“Belga zet binnenkort negen medewerkers op straat”, meldt de website Apache. Volgens de Belga-redactie gaat het om “een afrekening met te kritische journalisten”. Apache komt tot dezelfde conclusie nadat de website een brief van de Belga-directeur heeft kunnen inkijken. Journalisten die te traag werken, staan de economische ontwikkeling van “het bedrijf” in de weg. Weg ermee!

door Gunther Malin

De ontslagronde bij Belga is een spijtige zaak voor de journalistiek. In de brief wordt uitdrukkelijk gezegd dat er alsmaar sneller gewerkt moet worden en dat de medewerkers er alles moeten aan doen om de evolutie bij te kunnen benen. Lukt dat niet, dan trekt Belga de volgende conclusie:

Helaas blijft er een groep personen bij wie evolutie en het zich in vraag stellen dode letter blijft. Dat is niet alleen een rem voor onze evolutie, maar ook een economische kost die weegt op het bedrijf en één die de toekomst van Belga zal hypothekeren. De directie van Belga heeft daarom, na een lange en niet makkelijke discussie, 9 collega’s aangeduid die geen deel meer zullen uitmaken van het bedrijf. Hun ontslag wordt vandaag betekend en gaat onmiddellijk in.

Tijd om eens te kijken naar de precieze impact van internet op de journalistiek. Verandert de job van de journalist en moet inderdaad alles steeds sneller gaan? En wat denken de journalisten zelf van de evolutie?

Geen deadlines meer

Het staat vast dat de nieuwe media ervoor zorgen dat het beroep van de journalist verandert. Door het internet bestaan er bijvoorbeeld geen deadlines meer: de dag is één grote deadline geworden. Alle informatie moet zo snel mogelijk verzameld worden, verwerkt worden en gepubliceerd worden. Het aparte en continue werkritme wordt beaamd door journalisten in een studie van Paulussen (2004). Een van de ondervraagde online-journalisten in de studie zegt:

Wij moeten de ganse dag kort op de bal spelen. Terwijl iemand van de krant zich kan permitteren om ’s middags een uurtje middagpauze te houden, moeten wij binnen het halfuur weer op de redactie zitten. […] Zij (journalisten van de papieren krant, nvdr.) werken volgens een heel ander ritme. Ze beginnen vaak pas om elf uur in de voormiddag, terwijl er op de on-lineredactie altijd al iemand aanwezig is vanaf half acht ’s morgens.

Een oud-journalist gaat nog een stap verder en zegt dat een (online-)journalist eigenlijk 24 uur op 24 online moet zijn, omdat nieuwssites constant up-to-date moeten blijven. De komst van het internet zorgt er ook voor dat de rol van de journalist onder druk komt te staan en misschien herzien moet worden (Paulussen, 2004).

Check, publish, double-check

Informatie checken en dubbel checken wordt steeds moeilijker, zegt ook Frank De Graeve van Quadrant Communications. Steeds vaker wordt een verhaal gecheckt, gepubliceerd en dan pas “gedubbelcheckt”. Op die manier probeert de journalist de concurrentie voor te blijven door het nieuws alvast te “claimen”. Het gebeurt zelfs dat nieuws geclaimd wordt nog voor het gecheckt is. Dat kan in het slechtste geval leiden tot sloppy journalism waar geruchten verspreid worden, in de hoop dat ze later blijken te kloppen. In het boek van Erik van Heeswijk – Journalistiek en internet – staat dat bijna de helft van de ondervraagde journalisten vrezen voor de zorgvuldigheid van de journalistiek. Ook de geloofwaardigheid van de journalisten neemt af, volgens de ondervraagden.

Hoop

Frank De Graeve denkt echter niet dat het einde van de traditionele journalistiek nabij is. Dat het beroep van de journalist zal veranderen, staat volgens hem wel vast. Het internet zorgt bijvoorbeeld voor een veel hogere transparantie en ook voor een grotere betrokkenheid van de lezer. Bovendien zijn bijvoorbeeld sociale media niet per se een bedreiging voor de traditionele media, aangezien zij voornamelijk snel nieuws bieden. Op die manier behouden de andere media hun taak om meer duiding en achtergrond te brengen. Toch pleit De Graeve voor een hoger aandeel van onderzoeksjournalistiek. De verkoopcijfers dalen en de traditionele media hebben volgens hem onderzoeksjournalistiek nodig om te overleven.

Het moge duidelijk zijn dat de journalist nieuws steeds sneller moet verwerken en produceren. De journalisten werken tegen een constante deadline en moeten trachten de concurrentie altijd een stapje voor te zijn. Hen verplichten nog sneller te werken dan zij al doen, is een verkeerd signaal. Het is dan ook jammer dat Belga snelheid en economische redenen boven de kern van de journalistiek – degelijke en betrouwbare informatie – stelt.

Belga vreest irrelevant te worden op de informatiemarkt als het te traag produceert, maar zullen kranten en overheden blijven betalen voor informatie die nauwelijks gecheckt is? Journalisten aan de legbatterij leggen mag hun productie dan wel verhogen, maar worden de eieren er beter van?