Probeert u zich even in de schoenen te verplaatsen van een Griekse loontrekkende in de privésector. Laten we hem Yiannis Modalis noemen. Yiannis is iemand die niet met zijn belastingen kan sjoemelen en die met een bruto maandloon van ongeveer 2000 euro moet rondkomen in een euroland waar de levensduurte vergelijkbaar is met die in België. Hij wordt dagelijks geconfronteerd met een inefficiënte openbare sector en moet links en rechts een “fakelaki” (envelop met geld) toestoppen aan een ambtenaar om een dienstverlening te krijgen die in België als vanzelfsprekend wordt beschouwd. Hij wordt voortdurend met stakingen van het overheidspersoneel geconfronteerd en stuurt daarom zijn kinderen naar een dure avondschool zodat ze toch voldoende onderwezen worden om aan de universiteit te kunnen studeren. Yiannis en zijn gezin gaan naar dure privédokters, want als ze willen onderzocht worden door dokters die verbonden zijn aan hun sociale zekerheidskas IKA, moet hij weken wachten voor hij een afspraak kan maken. Yiannis heeft genoeg beslommeringen aan zijn hoofd en houdt zich dan ook niet bezig met de politiek. Economie gaat meestal zijn petje te boven.

Er is geld?

Op een zondag ziet Yiannis zijn premier opeens een toespraak geven vanop het eiland Kastelorizo.Het gaat heel slecht met de Griekse economie en de premier ziet het binnenhalen van het IMF als enige oplossing. Yiannis slikt. Een paar maanden geleden was deze premier verkozen na zijn belofte dat er geld is. Weken na deze aankondiging kondigt de regering allerlei besparingsmaatregelen aan in ruil voor een hulppakket van 100 miljard dat Griekenland van het bankroet moet redden. Yiannis moet meer belastingen betalen en de BTW gaat flink de hoogte in.

De maatregelen raken voornamelijk loontrekkenden, zoals Yiannis, maar ook gewone ambtenaren. Grootverdieners, mensen die jarenlang belastingen hebben ontdoken en politici worden gespaard. Yiannis moet de buikriem aanhalen en vindt het een onrechtvaardige situatie. Hij gaat dan ook de straat op om zijn ongenoegen te uiten. Samen met tienduizenden anderen staat Yiannis in het voorjaar van 2011 dagenlang op het Syntagmaplein “kléftes” (dieven) te roepen naar het parlementsgebouw. Hij toont voortdurend de uitgestrekte handpalm naar het gebouw, de “moedza”, de Griekse versie van de middelvinger. De vijand van Yiannis en vele andere Grieken heeft een gezicht: dat van de 300 parlementsleden en met hen nog vele ander politici die nog naarstig van de vetpotten blijven eten.

In de weken tijdens het protest op Syntagma, worden Griekse politici aangevallen wanneer ze zich in het openbaar vertonen. Ze worden bekogeld met yoghurt, stenen, flessen en zo meer.

De luie Grieken

Tegelijkertijd begint er in de buitenlandse media bijna een heuse haatcampagne tegen de Grieken. De doos van Pandora is opengegaan en de Europeanen worden geconfronteerd met de mistoestanden die Griekenland al decennialang in hun greep houden: nepotisme, cliëntelisme, omkopingen en politiek gekonkel. Ze vragen zich af of het geld dat Europa in Griekenland pompt om het land van het bankroet te redden, eigenlijk wel zal helpen.

Opeens komen er overal berichten dat Grieken luieriken zijn, die op hun 50ste met pensioen gaan, die bonussen uitbetaald krijgen om op tijd op hun werk te komen, die de hele dag ouzo drinken en van de zon genieten (bespeuren we daar enige jaloezie?). Er worden beelden getoond van voorpagina’s van kranten en tijdschriften die een Griekse kerk met een Turkse vlag tonen, of een Venus van Milo met een opgestoken middelvinger. En er gaan stemmen op dat Griekenland een aantal van zijn eilanden moet verkopen.

Hoewel er veel scheefgegroeide toestanden bestaan in Griekenland, zijn deze beschimpingen zeer beledigend voor Yiannis Modalis. Hij werkt 50 uur per week of meer, zit zeker niet de hele tijd in de zon en gaat misschien 1 tot 2 keer op een maand een ouzootje drinken met zijn gezin in de plaatselijke taverna. Terwijl hij bespaart op extra uitgaven, ziet hij zijn rijke landgenoten nog steeds met hun Porsche Cayenne naar de nachtclubs rijden waar het geld nog even vlot vloeit als voordien. Er klopt iets niet in dit Griekenland.

De duimschroeven aan

Dat ziet men buiten Griekenland ook. En men begint zich af te vragen of het niet beter is om het land bankroet te laten gaan. Op de financiële markten is er ongerustheid. De perceptie dat Griekenland zich kan herstellen, is er niet. Yiannis begrijpt het niet: hij is angstig, onzeker, depressief. Wie zijn deze markten? Wie zit hier achter? Waarom wordt Griekenland in het vizier genomen? Er is een nieuwe vijand bij gekomen, maar de Grieken zien geen gezicht. Het is de onzichtbare vijand, en zijn troepenbewegingen zijn niet te voorspellen.

Om deze vijand te bezweren, probeert de Griekse regering een nieuwe noodlening vast te krijgen. Yiannis heeft weinig hoop. Het zijn voor hem twee vijanden die samenheulen en er elk zoveel mogelijk hun profijt uit hopen te halen. Het wantrouwen is groot en Yiannis en zijn landgenoten slagen er in om de premier van hun land te laten opstappen. Een zucht van opluchting weerklinkt door Griekenland. De man die hen in 2009 had voorgelogen dat er geld was, is opgestapt en in zijn plaats komt iemand die weliswaar niet democratisch verkozen is, maar die geloofsbrieven schijnt te hebben en vertrouwen geniet buiten de landsgrenzen.

Het blijkt een Pyrrhusoverwinning: de nieuwe premier schijnt helemaal niet aan de kant te staan van de Grieken, integendeel, hij blijkt zelf nog voor de onzichtbare vijand te hebben gewerkt! In Griekenland doen complottheoriën de ronde dat zionisten een plan hebben gesmeed om Griekenland ten gronde te richten. Een paar orthodoxe monniken zouden het ooit in het verleden Nostradamusgewijs allemaal al hebben voorspeld.

Er komen nieuwe besparingen, nog meer extra belastingen, de lonen en pensioenen worden nog meer ingekrompen. Allemaal om de markten te bezweren en om er voor te zorgen dat Griekenland toch weer een nieuwe noodlening krijgt.

Om dan Griekenland toch de rug toe te keren

Maar net wanneer Griekenland klaar is met een nieuw pakket aan maatregelen, komt er opeens een boodschap vanuit Brussel dat het niet volstaat. Yiannis en zijn lotgenoten snappen er niets meer van. Het volstaat niet dat men hem heeft uitgemaakt voor luiaard en dat men hem heeft uitgeperst tot het punt dat hij de eindjes nauwelijks nog aan elkaar kan knopen. Europa wil hem niet meer, zo lijkt het.

En dan doemt het nieuw vijandbeeld weer op: dat van Duitsland, dat zo zwaar tekeer is gegaan tijdens de bezetting. Dat Duitsland dat geen oorlogsschade heeft betaald aan Griekenland. Datzelfde Duitsland dat nu zegt dat het nog niet genoeg is. Dat komt zeggen dat er een bevestiging moet komen van alle Griekse partijen dat het besparingsprogramma wordt uitgevoerd zoals het is afgesproken.

We kunnen proberen in het standpunt van de Duitsers te komen: indien er nu in Griekenland verkiezingen komen, is de kans groot dat zowat alle Grieken links zullen stemmen en dat de huidige oppositie de verkiezingen zou winnen. En deze oppositie kan natuurlijk niet instemmen met een zwaar besparingsprogramma. Als Duitsland nu wenst dat er ofwel geen verkiezingen komen, ofwel dat de oppositie mee moet instemmen, of er komt geen noodlening, dan heb je een Europese staat die zich direct inmengt in de democratie van een andere lidstaat.

En hoewel de Grieken weten dat er moet worden bespaard (en ze zijn daar ook toe bereid), willen ze natuurlijk niet dat Duitsland (met in het kielzog Nederland en Finland) zijn wil oplegt. En dus is er weer een nieuw vijandbeeld dat onaangename herinneringen oproept aan een onverkwikkelijke periode uit het Europees verleden. En dus is het niet verwonderlijk dat je Grieken vol woede met opgestoken middenvinger voor de camera “Deutschland, fuck off” ziet roepen. En dat Yiannis Modalis dus ook de Duitsers in het vizier neemt.

En als Europa verder wil blijven bestaan, is het van belang dat het vertrouwen terug wordt hersteld en dat de stereotiepen zo gauw mogelijk worden begraven.