Hoewel over de zaak Gurria uitgebreid bericht werd in de Italiaanse media, bleef het in de Vlaamse media opvallend stil omtrent Gurria’s lot. Dat geldt ook voor soortgelijke gevallen. Midden februari bijvoorbeeld berichtte het Waalse Sudinfo over de uitwijzing van een 96-jarige, doodzieke Italiaanse vrouw. Ook zij kreeg het bevel het grondgebied te verlaten, terwijl ze fysiek nauwelijks in staat was om de reis naar Italië te maken.

De enige gemediatiseerde zaak in Vlaanderen was die van de Nederlandse dichter-vertaler Willem Groenewegen. Groenewegen resideert sinds vorig jaar in Antwerpen, maar kreeg begin maart ook een uitwijzingsbevel in de bus. De nieuwswebsite Apache besteedde aandacht aan zijn lotgevallen en Groenewegen zelf mocht het even uitleggen bij Hautekiet. Maar al bij al kreeg de zaak in België weinig ruchtbaarheid.

EU-richtlijn

De voornoemde uitwijzingen zijn slechts het topje van de ijsberg. In 2013 werden in ons land in totaal meer dan 2700 EU-burgers uitgewezen. Het betrof vooral Bulgaren en Roemenen, maar ook Spanjaarden en Italianen maakten een aanzienlijk deel uit van deze groep. De filosofie achter dit uitwijzingsbeleid is dat personen die zich in België komen vestigen geen ‘onredelijke belasting’ mogen vormen voor het sociaal systeem.

Hiermee volgt België een EU-richtlijn op die in 2004 werd uitgevaardigd. In deze richtlijn staat te lezen dat het recht op verblijf gekoppeld is aan voorwaarden. Eén van die voorwaarden is dat nieuwkomers uit andere EU-landen over voldoende bestaansmiddelen moeten beschikken. Eenvoudiger uitgedrukt: ze moeten werken en aantonen dat ze voldoende inkomsten halen uit hun werk.

Onduidelijkheid troef

Hoe eenvoudig deze richtlijn in theorie ook mag klinken, in praktijk leidt hij vooral tot rechtsonzekerheid voor EU-burgers die zich in ons land komen vestigen. Begrippen als ‘onredelijke belasting’ of ‘voldoende bestaansmiddelen’ zijn immers per definitie vaag en zetten de deur wagenwijd open voor willekeur.

Dat mochten ook Groenewegen en Gurria ondervinden. Gurria had als accordeoniste een job en een inkomen. Maar doordat haar job voor dertig procent door de overheid werd gesubsidieerd, viel ze volgens Vreemdelingenzaken onder de categorie van ‘onredelijke belasting’. Een nog straffer verhaal weerklinkt bij Groenewegen. Hij heeft een eigen vertaalbedrijfje waar hij al jaren mee rondkomt. Maar vreemdelingenzaken oordeelde dat er een ‘risico’ bestond dat Groenewegen een beroep zou moeten doen op hulp van de overheid.

Dichterlijke vrijheid

In de toepassing van de Europese richtlijn lijkt België zich een zekere dichterlijke vrijheid te permitteren. Vooreerst worden ‘onredelijke belasting’ en ‘voldoende bestaansmiddelen’ ruim geïnterpreteerd. Bovendien begint men deze criteria steeds meer op preventieve wijze toe te passen. Het vermoeden van een mogelijke belasting van het sociaal systeem, is momenteel voldoende om tot uitwijzing over te gaan.

Het gaat nog verder. Ook burgers die al over een verblijfsvergunning beschikken, kunnen uitgewezen worden wanneer blijkt dat ze terugvallen op het OCMW. De Dienst Vreemdelingenzaken heeft immers toegang tot de Kruispuntbank, waardoor ze kan traceren wie afhankelijk is van een leefloon of vervangingsinkomen en wie niet. Indien blijkt dat er beroep wordt gedaan op het OCMW, kan men alsnog beslissen dat de persoon in kwestie een ‘onredelijke belasting’ vormt.

Sociale apartheid

De uiterst strenge toepassing van de Europese richtlijn leidt ertoe dat het vrije verkeer van personen slechts geldt voor een meer vermogend en inkomenszeker deel van de Europese burgers. Beroepsgroepen met onstabiele en onzekere inkomens worden zo bij voorbaat ontmoedigd om over de grenzen heen te werken en te verblijven. Dit hypothekeert de toekomst van heel wat Europese burgers die hun geluk over de landsgrenzen heen willen beproeven. In feite veroorzaakt deze aanpak een vorm van sociale apartheid. Rechten die de ene EU-burger toekomen, worden aan de andere geweigerd op basis van de ingenomen sociale positie.