De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Als de middelvinger het haalt van de wijsvinger

Als de middelvinger het haalt van de wijsvinger

zondag 13 november 2016 19:30
Spread the love

Het onvoorstelbare is gebeurd. Even ondenkbaar als de Brexit.Trump wordt president van de Verenigde Staten.
De luidste roeper is de baas op de markt.

Hoe is het zover kunnen komen?

Heeft de democratie gefaald? Ja en neen. Zoals David Van Reybrouck terecht schrijft, is het niet de democratie zelf die in gebreke blijft,  maar de wijze waarop ze vorm krijgt. Door de manier waarop het neoliberale verhaal de globalisering ingevuld heeft, is de kloof te groot geworden tussen wat de modale burger in zijn dagelijkse leven ervaart en de top. Maar het is wel daar dat de beslissingen genomen worden die zijn leven bepalen. De gewone burger heeft niet langer het gevoel dat er met zijn belangen rekening gehouden wordt. Het is hij die zijn job verliest. Niet de dik betaalde CEO die er vooral is om de aandeelhouders te vriend te houden. Ondertussen ziet hij migranten toestromen die naar zijn idee zijn job komen pikken.  En dan mag hij nog niet eens protesteren, want dan is hij een racist en dat is niet politiek correct.

De dunne lijn

Wie bang is en onzeker over de toekomst, zoekt naar houvast, naar een sterke hand. Is het dan zo’n wonder dat hij valt voor een volksmenner die in het openbaar zegt, wat hij denkt maar niet naar buiten brengt? Die populistische slogans ervaart hij niet als volksverlakkerij,  maar als ” het een keer durven zeggen,  zie”! Er is soms maar een heel dunne lijn tussen democratie en demagogie. Dat dit tegenwoordig bovendien nog vierkant en ongepolijst naar buiten komt op de sociale media,  sterkt hem in zijn overtuiging.  Dus is het niet zo vreemd dat hij in de anonimiteit van het stemhokje ook eens flink “foert” zegt.

Heeft de kiezer altijd gelijk?

Een voorbeeld: een voetballer gaat neer in het strafschopgebied,  maar de scheidsrechter kent geen strafschop toe. Je kan er gif op innemen dat de supporters van de ploeg die de strafschop niet krijgt, in meerderheid van mening zijn dat het wel penalty was en dat de arbiter zand in zijn ogen had of –  zeker weten – omgekocht was. Veel kans dat de meeste van die supporters overtuigd blijven van hun gelijk, zelfs als ze op de televisiebeelden kunnen zien dat het geen strafschopfout was. Wij mensen zitten nu eenmaal zo in elkaar dat we vaak in onze overtuiging blijven geloven, ook als de feiten ons tegenspreken. Geloof en overtuiging hebben weinig van doen met feiten of waarheden. Zeker als we ze delen met onze medestanders.

Knock-out systeem

In de politiek, waar het buikgevoel een minstens even grote rol speelt, is dat niet minder van tel. Zeker bij zo’n gebrekkige instrumenten als een referendum of een meerderheidsbeslissing. In het Amerikaanse verkiezingssysteem, waar de regel geldt van ‘winner takes all’,  is dat nog doorslaggevender. Heeft de meerderheid dan vanzelfsprekend gelijk? Iedereen snapt toch dat als 51 % van de bevolking beslist om de overige 49 % tegen de muur te zetten, dat geen goede democratische beslissing is?
Onder meer om dat soort ‘accidenten’  te vermijden wees Montesqieu al op het belang van de scheiding der machten. 

Het Belgische model

De kwaliteit van een democratie kan je onder meer aflezen aan de bescherming die ze biedt aan haar minderheden. Er wordt vaak meewarig gedaan over ons Belgische compromismodel, met zijn talloze regeringen, zijn grendels op de grondwet en zijn bijzondere meerderheden. Maar het is wel een model dat werkt,  traag misschien, maar met een kleiner democratisch deficit dan veel staten met een simpele majority rule. Bij ons krijgen minderheden gemakkelijker een stem. Vraag het maar aan Paul Magnette. En is er een grote eensgezindheid over de noodzaak om de rechtsstaat te bewaken. Zeker in het licht van de ook bij ons toenemende verrechtsing.

Opleiden tot burgerschap

Een kraanman moet eerst een grondige opleiding volgen voor hij met zijn kraan aan de slag kan. Dat vinden wij maar normaal. Maar bij het gaan stemmen hoeft dat blijkbaar niet. Nochtans vonden de meeste deelnemers aan het debat over de eindtermen de vorming tot burgerschap essentieel in wat de komende generaties zouden moeten leren. Laten we hopen dat die bottom up benadering behouden blijft in de uiteindelijke eindtermen.

Respect

Die beweging van onderuit heeft maar kans op slagen als we vertrekken vanuit respect. Ik herinner mij mijn eerste les in het beroepsonderwijs. ” Meester,  je gaat het ons toch niet te moeilijk maken,  hé? Wij zijn daar te dom voor.”. Waarop ik: “Wie zegt dat? Ik geloof daar geen fluit van. We gaan samen eens bewijzen dat dit niet waar is!”
Of het nu in het onderwijs, een job of de politiek is: Je kunt mensen alleen laten groeien als je ze erkent in wie ze zijn,  hun talenten waardeert en vooral, als je hen vertrouwen geeft. Ze zullen het niet beschamen.

Guido Ooghe

Oud-directeur secundair onderwijs
Pedagogisch medewerker UNESCO Platform Vlaanderen

take down
the paywall
steun ons nu!