Een nieuwsitem van de VRT, gemaakt door Jani Lambrechts, laat een Oekraïense en een Russische in België aan het woord over de oorlog in Oekraïne, naar aanleiding van recente uitspraken van Donald Trump daarover. Hoe zinvol is de aanpak, en wat levert die op?

Het is natuurlijk een oude, bekende journalistieke benadering: ga eens horen wat Jan met de pet denkt! In dit geval is Jan met de pet: Mie met de designwinkel. Met Oekraïens design. En ook een niet nader omschreven Russische dame. De beide geïnterviewden mogen zeggen wat ze denken, de journaliste biedt geen weerwerk en vraagt niet door naar de achtergrond van de uitspraken. Niet naar de juistheid, niet naar de informatiebronnen, niet naar de herkomst en de ideologische positie van de informanten. Wat heb je daaraan?

Een standpunt vanuit de Oekraïense designwinkel geeft de journaliste als volgt weer: “Waar deze oorlog echt om draait volgens Oksana, is het bestaansrecht van Oekraïne. ‘Alles staat of valt met deze oorlog. Ofwel wordt Oekraïne van de kaart geveegd, ofwel kan het land blijven bestaan. En Rusland is in dit geval wel degelijk de agressor, zo simpel is het.’ ”

De verzwegen agressie van Kiev

Zo simplistisch en ongeïnformeerd kan je over de oorlog in Oekraïne denken en praten. Het bestaansrecht van Oekraïne is toch niet aan de orde? De oorlog is toch allereerst een burgeroorlog van het racistische en extremistische Kiev tegen de Donbassregio waar heel veel mensen Russisch spreken en nauwe banden hebben met Rusland, bijvoorbeeld omdat ze daar gaan werken. Toen het gebruik van hun taal door Kiev verboden werd, op strikt privégebruik na, kwamen ze in opstand, begrijpelijk en terecht. Kiev reageerde met militair geweld, twee Donbassprovincies scheurden zich af en werden autonome republieken, ook begrijpelijk en terecht.

Rusland, dat uiteraard solidair is met de Russisch sprekende bevolking van de beide zich afscheurende provincies, waarmee het nauwe culturele en economische banden onderhoudt, zocht in de onderhandelingen van Minsk naar een elegante oplossing: de provincies zouden bij Oekraïne blijven, maar een zekere autonomie krijgen, dus zelf het taalbeleid kunnen bepalen en de discriminatie van de Russische taal en cultuur vanuit Kiev kunnen tegenhouden. Het bestaansrecht van Oekraïne was nooit aan de orde en werd nooit in twijfel getrokken, het ging om het oplossen van een intern conflict waarin Rusland indirect betrokken was.

Een tweede, nog belangrijker punt dat in Minsk aan de orde was, was van veel groter belang, want het ging om het voortbestaan van Rusland zelf (en dus niet van Oekraïne): de kwestie van het NAVO-lidmaatschap van Oekraïne. Zo’n lidmaatschap, dat de aanwezigheid van door de VS gecommandeerde troepen aan de Russische grens en van een door de VS beheerd raketarsenaal vlakbij de Russische grens impliceerde, was een directe bedreiging van Rusland zelf, dat is evident. VS-raketten zouden op weinige minuten Moskou of Sint-Petersburg van de kaart kunnen vegen. Uiteraard onaanvaardbaar voor Rusland, en terecht! De VS zouden toch ook geen Russische raketten op Cuba of aan de noordgrens van Mexico tolereren? Het gaat hier om existentiële bedreigingen.

De akkoorden van Minsk werden ondertekend en door de VN goedgekeurd en bekrachtigd, en vervolgens gesaboteerd door het extremistische bewind in Kiev en door de Europese landen – Frankrijk en Duitsland – die mee ondertekend hadden. En Kiev startte een zware burgeroorlog tegen de beide opstandige Donbassprovincies. Pas na acht jaar (!), toen het geweld van Kiev in de Donbass extreem werd en er geen enkele vooruitgang was inzake de NAVO-kwestie, greep Rusland in met een militaire interventie. De agressor in dit verhaal was duidelijk Kiev, en het geduld van Moskou was groot! Maar het voortbestaan van Oekraïne was en is niet aan de orde, wel zijn neutraliteit, die vastgelegd was in de grondwet, en gauwgauw door de extremisten van Kiev geschrapt werd.

De ontbrekende achtergrond

De versufte VRT-journaliste weet blijkbaar helemaal niets over de achtergrond van de oorlog en laat de beide geïnterviewden erop los kletsen en onzin vertellen. Je zou willen weten van waar de geïnterviewden afkomstig zijn – niet uit de Donbass, blijkbaar? –  en waarom zij niets weten over de burgeroorlog en de existentiële bedreiging van Rusland door de NAVO? Waarom er alleen maar oorlogsmisdaden van Rusland gesuggereerd worden, en niet van Oekraïne.

De Russische geïnterviewde sleurt er Navalny bij: “Wij hebben recent Navalny (wijlen Russisch oppositieleider, red.) verloren. Hoewel hij voor veel Russen de belangrijkste baken van hoop was, is zijn overlijden niets vergeleken met wat Oekraïners elke dag doorstaan.” Wat komt dat hierbij doen? Informeert de VRT ook over opposanten tegen het terreurregime in Kiev?”  Moet de VRT reclame maken voor een gevaarlijk onbenul als Navalny? Moet onze oh zo neutrale en objectieve openbare omroep anti-Russische propaganda verspreiden? En doen alsof Kiev-Oekraïne een democratisch paradijs is? (Vakbonden lamgelegd, de pers aan banden gelegd, de oppositie verboden, de regimecritici vermoord of opgesloten…)

Je kan begrijpen dat een onervaren journaliste niets terechtbrengt van een Jan-met-de-petinterview, maar kan de VRT-redactie niet een minimum van kwaliteit en objectiviteit nastreven?