De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Belastingparadijzen en offshore-industrie speelden en spelen centrale rol in financiële wereldcrisis

Belastingparadijzen en offshore-industrie speelden en spelen centrale rol in financiële wereldcrisis

dinsdag 14 juni 2011 16:22
Spread the love

Offshore belastingparadijzen speelden en spelen een centrale rol in de financiële wereldcrisis, maar vrijwel niemand merkte dit op. Voor de meeste commentatoren en analysten van de voorbije jaren spelen fiscale paradijzen nauwelijks of geen enkele rol in hun beschouwingen. Natuurlijk hangt er een mist over de belastingparadijzen, maar de mist is zelf gecreëerd: alsof de economische en fiscale experts niet al lang de banden kennen tussen de grote banken en offshore-centra.

De eerste reden waarom belastingparadijzen de crisis hielpen veroorzaken is dat zij de banken een hou-je-niet-aan-de-regels-vrijkaart gaven. In het kort: als je het thuis niet kunt, ga naar het buitenland en doe het daar.

Er is veel meer over te zeggen, maar alvorens hier op in te gaan, moeten we twee grote, wijdverbreide misvattingen verduidelijken.

Ten eerste, in belastingparadijzen draait het niet alleen om belasting(ontduiking). Zij bieden een uitweg: niet alleen aan belastingen, maar ook aan financiële regelgeving, strafrecht, democratische controle en nog veel meer. Voor de rijken en de bedrijven die ze gebruiken, bieden belastingparadijzen het hele jaar door een veilige ontsnappingsroute tegen de democratische beperkingen, plichten en lasten die de rest van ons wel ondergaan .

Begrijp ook het concept ‘elders’.

De Kaaimaneilanden -geheimhouding, haar fiscale – en financiële achterpoortjes, zijn niet bedoeld om geld aan te trekken van de lokale bevolking, maar van de buitenlanders. ‘Elders’, vandaar de term ‘offshore’. Offshore wetgevers zijn altijd gescheiden van hen die getroffen worden door de wetten die zij voorschrijven, er is dus nooit degelijk democratisch overleg wanneer deze wetten geschreven worden. Dit is niet alleen opzettelijk -het is waar alles om gaat . Deze wetten zijn geschreven door insiders voor insiders, zonder democratische verantwoording: ze zijn private wetgevende machines. Offshore is bijna per definitie een met rook gevulde ruimte. De implicaties voor de laatste financiële crisis, en voor toekomstige, moeten dus duidelijk zijn.

De tweede grote misvatting bevat de echte geografie van offshore. Zonder inzicht, zullen we nooit de financiële crisis of de moderne wereldeconomie begrijpen,. Daarvoor moeten we eerst terug in de tijd.

Na de Grote Depressie van de jaren 30 en de progressieve’ New Deal’ van president Roosevelt, was Wall Street gebonden door reglementen  zoals de ‘Glass-Steagall Act’, die gevaarlijke ‘casino’ investeringsbanken gescheiden hield van de commerciële nutsbanken.

De coöperatieve mondiale economische orde van na de Tweede Wereldoorlog beteugelde financieel zakendoen over de grenzen en belastte de rijken, terwijl bankiers strak in het gareel gehouden werden.

Een Amerikaanse bankier herinnert zich het Londen van de jaren 1950:tegen donderdagnamiddag kwam een van de senior partners naar de junior partners om te vragen: “Waarom zijn we nog steeds hier? Het is bijna weekend. “

Wie kan zich zo’n houding vandaag nog indenken? De kwart eeuw van ingetogen financiën was er een van grote, brede groei voor gans de wereld.

Wall Street vond zijn ontsnappingsroute in Londen. Groot-Brittannië werd gastheer voor een nieuwe niet-gereglementeerde markt – de zogenaamde Euromarkt – waar banken die vervelende beteugelingen naast zich neer konden leggen. De Euromarkten verspreiden zich snel naar Zwitserland, Caraïbische belastingparadijzen, en verder – maar Londen bleef de grootste speler. Van een klein begin in de jaren 1960 gingen de nieuwe banken zonder beperkingen over naar een tijdperk van explosieve groei, met dank aan offshore. Het rendement op eigen vermogen van de banken, dat gemiddeld ongeveer tien procent per jaar was van1920 tot 1970 – vergelijkbaar met andere sectoren van de economie – verdubbelde plotseling tot 20% en steeg vervolgens naar 30%. Met dank aan offshore werden banken too big to fail ( te groot om failliet te laten gaan).

De belastingparadijzen begonnen een race om nog soepeler regelingen, nog grotere geheimhouding en slimmere fiscale achterpoortjes aan te bieden om ’s werelds miljarden in mobiel financieel kapitaal  aan te trekken. Onshore rechtsgebieden probeerden bij te blijven, en vertoonden steeds meer offshore-trekjes, maar de belastingparadijzen – die geen rekening hoefden te houden met vervelend overleg met de kiezers en haar samenleving – veranderden razendsnel hun wetten en bleven zo op het voorplan. Zij werden de stormrammen van belastingvermindering en financiële deregulering onder invloed van denkers als Milton Friedman. Politici als Ronald Reagan en Margaret Thatcher  waren enorm invloedrijk – maar de belastingparadijzen speelden op zijn minst een even belangrijke rol in het doordrijven van deregulering, of kiezers dit nu wilden of niet.

De offshore-optie is een wapen geworden in handen van bankiers. “Belast of regel ons niet of we vertrekken naar Genève” roepen ze – en fiscale autoriteiten en regelgevers komen hen hier vaak in tegemoet. Zonder offshore zou de financiële sector onze politieke leiders niet in de tang hebben zoals nu.

Het resultaat is verbazingwekkend. Vandaag passeert de helft van alle wereldhandel op een of andere manier via belastingparadijzen. Toen het Amerikaanse Government Accountability Office (GAO), het Tax Justice Network en anderen onderzochten hoe multinationals belastingparadijzen gebruiken, stelden ze vast dat banken veruit de grootste gebruikers zijn Citigroup alleen al had 427 dochterondernemingen in belastingparadijzen. Enron, dat zowel een corrupte financiële onderneming als een energieleverancier is, had 692 dochterondernemingen op de Kaaimaneilanden – en nog 119 in Turkse- & Caicoseilanden. Offshore kon het veel meer risico nemen dan regelgevers zouden toegestaan, op basis van haar financiële middelen .

In dit alles vallen twee dingen op.

Ten eerste is offshore veel groter dan men zich realiseert .

Ten tweede is Londen (of meer algemeen het Verenigd Koninkrijk) zeker en vast offshore. Een IMF rapport uit 2007 bevestigt dit, net als “een nieuwe Financiële Geheimhoudings Index“ samengesteld door het Tax Justice Network in 2010. Deze index ,gebaseerd op objectieve maatstaven van strikte geheimhouding en grootte, klasseren ’s werelds zes grootste paradijzen als volgt :de Verenigde Staten, Luxemburg, Zwitserland, Kaaiman eilanden, het Verenigd Koninkrijk en Ierland.

Dàt is de geografie van de ware offshore. De populaire opvatting van belastingparadijzen als exotische met palmbomen begroeide eilandjes, samen met misschien Zwitserland en Monaco – is onjuist.

’s Werelds grootste belastingparadijzen zijn grote rijke landen. De VS, bijvoorbeeld, voorzien geheimhoudingsfaciliteiten voor ondernemingen die even hard te kraken zijn als die van Zwitserse banken, en biedt fiscale achterpoortjes en vrijstellingen aan buitenlanders. Deze offshore-constructies werden opgericht sinds de Vietnam oorlog om de VS te helpen hun tekorten aan te vullen  met buitenlands “hot money”, aangetrokken tot deze belastingvrije, geheime schuilplaats .

Offshore stimulansen als geheimhouding en belastingvrijstellingen verstoren radicaal de stroom van kapitaal rond de wereld – en hebben mondiaal bijgedragen tot economische onevenwichten die door economen werden aangewezen als de wortel van de financiële crisis.

Hoe groot zijn deze effecten?

De in Washington gevestigde ‘Global Financial Integrity ‘denkt dat alleen al in 2008 bijna 1,3 miljard dollar van illegale fondsen uit ontwikkelingslanden naar belastingparadijzen en rijke economieën stroomde. De netto stroom uit landen met een tekort was enorm en verslechterde het onevenwicht. Veel ervan kwam terecht in onroerend goed en obligaties, creëerde zeepbellen, blies de financiële sector verder op en voedde zo het onevenwicht en de oplopende

tekorten.

Belastingparadijzen droegen op nog andere manieren bij tot de financiële crisis: door het bevorderen van gevaarlijke complexiteit, geheimhouding en wantrouwen; door te dienen als offshore reserveringscentra en zo massaal de liquiditeit te stimuleren; door het creëren van fiscale stimuleringsmaatregelen zodat ondernemingen zich massaal in schulden steken .

Sommige mensen, geconfronteerd met de muren waar ze tegen opkijken, zijn somber over de aanpak van de offshore-industrie. Dit  pessimisme is onnodig. In het verleden was er nooit veel weerstand tegen offshore omdat weinigen het zagen, laat staan het begrepen.

Maar men begint te ontwaken. De steeds breder gedragen ‘Uncut’ protesten tegen vennootschapsbelastingontduiking in Groot-Brittannië, de VS en elders zijn de eerste tekenen dat mensen beginnen op te letten hoe financiële globalisering ècht ontstond.

Wie de echte winnaars zijn van de groeiende offshore-industrie en wie uiteindelijk de rekening van de geheimhouding en het gebrek aan regelgeving zal moeten betalen.

Met de verspreiding  van inzicht vergroot de kans op verandering.

Maar verandering kan niet zonder verzet en actie van onderop.

Populair verzet, zo breed mogelijk gedragen door grote groepen in de samenleving.

Want de strijd tegen de belastingontduiking via fiscale paradijzen en de offshore-industrie is een strijd voor meer democratie.

Een echte democratie staat haaks op de geheimhouding van offshore.

In deze strijd kunnen de Europese vakbonden de sociale motor zijn misschien ondersteund door het steeds sterker opkomende verzet van “de onaangepasten” die pleinen bezetten voor “meer democratie”.

Belastingparadijzen ondergraven elke democratie: financieel, sociaal, politiek en moreel.

Eric Goeman, woordvoerder Attac Vlaanderen, coördinator FAN

Eric.goeman@attac.be

www.hetgrotegeld.be

take down
the paywall
steun ons nu!