Interview, Nieuws, Cultuur, Racisme, België, Europese Unie, Antwerpen, Roma-Zigeuners, De Roma, Romanes, Esma redzepova, Balkanfestival, Macedonie, Anti-roma, Esma's band, Stevo teodosievski, ESMA, VMRO-DPMNE, Humanitair werk -

Esma Redzepova: “Roma verdienen Nobelprijs voor vrede”

BORGERHOUT - Zaterdagavond trad 'Queen of the Gypsies' Esma Redzepova op in De Roma in Borgerhout. Naast haar lange muziekcarrière voedde zij 47 weeskinderen op. Aan DeWereldMorgen.be vertelde zij over haar humanitair werk: "Roma verdienen de Nobelprijs voor de Vrede, Macedonië is de beste democratie en de EU de grootste racist omdat ze mijn cultuur niet erkent."

maandag 21 november 2011 16:10
Spread the love

Esma Redzepova (uit Skopje, Macedonië) zingt al meer dan een halve eeuw over de liefde en het leven van Roma-zigeuners. Samen met Esma’s Band, haar orkest, speelde zij zaterdagavond in De Roma in Borgerhout. Tussen de lunch en het soundchecken door vindt zij, samen met haar geadopteerde dochter, Eleonora Mustafovska, tijd om DeWereldMorgen.be te woord te staan.

In jouw muziek horen we veel elementen van Balkan- en Romaculturen. Maar er is nog iets anders. Wat is dat?

Redzepova: “In mijn muziek kun je nog Indiase invloeden vinden. Alexander de Grote, die uit Macedonië kwam, bracht de muziek vanuit India mee naar de Balkan. Die Indiase invloeden hoor je niet enkel in de muziek, maar ook in de taal. Als wij, Macedonische Roma, naar soaps uit Rajasthan, Kashmir, Punjab en Pakistan kijken, dan verstaan wij 80 procent van de taal.”

Naast je muziekcarrière heb je 47 kinderen opgevoed. Waarom heb je dat gedaan?

“Ik zelf ben als kind opgevoed door de muzikant Stevo Teodosievski. Als elfjarige kreeg ik van hem mijn eerste contract. Hij was mijn mentor en mijn muziekleraar. Later ben ik met hem getrouwd. Toen ik 23 was, adopteerden wij ons eerste kind. Op zegjarige leeftijd zei dat kind tegen mij: ‘Jij bent mijn mama.’ ‘Eigenlijk ben ik jouw mama niet’, zei ik. ‘Jij bent mijn mama, want ik heb een mama nodig!’, antwoordde hij. Sindsdien ben ik kinderen gaan opvoeden en beschermen.”

“Mijn adoptiekinderen noemen mij allemaal mama. Zij vertegenwoordigen alle volkeren die in Macedonië wonen. Dat multi-etnische is belangrijk. Ik ben zelf ook een kind van joodse, islamitische en christelijke voorouders.”

“Stevo Teodosievski en ik schoolden die kinderen ook tot muzikanten in onze eigen muziekschool. Die was eerst in Belgrado en later in Skopje. Onze muziekschool financierden wij met eigen middelen. Niemand hielp ons. De opbrengst van onze concerten gebruikten wij om onze adoptiekinderen te scholen.”

“Het resultaat kun je op het podium zien. Alle muzikanten zijn door mij grootgebracht. Dat waren tot voor kort alleen maar jongens. Sinds kort heb ik ook een ‘dochter’: Eleonora Mustafovska. Zij is net als ik zangeres.”

De muziekschool is niet je enige humanitaire stichting. Wat heb je nog opgericht?

“Ik heb ook de Roma-vrouwenorganisatie ESMA opgericht. Deze is actief in de stad Skopje en is goed georganiseerd. Wij helpen Roma-vrouwen uit Skopje om tradities te durven doorbreken. Om achter het fornuis vandaan te komen en zelf je leven in eigen hand te durven nemen. Veel Roma-vrouwen en -meisjes mogen nog meer emanciperen. We helpen dan ook meisjes om hun studie te voltooien. Voorts helpen we gepensioneerde mensen in moeilijkheden. Deze winter voorzien we een heleboel ouderen van brandhout om de koude tijd door te komen.”

“Maar dat is niet het enige! Stevo Teodosievki en ik hebben ook de stichting Esma & Teodosievski opgericht. Deze bestaat uit 400 actieve leden, mannen en vrouwen van alle nationaliteiten die in mijn land aanwezig zijn. In heel Macedonië ondersteunen wij ziekenhuizen, weeshuizen en kinderen in moeilijkheden.”

Vanwaar komt die drang om zoveel mensen te helpen?

“Omdat het mij gelukkig maakt. Toen ik in de tweede klas in de basisschool zat, kreeg ik van het Rode Kruis materiaal om mensen te verzorgen. Ik werd daar heel gelukkig van. Toen heb ik tegen mezelf gezegd: ik ga mijn leven aan andere mensen wijden. Iedere keer als ik iemand moet helpen, dan doe ik dat. Dat is mijn levensmotto.”

Tegenwoordig ben je ook politiek actief in Skopje. Kun je via die weg ook mensen in nood helpen?

“Sinds een aantal jaren zetel ik in de gemeenteraad van Skopje (nvdr: voor VMRO-DPMNE, een pro-Europese en pro-NAVO Macedonische partij). Vanuit deze functie heb ik er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat weeskinderen na hun 18de studietoelagen en kosteloze woonruimte krijgen. De laatste vijf jaar hebben we op deze manier een heleboel sociale maatregelen kunnen invoeren voor mensen in moeilijkheden. Het vuur kunnen we zo van onderuit laten oplaaien.”

“Daarnaast hebben wij ons met een heleboel andere artiesten, politici, wetenschappers en sporters georganiseerd om een belangrijk manifest op te stellen. Dit gaat binnenkort naar de Europese Unie in Brussel.”

Wat staat er in dat manifest?

“Het probleem is dat wij Macedoniërs door de EU niet erkend worden. Onze etniciteit en taal wordt door Brussel niet erkend. Daar gaat dat manifest over. Europa is een moeder voor iedereen, maar niet voor ons. Wat zijn wij? Dit manifest is ondertekend door ongeveer 100.000 mensen. Alle Macedoniërs ondersteunen dit omdat zij gehoord willen worden!”

“Wat gaat de EU met ons doen? Wij assimileren niet! Wij zijn Macedoniërs en daar zijn wij trots op! Wij zijn de oudste beschaving van Europa! (Windt zich op.) Wij hebben ons eigen cyrillisch schrift! Wij hebben de stad Ohrid met haar 365 kerken. Macedonië is de grootste democratie ter wereld! Wij zijn het enige land dat Roma actief laat emanciperen! Europa is hier de grootste racist omdat zij onze cultuur niet erkent! De EU zou eens bij ons moeten komen kijken hoe wij het doen! Al onze volkeren zijn in de regering vertegenwoordigd!”

“In Bulgarije moesten Turken en Roma hun naam veranderen in een Bulgaarse naam. Dat is verschrikkelijk. Zoiets zouden wij in Macedonië nooit doen!”

In de Europese Unie worden Roma gediscrimineerd. Sarkozy sloot clandestiene nederzettingen en België sloot doortrekkersterreinen. Hoe kijk je daar tegenaan?

“Dat vind ik heel erg. Roma-zigeuners zijn kosmopolieten. Wij hebben nooit oorlog gevoerd, wij hebben nooit een land bezet. Wij verdienen de Nobelprijs voor de vrede. Wij zijn overal ter wereld aanwezig. Wij kennen geen grenzen en houden niet van grenzen. De aarde is van iedereen en niet van enkelen!”

“Eigenlijk zijn mensen lager in intelligentie dan dieren. Dieren kennen immers geen grenzen en geen paspoorten. Niemand stopt de dieren! Waarom zijn er eigenlijk grenzen? Ik ben daar tegen!”

(Zucht diep.) “Europa is voor veel mensen een moeder. Maar voor sommigen een slechte stiefmoeder. Waarom worden wij Roma-zigeuners door overheden gediscrimineerd? Ik schaam me niet om Roma te zijn! We zijn toch allemaal mensen?”

Waar denk je dat het racisme tegenover Roma vandaan komt?

“Waarom dat racisme? Veel mensen zien Roma enkel van ver en durven of willen niet dichterbij komen. Kom dichterbij en geef ons een hand. En je zult zien dat wij goede mensen zijn. Maar zeg niet dat we weg moeten gaan, want dan worden we boos!”

“Roma worden vaak afgeschilderd als dieven. Maar wie is de grootste dief? De corrupte politicus of de Roma die geld steelt omdat hij niet rond kan komen? Dan denk ik dat de corrupte politicus in dit geval de ‘zigeuner’ is. En niet de Roma die eenmalig steelt.”

“De aarde is als een tuin vol bloemen. Als er een slechte tuinier komt die sommige bloemen wil wieden, dan kan hij dat proberen. Maar het zal hem niet lukken. Zo zijn wij Roma ook. Wij blijven groeien. Roma zullen en willen altijd op deze planeet blijven bestaan.”

(‘Dochter’ Eleonora Mustafovska komt erbij zitten.)

Eleonora, hoe is het om Esma’s ‘dochter’ te zijn?

Mustafovska: “Sinds twaalf jaar is Esma mijn moeder. Ik hou van haar muziek en van haar karakter. Zij is mijn tweede moeder. Wij leven in hetzelfde huis. Zij betaalt mijn studie. Ik ben nu in het tweede jaar van de muziekacademie. Binnen twee jaar studeer ik af als zangeres. Esma en ik zingen samen. Esma is de persoon die mij een hele goede toekomst geeft.”

“Voorts gaan Esma en ik, samen met Esma’s interessante vrienden, naar dure restaurants en soms gaan we samen shoppen. Het belangrijkste in de wereld voor ieder meisje!”

Hoe is het om als Roma-meisje op te groeien in Macedonië?

Mustafovska: “Erg goed. Want wij hebben er toekomstmogelijkheden. De staat geeft alle Roma-jongeren studietoelagen om te studeren. Wij krijgen alle kansen.”

Redzepova: “Je moet weten dat de Macedonische staat veel doet voor Roma. De filologische faculteit van de universiteit van Skopje biedt sinds kort de studie Roma-taal en -cultuur aan. Iedereen kan voor deze studierichting kiezen. In de scholen leren Roma-leerlingen het Romanes tijdens twee lesuren op weekbasis. Iedere leerling is, ongeacht etniciteit, verplicht zijn of haar secundaire school af te maken.”

Esma Redzepova & Esma’s Band hebben een uitbundig dansende zaal beloofd volgend jaar terug te komen in Antwerpen. We houden u op de hoogte. Ook over de ontwikkelingen rond Roma en Macedonië.

Esma Redzepova & Esma’s Band bestaan uit: Esma Redzepova (zang), Eleonora Mustafovska (zang), Simeon Atanasov (accordeon en bandleider), Zahir Ramadanov (trompet), Bilhan Machev (klarinet), Aleksandar Stamenkovski (gitaar), Tashko Gruevski (basgitaar) en Antonijo Lekirovski (percussie).

take down
the paywall
steun ons nu!