7 oktober 2016 vierde Women in Black Belgrado haar 25-jarig bestaan. ‘Altijd ongehoorzaam – nog altijd op straat’ was het motto. In de aanloop naar de viering schreef Staša Zajovi?, mede-oprichtster en coördinatrice van Women in Black, deze getuigenis.
ALTIJD ONGEHOORZAAM – Nog altijd op straat !
Staša Zajovi?,
9 oktober 1991 trokken Women in Black voor de eerste keer de straat op in Belgrado. Dit was het begin van ons geweldloos verzet tegen de oorlog en het beleid van het Servische regime. We zijn nog steeds actief op straat. Tot nu toe hebben we ongeveer 2000 straatacties gevoerd met als gemeenschappelijke doelstellingen : de afwijzing van elke vorm van oorlog en geweld, en met name die welke door de staat of de gemeenschap waarvan we deel uitmaken, verricht wordt ; het smeden van solidariteitsbanden, allianties en coalities met vrouwen, ongeacht grenzen of
beperkingen van nationalistische of andere aard ; en een visie op vrede met vrouwen wereldwijd door het lokale, regionale en geglobaliseerde militarisme aan de kaak te stellen en door de onlosmakelijke band tussen feminisme en antimilitarisme te benadrukken.
Tijdens de eerste tien jaar van ons bestaan ??leefden we in een land waar de staat zelf misdaden organiseerde : oorlogsagressie die grotendeels verantwoordelijk is voor het uiteenvallen van het voormalige Joegoslavië. Helaas bracht de omverwerping van Slobodan Milosevic in oktober 2000 niet de gewenste veranderingen. Daarna hebben we hier in Servië de race voor de ‘Europese integratie’ doorgemaakt en dit zonder ons crimineel verleden aan te pakken, noch onze verantwoordelijkheid voor de oorlog en voor onze oorlogsmisdaden. Ondertussen steunden we criminele privatiseringsprojecten, groeide de armoede en bleven alle denkbare vormen van discriminatie bestaan. De verkiezingen in mei 2012 en maart 2014 brachten de daders, de verantwoordelijken en hun medeplichtigen van het beleid van de jaren 1990 terug naar het politieke voorplan in Servië.
Niet in onze naam !
Het Belgrado-netwerk van Women in Black is feministisch, antimilitaristisch, anti-nationalistisch, antifascistisch en ‘andersglobaliserend’. Het bestaat uit vrouwen, maar ook mannen, van verschillende generaties en etnische groepen, van verschillende onderwijsniveaus, sociale status, levensstijl en seksuele voorkeuren. We hanteren zelf de principes van een vredevol en solidair beleid en we scharen ons achter drie duidelijk gedefinieerde slogans :
1. Niet in onze naam ! Dat geldt voor geweldloos, openlijk en ondubbelzinnig publiek verzet tegen het systeem dat agressie uitoefent en oorlogen verklaart in onze naam en tegen degenen die na een oorlog misdaden die begaan werden in onze naam, ontkend, geminimaliseerd, gerelativeerd of verheerlijkt hebben.
2. We laten ons niet misleiden door onze landgenoten : de feministische verantwoordelijkheidsethiek impliceert dat we ons verzetten tegen nationalisten, militaristen en ale andere patriarchale krachten, en dit eerst en vooral in het land waar we wonen, maar ook in alle andere landen.
3. Altijd ongehoorzaam : we beoefenen ongehoorzaamheid tijdens oorlogen en tegen alle andere lasten die het patriarchaat ons oplegt, want we zijn verantwoordelijke burgers, onafhankelijke vrouwen en vrijdenkende mensen.
Uitdagingen voor onze feministische en anti-militaristische keuzes
Het feministisch en antimilitaristisch internationalisme heeft ons geholpen om de moeilijkste tijden te overleven, maar nu zien we ons geconfronteerd met grote uitdagingen.
Ten eerste zorgt de uitbreiding van de NGO-sector voor verdeeldheid binnen de feministische beweging en zet het aan tot depolitisering en matiging van kritische analyses van de politieke en maatschappelijke context.
Ten tweede populariseert de politiek het genderperspectief (cf. het zogenaamde ‘staatsfeminisme’), wat een conflict creëert tussen feministische activisten en vrouwen die overheidsinstellingen vertegenwoordigen.
Ten derde lopen internationale hulpprogramma’s heel vaak via samenwerking met de Staat. Hierdoor wordt onderlinge solidariteit bedreigd en de rivaliteit tussen NGO’s versterkt.
Het netwerk van Women in Black werkt aan oplossingen en biedt alternatieven op verschillende gebieden aan : grassroots-activiteiten stimuleren via feministisch activisme, ruimtes voor feministische reflectie creëren, permanent uitdagen van de Staat door actie te voeren, coalities smeden op basis van solidariteit op regionaal, Europees en internationaal niveau, tot en met zelf verantwoording afleggen aan de vrouwen waarmee we samenwerken en een feministische ethiek van verantwoordelijkheid, zorg en solidariteit ontwikkelen.
Justitie en veiligheid
Sinds eind 2010 zijn we betrokken bij de oprichting van een Vrouwentribunaal over het voormalige Joegoslavië en in werking sinds mei 2015. Het doel van het tribunaal is om alternatieve vormen van rechtvaardigheid te ontwikkelen en zo druk uit te oefenen op de institutionele rechtssystemen zowel nationaal als internationaal. Het tribunaal zal de verzwegen, vergeten of niet erkende vormen van geweld tegen vrouwen onderzoeken : geweld op etnische gronden, militair geweld, verkrachting als oorlogsmisdaad, economische en sociale misdaden, enz. Het is een ruimte waar vrouwen die onrecht in oorlogstijd en in vredestijd geleden hebben, een stem krijgen.
Dit initiatief reikt ver. We werken met een paar duizend vrouwen uit meer dan honderd steden. Zonder twijfel is dit een complex proces met vele uitdagingen. Het tribunaal staat voor de ingewikkelde opdracht om een rol te spelen in de zeven staten van het voormalige Joegoslavië.
Ons verleden onder ogen zien en oorlogsmisdaden bestraffen ; ons bevrijden van de angst om anders te zijn en om onze identiteit te definiëren ; een strikte toepassing van de regels van het overgangsrecht en ook vrouwen betrekken in de vredesbesprekingen en onderhandelingen tussen Kosovo en Servië in toepassing van de VN-resolutie 1325 … dit zijn slechts enkele van de uitdagingen waar we momenteel voorstaan en die we altijd aanpakken vanuit een feministische en antimilitaristische visie en met veel vraagtekens bij het traditionele concept van gemilitariseerde veiligheid.
Zoals uiteengezet in het Women in Black-charter definiëren we het feministisch concept ‘veiligheid’ op de volgende wijze :
– vrouwensolidariteit, wederzijdse ondersteuning en samenwerking tussen vrouwen tegen militarisme, ongeacht nationaliteiten en over staatsgrenzen heen, voor een wereld zonder militair en alle andere vormen van geweld ;
– afwezigheid van geweld tegen vrouwen : afwezigheid van angst, armoede en alle vormen van discriminatie en onrechtvaardigheid ;
– vrij zijn van de angst om anders te zijn en om de eigen identiteit te definiëren, afbreken van opgelegde etnische, nationale en culturele consensus ;
– strikte toepassing van de beginselen van het overgangsrecht, of met andere woorden het verleden onderzoeken en oorlogsmisdaden bestraffen ;
– middelen volledig toekennen aan vredes- en gezondheidsinitiatieven en de verspreiding van kennis, en anderzijds een totale stop van bewapeningsuitgaven : hoe hoger het militaire budget en de militaire uitgaven, hoe lager het niveau van veiligheid ;
– vrouwen betrekken bij vredesonderhandelingen en hun invloed waarborgen op alle onderdelen van de uitvoering van resolutie 1325 van de Verenigde Naties ;
– het recht van vrouwen op zelfbeschikking, met andere woorden verzet tegen de sociale controle over vrouwen : dit betekent kunnen beschikken over volledige seksuele en reproductieve rechten.
Onze slogan is “mijn lichaam is mijn land en het is mijn recht om zelf te kiezen wie mij gaat beschermen”.
