bijvoorbeeld, (een ongelofelijk vreemde stad, met meer dan twaalf miljoen inwoners, waar Afrikanen heel eigen, nieuwe manieren van leven en van recycleren bijvoorbeeld, uitvinden, en waar de files legendarisch zijn, omdat bestuurders gewoon pechstroken en fietspaden berijden…) daar vindt je zo goed als geen therapeuten. Geen psychologen. Ik ben gehuwd geweest met een dame die het leven daar meegemaakt heeft, en zij merkt op:
“Wij spreken tegen elkaar. We put it off our chest. We don’t need a therapist, ha!”
Dat sluit naadloos aan, zulke analyse, bij de oproepen die therapeut en psychiater Dirk De Wachter bij ons geregeld heeft moeten maken:
“Mensen, spreek je zorgen, twijfels, angsten, dromen, problemen, persoonlijke overwegingen… bij elkaar uit. Wij, professionele luisteraars, kunnen de vloed niet meer aan. Doe zoals mensen vroeger, eeuwen geleden deden. Spreek met elkaar, neem tijd om elkaar een luisterend oor aan te bieden, elkaar op verhaal te laten komen.”
Dat dit waar is, heb ik mogen ondervinden, die Afrikaanse mensen zijn echt geïnteresseerd in hoe het me je gaat, die willen je verhaal horen. Die vinden luisteren geen verloren tijd. En wie is dan de arme? Zijn het niet de Amerikanen die met prullen in de hand, die ze verafgoden, door het leven gaan, of zijn het de menselijke individuen uit “(w)arme landen” die sinds de oertijd interesse hebben bewaard voor wat menselijk en existentieel gesproken interessant is en belangrijk als niets anders? Zoals je buurman, je tante, je kind, je man, je vrouw, je gezelschapsdier. En een waarlijk goed gesprek, als waarde op zichzelf.
– Het ziet er naar uit dat “bij ons” alleen fijne mensen, unieke persoonlijkheden die dan ook nog door de hel op aarde zijn gegaan, zoals Kurt Vonnegut, (die het tapijtbombardement op Dresden heeft overleefd), tot inzicht in dit soort Diepe Waarheden komt.
“We are here on Earth to fart away. Let nobody tell you any different.”
– De reden waarom wij op aarde zijn, is om gezellig te ouwehoeren met elkaar. Laat niemand je iets anders wijsmaken”.
Sommige journalisten, ook de schrijver Cormac McCarthy, wijzen met neerbuigendheid op de “armoedige leefomstandigheden” van indianen zoals de Navajo’s en de Apachen in de negentiende en begin twintigste eeuw. Maar wie is er het werkelijk arme menselijke wezen?
Welke is de “arme samenleving”?
Laat mij het antwoord dat het meeste waarachtig is meteen geven, want het lijkt mij een dringende Kwestie: de arme mensen zijn toch zeker eerder de mensengemeenschappen waar een groot percentage leden vanuit wanhoop en vanuit een hartsgrondige afkeer aan de samenleving (sic) waarin zij (moeten) leven, voor… de zelfmoord kiezen?
In het Koninkrijk België bedraagt het aantal “vluchtelingen naar de hemel van het niet-leven” elke dag negen tot tien mensen; al minstens twee generaties lang. Misschien kunnen we ons bij het kiezen van onze diepste idealen en ideologie toch beter wat meer richten op inheemse volkeren? En ons minder bij de neus laten nemen door de VSA, en door de producten waar de Amerikaanse way of life voor staat, van Hollywood tot Apple en Tesla.
(Uittreksel uit een tekst van me op de site van Apache, geselecteerd door de redactie)
SHS
