Nieuws, Europa, Politiek, Spanje -

Rechtse Rajoy en PP winnen Spaanse verkiezingen, Verenigd Links verdubbelt score

Spanje kleurt blauw. Voor het eerst sinds de democratie haalde de rechtse Partido Popular (PP) zo'n overweldigende meerderheid. Zelfs Andalusië, traditioneel een rood bolwerk, viel voor oppositieleider Rajoy. De PSOE van Rubalcaba en ex-premier Zapatero maakt de zwaarste crisis uit haar geschiedenis door. Ondertussen blijven de indignados mobiliseren en groeit de Verenigde Linkse partij gestaag.

maandag 21 november 2011 23:14
Spread the love

Opkomst bij verkiezingen ligt in Spanje traditioneel behoorlijk laag, maar voor algemene verkiezingen komt meestal drie kwart van de kiesgerechtigden opdagen. Bij deze verkiezingen werd een veel lagere opkomst verwacht, wegens de antipolitieke gevoelens in de samenleving en het gevoel dat de crisis buiten de invloedssfeer van politici valt. Toch kwam 70 procent van de kiesgerechtigden opdagen. De boodschap voor ‘verandering’ van de PP was beter doorgedrongen dan verwacht.

De achtergrond van de diepe en langdurige crisis is desondanks niet ideaal voor overwinnaar Mariano Rajoy. Duidelijkheid over hoe zijn regering het anders zal aanpakken dan zijn sociaaldemocratische voorgangers, is er niet. Wel baseerde hij zijn overwinning op een boodschap van krachtdadigheid, iets waaraan het de sociaaldemocraten sterk ontbrak, vooral bij het uitbreken van de crisis. Niettemin is het de vraag of Rajoy zelfs maar de wittebroodsweken zal mogen meemaken. Vanmorgen belde Merkel hem al om “de belangrijke problemen waar Spanje mee te kampen heeft” te bespreken.

De markten

De toon is gezet: de beurzen, door het renteverschil met Duitsland, reageerden negatief. Een verkiezing(soverwinning) in deze context lijkt op zich al een probleem voor ‘de markten’. Enkel onverkozen technocraten en/of overgangsregeringen lijken vertrouwen te wekken. Een ultraliberaal met erg conservatieve gevoelens was ooit de natte droom van diezelfde groepen, maar nu lijkt zelfs dit gegeven onvoldoende. 

Rajoy insinueerde al niet blind te willen gehoorzamen aan Europa. Hij wil vooral via nieuwe lastenverlagingen en het ongecensureerd snijden in overheidsuitgaven de economie aanzwengelen. Gedeeltelijk bevat dit de Europese agenda, maar groei brengt dit niet met zich mee. Rajoy heeft dus ook een nationale component op zijn agenda, teneinde de belofte vooruitgang te maken, te kunnen inlossen. Daarmee zou hij wel eens tegen de schenen kunnen schoppen van het principe der ‘fiscale solidariteit’, opgelegd door Europa.

Links terug op het toneel

De indignado-beweging had zoals verwacht een geringe impact op het resultaat van de verkiezingen: enkel een toename van kleine partijen in het parlement en de stevige vooruitgang van Izquierda Unida (IU, ééngemaakt links) tonen aan dat 2011 een strijdjaar was in Spanje. Maar de meeste mensen beseffen dat de echte strijd nog moet komen.

Izquierda Unida keert stilaan terug naar het oude niveau van rond de 10 procent, indertijd behaald in een periode van economische bloei. De crisis die de partij de afgelopen jaren doormaakte, kwam vooral er wegens interne twisten, de te grote invloed van eurocommunisme (de partij nam hierdoor de beslissing om lokale coalities te vormen, ook met de PP en ook als er bespaard diende te worden), alsook de omstreden figuur van oud-voorzitter Llamazares.

De campagne van IU was deze keer helder en radicaal; het stelde het kapitalisme in vraag en wist duidelijk een link te vinden met de indignado-beweging, ook al blijft deze laatste wantrouwig tegenover politieke organisaties en vakbonden. Uiteindelijk haalde IU 7 procent, een verdubbeling van haar resultaat in 2008. Door het weinig democratische kiessysteem ging het zetelaantal wel van 2 naar 11. Ironisch genoeg was de partij in het verleden veelal het slachtoffer van dat kiessysteem, waardoor ondervertegenwoordiging schering en inslag was. 

Geen breekpunt

De overwinning van Rajoy is geen breekpunt, zoals ook het sterke resultaat van de IU, of het verschijnen van enkele andere partijen op het toneel, of de grote crisis bij de PSOE dat niet is. Spanje kreeg logische verkiezingsresultaten gezien de wanhopige situatie waarin het land verkeert.

‘De nuttige stem’ kreeg deze keer een rechtse vorm, zonder dat het mandaat van de bevolking uitgesproken rechts is, of de PP over een grote sociale basis beschikt. Ook belangrijk is dat in Spanje het spreekwoord ‘rechts staat op en gaat stemmen’ geldt; met andere woorden, tegenover een dreigende nederlaag gingen veel sociaaldemocratische stemmers niet naar de stembus.

Zoals duidelijk werd uit de eerste berichtgeving op Europees niveau, is het succes van Rajoy vooral gekaderd in een besparingspolitiek. Daartegen zal verzet ontstaan, en gezien het lot van andere recente Zuid-Europese regeringen, lijkt het niet onwaarschijnlijk dat Rajoy het geen vier jaar uithoudt. Zijn overwinning is een logische stap richting de conclusie van de crisis. Die zal, net als in andere landen, inhouden dat er geen oplossing kan bestaan binnen het huidige systeem en binnen de huidige Europese context. Rajoy kan en zal daar geen antwoord op hebben.

Marc Puyol

take down
the paywall
steun ons nu!