Portugal beleeft woelige tijden. Na de massademonstraties van de voorbije weken tegen het bezuinigingsbeleid van de regering-Passos Coelho, waren alle ogen deze week gericht op het parlementaire debat van donderdag in de aanloop van de besprekingen over de begroting 2013 die op 15 oktober beginnen.

De leiders van de linkse oppositie, de Communistische Partij (PCP) en het Bloco de Esquerda (BE), hadden een motie van wantrouwen tegen de regering ingediend bij het parlement omdat ze vinden dat de regering de belangen van het land schaadt “door de economie te verzwakken, de werkloosheid en de verarming van de werknemers te laten toenemen en het land over te leveren aan de dictaten van de trojka (nvdr: Europese Commissie, Europese Centrale Bank en IMF) en het kapitaal”.

Partijleider Jerónimo de Sousa (PCP) en algemeen secretaris Francisco Louçã (BE) wilden met hun motie van wantrouwen vooral een fundamenteel debat uitlokken in het parlement. De coalitieregering-Passos Coelho beschikt er immers over een heel comfortabele meerderheid sinds de verkiezingen van 5 juni 2011, zodat het voortbestaan van de regering nooit in gevaar kwam.

Zoals verwacht, verwierpen de centrumrechtse regeringspartijen PSD en CDS-PP de motie en onthield de socialistische PS zich bij de stemming. Alleen de afgevaardigden van PCP, BE en de Groenen steunden de motie. Maar een heftig debat werd er in Lissabon donderdag wél gevoerd.

“Tegen juni 2014 ‘verlost’ van de trojka”

Minister van Financiën Gaspar probeerde olie op de golven te gieten door te verklaren dat “het Portugese volk zich het beste ter wereld toont. Wij hebben de sterke boodschap van de manifestanten van 15 september begrepen: de regering zal er alles aan doen om tegen juni 2014 ‘verlost’ te zijn van de trojka”.

Dit lokte op de oppositiebanken geroep uit dat “Portugal ondertussen wel opgescheept zit met de slechtste minister van Financiën ter wereld”. Gaspar antwoordde dat zijn regering weinig bewegingsruimte heeft en dat een exit uit de eurozone de toestand voor de gewone mensen alleen nog veel erger zou maken. Hij beloofde dat Portugal op de goede weg is en geen Grieks scenario hoeft te vrezen, als de bezuinigingsplannen die de sterkste schouders het zwaarst belasten, correct worden uitgevoerd …

Volgens PS-fractieleider António Seguro betalen de Portugezen in 2013 2,5 miljard euro belastingen te veel door de fouten in de begroting van dit jaar en dreigt de eenzijdige aandacht voor het begrotingstekort ertoe te leiden dat de staatsschuld fors oploopt tot 119 procent van het BBP dit jaar en zelfs tot 124 procent volgend jaar, terwijl de investeringen in de economie met 40 procent dalen. Hij vond het ook vreemd dat de regering het nieuwe pakket fiscale maatregelen eerst aan ‘Brussel’ voorlegt vooraleer het eigen parlement in te lichten.

In zijn antwoord was de premier vooral scherp voor de PS die hij verweet zelf jarenlang een wanbeleid te hebben gevoerd dat tot de huidige situatie heeft geleid. “Misschien moet u maar eens verontschuldigingen aanbieden voor de ‘brutale aanval op de middenklasse'”, sneerde hij naar Seguro.

“De grens van verontwaardiging overschreden”

De Sousa (PCP) verweet de regering dat ze koppig blijft weigeren om opnieuw te onderhandelen met Brussel over een versoepeling van de voorwaarden verbonden aan het toegekende hulppakket van 78 miljard euro. “Op een dag zullen uw eigen kiezers u hiervoor afstraffen, maar wij dienen deze motie van wantrouwen in om het land van een totale ondergang te redden”.

Louçã (BE) vroeg het ontslag van de regering en verweet Passos Coelho grootschalige ‘verkiezingsfraude’ omdat hij nu precies het tegenovergestelde doet dan wat hij vorig jaar beloofde. “U bombardeert dit land met extra fiscale maatregelen die niets fundamenteels zullen oplossen. Ja, deze regering heeft een grens overschreden! De grens van verontwaardiging.”

De Sousa zei dat Portugal zich nooit eerder sinds het einde van het fascisme in een dergelijk klimaat van volkswoede en verontwaardiging heeft bevonden. “Wij dienen deze motie van wantrouwen tegen de regering in omdat we ook een teken van steun willen geven aan de strijdlust van de werknemers en het volk die een ander beleid eisen, want een ander beleid is wel degelijk mogelijk. Het land kan echter niet wachten tot 2015 (nvdr: het jaar van de volgende parlementsverkiezingen)”.

Barstjes in de regeringscoalitie

Toch vertoont de regeringscoalitie de laatste tijd barstjes. Minister van Buitenlandse Zaken Paulo Portas, het zwaargewicht van de kleinere rechtsconservatieve coalitiepartner CDS in de regering, had woensdag nog verklaard dat de regering “meer inspanningen zou moeten doen om de staatsuitgaven terug te dringen in plaats van altijd maar de fiscale druk op bedrijven en werknemers te verhogen”. Ook was het politieke waarnemers opgevallen dat CDS-parlementsleden niet applaudisseerden bij de tussenkomsten van de premier in het parlement.

Die opmerking kwam er nauwelijks enkele uren nadat minister van Financiën Gaspar op een persconferentie een extra pakket fiscale maatregelen had aangekondigd om het begrotingstekort volgend jaar op maximaal 4,5 procent te brengen, zoals eerder met de trojka was afgesproken.

Die nieuwe fiscale maatregelen zouden de eerder aangekondigde – maar fel gecontesteerde – verhoging van de werknemersbijdrage voor de sociale zekerheid (TSU) gedeeltelijk moeten vervangen en compenseren. 

Volgens Gaspar zou het nieuwe pakket maatregelen “een betere verdeling van de lasten over alle sectoren, privé en overheid, arbeid en kapitaal, moeten mogelijk maken zonder de noodzakelijke economische opleving te verstoren”.

Er komt een algemene verhoging van de inkomstenbelasting (IRS) met 4 procent, de bestaande belastingschalen worden ‘vereenvoudigd’ van 8 naar 5, inkomsten boven de 153.300 euro per jaar zullen tegen het hoogste tarief van 54,5 procent worden belast, voor ambtenaren en gepensioneerden komt er weer een korting op de eindejaarspremie (zoals in 2011), vastgoed wordt zwaarder belast, de roerende voorheffing op inkomsten uit kapitaal gaat naar 28 procent, tabaksproducten zullen volgend jaar 30 procent duurder worden en luxegoederen gaan extra belast worden bovenop de verhoogde BTW.

De Portugese regering wil ook werk maken van de invoering van de Tobin-taks op financiële transacties, tenminste als ook de andere EU-landen daarmee beginnen. Verder moet het aantal ambtenaren op alle niveaus met twee procent per jaar dalen.

CGTP wil algemene staking, UGT (nog) niet …

Eveneens woensdag 3 oktober besliste de Conselho Nacional da Intersindical van de communistisch geïnspireerde vakbondskoepel CGTP om op woensdag 14 november een nieuwe algemene staking uit te roepen tegen het gevoerde regeringsbeleid.

“Tegen de extra inspanningen die de regering eenzijdig legt op de schouders van de werknemers, moet een krachtig signaal volgen. Daarom roepen we iedere vakbondsmilitant op om op 14 november het werk neer te leggen en het land te verlammen”.

Algemeen secretaris Arménio Carlos van de CGTP noemde de aangekondigde besparingsmaatregelen via een verhoging van de personenbelasting ‘leugenachtig’.

“Nadat de regering onder druk van de trojka het leven van miljoenen Portugese families heeft geruïneerd, kondigt ze nog eens extra fiscale maatregelen aan die vooral de werknemers, gepensioneerden en werklozen zullen treffen en nog meer armoede zullen veroorzaken. Zelfs naar het duidelijke signaal van de honderdduizenden die op 15 en 29 september op straat kwamen, wordt niet geluisterd. Het enige antwoord op zoveel arrogantie is een algemene staking”, besloot Carlos.

Carlos sprak de hoop uit dat ook de UGT, de tweede grootste (socialistische) vakbondskoepel, zich zou aansluiten bij de algemene staking, zoals dat ook gebeurde in november 2010 en 2011, maar niet bij de algemene staking van 22 maart 2012.

Vakbondsleider João Proença van de UGT verklaarde aan de openbare omroep RTP dat zijn vakbond wel bereid is om “een stakingsactie te ondersteunen, maar niet op de manier waarop de CGTP, zonder enig voorafgaand overleg, zich eenzijdig tegen de trojka en de regering wil keren”.

Donderdag was Proença op een persconferentie in Lissabon nog duidelijker in zijn afwijzing van de algemene staking van 14 november toen hij ze een “partijpolitiek geïnspireerde beslissing” noemde.

De UGT is wel niet principieel tegen hardere vakbondsacties en sluit ook de mogelijkheid van een algemene staking in de toekomst niet uit, maar vindt het nu te vroeg. Hij betreurde vooral het eenzijdige optreden van de CGTP die daardoor de eenheid van de vakbondsstrijd in het gevaar zou brengen.

“De brutale belastingverhogingen van de regering hebben niets van doen met het gezondmaken van de sociale zekerheid en het noodzakelijke aanzwengelen van de economie, maar zijn alleen ingegeven door een blinde begrotingsdiscipline onder druk van Brussel”, zei Proença.

Marsen tegen werkloosheid

Hij vreesde dat de slabakkende economie nog verder in een recessie zal terechtkomen met nog meer werklozen als gevolg. Volgens de vakbondsman zal het werkloosheidcijfer tegen het einde van dit jaar 17 procent bedragen. De UGT kondigde acties tegen de werkloosheid aan voor 26 oktober.

Ook de CGTP wil de komende weken inzetten op acties en marsen in alle grote steden (Grande Marcha Contra o Desemprego) tegen de fors toenemende werkloosheid, die vooral jongeren zeer zwaar treft. Om de daad bij het woord te voegen, verzamelden vakbondsmilitanten donderdagavond al voor de ambtswoning van premier Passos Coelho in de wijk São Bento.

Vrijdag raakte bekend dat de Portugese ministerraad zondag in een buitengewone vergadering bijeenkomt om het begrotingsdebat in het parlement voor te bereiden. En in november staat alweer een volgend evaluatiebezoek van de trojka aan Lissabon op het programma.

Bijkomende bronnen:

Passos Coelho responde ao CDS e promete cortar mais despesa
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/passos-coelho-promete-cortar-mais-despesa_1565810

Debate das moções de censura do PCP e BE
Passos recusa-se a “pedir desculpa pelos outros”
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/passos-recusase-a-pedir-desculpa-pelos-outros_1565829

Debate das moções de censura do PCP e BE
Passos deve ser demitido por “fraude eleitoral” e “gestão danosa”, diz Louçã
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/passos-deve-ser-demitido-por-fraude-eleitoral_1565824

Moção de censura do BE
Louçã: “Violaram todos os contratos democráticos, merecem ser demitidos”
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/louca-merecem-ser-demitidos_1565806

Apresentação da moção de censura
PCP acusa PSD e CDS de fazerem o contrário do que prometeram
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/pcp-acusa-psd-e-cds-de-fazerem-o-contrario-do-que-prometeram_1565802

Debate das moções de censura do PCP e BE
PSD desafia PS a assumir voto sobre Orçamento do Estado
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/psd-desafia-ps-a-assumir-voto-sobre-oe_1565864

Conselho de Ministros reúne-se extraordinariamente no domingo
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/conselho-de-ministros-reunese-no-domingo_1565907