Soms vraag ik me af waar kranten-redacteuren in feite mee bezig zijn. Zeker als een op zich vrij respectabele, progressieve krant De Morgen iets publiceert dat wel heel erg neigt naar klimaatscepticisme. De gelijkwaardige Nederlandse Volkskrant voelde zich ook geroepen zijn opinie te publiceren. Ongetwijfeld allebei niet uit kwade wil, ‘maar we moeten twee kanten van het verhaal tonen’. Moet dat ook als feiten daarom moeten worden verdraaid?
Bert Amesz is overtuigd klimaatscepticus, die onder meer nog altijd rotsvast gelooft in de ‘klimaat-hiaat’, het idee dat de aarde niet meer zou opwarmen – terwijl inmiddels al jaren is vastgesteld dat er geen hiaat is, en warmte gewoonweg in de oceanen is gestroomd door El Nina-achtige fenomenen (die er vroeg of laat wel uit zal komen tijdens een krachtige El Nino [1]).
Het IPCC – een wereldbreed panel van wetenschappers die alle wetenschappelijke literatuur kritisch evalueert en tot voorzichtige conclusies komt – is volgens Amesz even waardevol als het NIPCC – een klimaatsceptische vereniging met als doel publieke twijfel te zaaien over de klimaatverandering. Geen enkele serieuze klimaatwetenschapper hecht enige waarde aan het NIPCC. Amesz wel.
Het klapstuk van journalistiek amateurisme: De Morgen pakt boven het artikel uit met de inleiding: “Bert Amesz […] was ‘expert reviewer’ voor IPCC.” Dat klinkt indrukwekkend: ‘Goh, heeft het IPCC hem gevraagd te reviewen? Dan moet hij er wat van af weten!’ De waarheid is bijzonder teleurstellend: ‘expert reviewer voor het IPCC’ wordt je simpelweg door aan het IPCC te vragen of je de draft van de uiteindelijke report mag lezen. In principe kan elke leek dat, en het zegt dus totaal niks over je kwaliteiten.
Deze achtergrond in acht nemende, hadden deze kranten toch wel aan hun theewater mogen voelen dat een opinie van de hand van Amesz met argwaan moet worden bekeken. Zeker als er in feite erg weinig concreet in staat, behalve enkele standaard-feitjes die klimaatsceptici wel vaker in de mond nemen:
– ‘de limiet van 2 graden is een politiek akkoord, geen wetenschappelijke’. Dit is een feit: 2C is gekozen om een doel voor ons te hebben, en naar toe te werken. Amesz insinueert hier echter dat het pas bij hogere temperaturen gevaarlijk wordt, volgens ‘de wetenschap’. Insinueert, want hij zegt het uitdrukkelijk niet letterlijk. Hij zou immers liegen als hij dat wel deed: de gevaarlijke grens wordt door de wetenschap zelf al vele jaren bij 1 graden gezet (en dus lager dan de politieke consensus).[2]
-zijn volgende claim is dat fenomenen niet een-op-een aan het klimaat kunnen worden gelinkt. Briljant in zijn eenvoud, het is namelijk helemaal waar. Het kan zelfs zo zijn dat 2016 een heel koud jaar gaat worden. De kans is alleen heel erg klein.
Fenomenen zijn puur een kwestie van statistiek, van kansrekening. Een orkaan, een warme zomer, een warme winter, … het zijn momentopnames, en niet direct te relateren aan het feit dat de aarde opwarmt. Wat we enkel kunnen vaststellen, is dat de kans op zulke fenomenen wel toeneemt met het opwarmen van de aarde: dat is ook wat het IPCC steeds naar buiten brengt. (Vergelijk het met een verzwaarde dobbelsteen: die valt vaker op de 6 dan op andere kanten. Dat maakt nog niet dat het feit dat de dobbelsteen op 6 valt direct is te relateren aan het feit dat de dobbelsteen verzwaard is: de kans is wel groter. Of je dan echter, in media, bij wijze van kadering, toch de link mag leggen, is een kwestie van smaak. Ik vind van wel, Amesz vindt om evidente redenen van niet.)
-in zijn derde claim beweert hij dat veel fenomenen die toe worden geschreven aan het klimaat, in feite te maken hebben met hoe de mens omgaat met de aarde op andere fronten: waterschaarste komt bijvoorbeeld dikwijls gewoon door uitputting van natuurlijke bronnen, overstroming door erosie, houtkap e.d. (Al Gore is hiervoor bijvoorbeeld fenomenaal bekritiseerd toen hij het verdwijnen van een meer verweet aan klimaatverandering, terwijl dit puur te maken had met irrigatie (een detail dat zijn hele verhaal echter niet in diskrediet mag brengen).)
Het is een stroman-argument, feitelijk correct, maar gaat eraan voorbij dat diverse fenomen die momenteel plaatsvinden wel direct gelinkt kunnen worden aan de verandering van ons klimaat, zoals de zeespiegelstijging (die ook al voor riante overstromingen zorgt, onder meer rond de Stille Oceaan), droogtes (onder meer enkele jaren terug in extreme vorm in Syrie), krachtiger tornado’s dan eerder, … Deze feiten noemt Amesz dan weer niet, dat zou zijn conclusies immers beinvloeden.
Maar ik geef hem wel mee: hij eindigt zijn betoog heel slim. In plaats van de extreme scepticus in zich naar boven te halen (zoals hij wel op zijn eigen blog doet) en zijn kans op publicatie in enerlij welke krant dan ook teniet te doen, geeft hij toe: er is wel opwarming, maar weinig, en het heeft vooral effecten op lange termijn. Dit, mijne heren van De Morgen en De Volkskrant, is de nieuwe lijn ‘klimaatscpeticisme’, die niet beweert dat er niks gebeurt – want dat is een claim die feitelijk onhoudbaar is en enkel wordt gebezigd binnen klimaatsceptische kringen zelf – maar dat er weinig gebeurt, en heel langzaam.
En zo kan Amesz heel kalm, en feitelijk compleet onjuist, concluderen dat we alles op zijn beloop kunnen laten, en ons gewoon wat moeten aanpassen. We hoeven daarvoor enkel de wetenschappelijke consensus even aan de kant te zetten.
[1] Momenteel vindt er overigens een krachtige El Nino plaats, en het zou weinig verbazen als dat de globale temperaturen de hoogte in stuwt
[2] En waarom de grens niet wordt aangepast is evident: 1 graad is feitelijk onhaalbaar, en zelfs als dat zo was, zet je de politieke besluitvorming weer 7 jaar terug in de tijd – tijd die we broodnodig hebben.
