De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Economie, Journalist, De Morgen, Brazilië, Lode Delputte -

“Brazilië is geen land voor beginners”

woensdag 2 november 2011 19:32
Spread the love

Interview met Lode Delputte, journalist bij De Morgen en auteur

Al van kinds af aan was Lode Delputte gefascineerd door Brazilië. Hij verwonderde zich over het uitgestrekte land met zijn enorme steden. Aan de universiteit studeerde Delputte Braziliaanse beschavingsgeschiedenis, wat voor hem de aanzet was om zich nog meer in het land te gaan verdiepen. Tijdens een verblijf in Portugal leerde hij Portugees om later vlotter rond te kunnen reizen in Brazilië. In 1994 kwam hij terecht bij De Morgen, waar hij na enkele jaren ingeschakeld werd als specialist van Latijns-Amerika. Onlangs publiceerde hij zijn nieuwste boek “Braziliaanse Bloei. Hoe een land een wereldmacht wordt”.

De Braziliaanse passie

Zijn passie voor Brazilië heeft veel te maken met de geschiedenis van het land. Het was gedurende ruime tijd een kolonie van Portugal, maar eens het onafhankelijk werd, slaagde Brazilië erin een land te blijven. De onafhankelijkheid was ook een traag proces, waardoor er geen bloedvergieten was. Door haar koloniale verleden, toen rassenvermenging een strategische noodzaak was, is de Braziliaanse bevolking een melting pot van allerlei rassen. Die diversiteit zorgt ervoor dat racisme eerder zeldzaam is, hoewel er wel ongelijkheid heerst. De segregatie is in Brazilië vrij uitgesproken, bijvoorbeeld omdat de wijk waar iemand woont bepalend kan zijn voor diens kansen op de arbeidsmarkt. Ook de cultuur is voor Delputte een bron van aantrekkingskracht. In de Braziliaanse cultuur heerst een sterke trend van mobiliteit. Wanneer Brazilianen ergens geen of weinig kansen krijgen, pakken ze hun boeltje en proberen ze het elders. Informaliteit is ook een belangrijk kenmerk van de cultuur in Brazilië. Volgens Delputte is die informaliteit echter een doekje voor het bloeden, om te aanvaarden dat ze eigenlijk in een sterk hiërarchische samenleving wonen. De bekende rituelen, zoals voetbal en carnaval, plaatst Delputte in hetzelfde kader. Verder zijn zowel kosmopolitisme als pluralisme cultureel kenmerkend. Binnen de grenzen is Brazilië heel open, maar naar buiten toe is het land eerder gesloten. Voor veel Brazilianen is hun land de wereld. Velen onder hen steken zelfs nooit de eigen landgrenzen over.

Hoe groen is de Braziliaanse economie?

Brazilië wordt steeds vaker een opkomende economische grootmacht genoemd, soms zelfs een directe concurrent van Japan. Op de voorspelling van de Financial Times, dat Brazilië in 2015 de derde grootste wereldmarkt wordt, reageert Delputte eerder afwijzend. Volgens hem moet Brazilië genoegen nemen met een vijfde plaats in 2020. Als het land wil blijven stijgen moet het dringend enkele problemen aanpakken zoals corruptie, te weinig infrastructuur en het gebrek aan hoogopgeleiden. Brazilië werkt hard, maar zijn economie is jong en de evolutie verloopt traag. “Brazilië is logge kolos”, vat Delputte samen.

De regering is ook druk in de weer met de kloof tussen arm en rijk. Steeds meer mensen worden over de armoededrempel geheven door kleine stipendia van de regering, waardoor ze zelf kleine bedrijfjes kunnen oprichten. Het financiële systeem van Brazilië is echter zo stabiel, dat veel andere landen er speculatief geld parkeren. Zo’n 350 miljard dollar vloeit er naar de Braziliaanse banken, waardoor de nationale munt (de Real) sterk opgewaardeerd wordt en de prijzen stijgen. Brazilië ziet zijn goed beleid dus afgestraft worden en zal, ironisch genoeg, Portugal moeten helpen om zijn problemen het hoofd te bieden.

Toch kent het land een sterke economische groei en die laat zich ook voelen in de favela’s, illegale bouwwijken. De middenklasse rijst op dankzij de enorme interne markt, die ongeveer 80% uitmaakt van de totale economische groei. De inwoners van de favela’s kopen nu massaal auto’s, televisie en computers, terwijl er ook een sterke sociaal-culturele verschuiving plaatsvindt. De vrouwen raken steeds meer geëmancipeerd aangezien ze hulp krijgen van huishoudtoestellen en dus meer vrije tijd hebben.

Maar wat is de ecologische impact van die sterke economische groei? Volgens Delputte doet de Braziliaanse regering zijn best om de economie te verzoenen met duurzaamheid. Jammer genoeg heeft Brazilië een echte honger naar energie en die wil het niet halen uit atoom- of waterenergie. Toch is de economische groei niet per se vernietigend voor de natuur. Duurzaamheid invoeren en verhogen blijft nu eenmaal een proces van lange adem en het is zo dat “je geen omelet kunt maken zonder eieren te breken”. Economische groei zonder enige impact op de natuur, is moeilijk. “Als je moet kiezen tussen een boom omhakken of een kind laten sterven, is de keuze snel gemaakt”, besluit Delputte.

De rol van inheemsen

Delputte heeft het ook over de toekomst van de inheemse bevolking. Zij maakt zo’n 0,5% uit van de totale bevolking, maar bezit wel 12% van de grond. Hoeveel inheemse inwoners er precies zijn, is niet bekend. Bovendien is het heel moeilijk om te oordelen wie precies inheems is en wie niet. Is de vijfde generatie van inheemsen ingeburgerd of toch nog inheems? De diversiteit onder de volkeren is ook enorm, wat een beleid voeren enorm bemoeilijkt. De regel “one fits for all” gaat in deze situatie niet op. De sociaal-economische werkelijkheid pleit ook niet in het voordeel van de inheemse volkeren. Het sterftecijfer en het aantal sterftes bij geboorte liggen er enorm hoog en velen onder hen willen simpelweg geen contact met de buitenwereld. Delputte ziet de toekomst van de inheemsen somber in, vooral omdat steeds meer Brazilianen hun eisen beu zijn en weigeren rekening met hen te blijven houden. En kan een land als Brazilië blijven toestaan dat kinderen sterven omdat de dorpssjamaan contact met de buitenwereld verbiedt?

Braziliaanse Bloei. Hoe een land een wereldmacht wordt (€19,95) door Lode Delputte. De Bezige Bij, Antwerpen. ISBN 978 90 8542 275 4

take down
the paywall
steun ons nu!