Zoals in mei overeengekomen met de ontslagnemende socialistische minderheidsregering van toenmalig premier José Sócrates, zou de trojka begin september met een eerste rapport naar buiten komen ter beoordeling van de rigoureuze besparingsplannen die de Portugese regering moest doorvoeren in ruil voor de buitenlandse financiële steun.

Bijkomende besparingen nodig, zegt trojka

De meest opvallende bemerking in het eerste driemaandelijkse beoordelingsrapport van de trojka vraagt van de Portugese regering nog bijkomende besparingsmaatregelen bovenop het al heel ingrijpende plan.

Vooral voor 2012 zou de regering aan de uitgavenzijde nog eens het mes moeten zetten in een pakket ter waarde van ongeveer één miljard euro. Dat komt overeen met 0,6 procent van het Portugese bruto binnenlands product (BBP).

“Deze bijkomende maatregelen zullen nodig zijn om een nog grotere inspanning mogelijk te maken in het noodzakelijke terugdringen van het overheidstekort”, schrijft de trojka.

Extra maatregelen die de uitgaven moeten compenseren die de overheid dit jaar zal maken bij de overdracht van de pensioenlasten van de werknemers uit de banksector door de staat.

Globaal goede punten voor Portugal

Over het algemeen krijgt Portugal wel goede punten van het beoordelingscommissie van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

De uitvoering van het economische ‘aanpassingsprogramma’ (eufemisme voor ‘zwaar besparingsplan’) zit globaal gezien op schema en de trojka bevestigt nogmaals de harde doelstellingen die de Portugese regering zich heeft gesteld met betrekking tot het verminderen van het begrotingstekort.

Dit jaar zal het tekort niet hoger mogen liggen dan 5,9 procent, in 2012 moet het dalen naar 4,5 procent om in 2013 op 3 procent te eindigen. Het totale hulppakket van 78 miljard euro loopt af in 2013.

De al genomen besparingsmaatregelen lijken voldoende om de doelstelling van 2011 te bereiken, maar dit geldt niet voor de aangekondigde maatregelen voor 2012, vreest de trojka.

De afwijking die werd ontdekt in de boekhouding van dit jaar, gelijk aan 1,3 procent, dwingt de regering-Passos Coelho tot aanvullende maatregelen. Onder meer een buitengewone belasting (forse korting op de kerstbonus van werknemers), de vervroegde invoering van de stijging van de BTW-heffing op elektriciteit en gas, vermindering van allerlei subsidies en de overdracht van het pensioenfonds van de banken door de staat.

Extra inspanning om doelstelling in 2012 te halen

Vanwege het eenmalige karakter van vele van deze besparingsplannen zal de regering in 2012 niet meer kunnen rekenen op het effect ervan op de vermindering van het begrotingstekort. Daarom eist de trojka nu al extra maatregelen om de vooropgestelde doelstelling van 4,5 procent van het BBP alsnog te halen in 2012. Een vermindering van 0,6 procent van het BBP komt ongeveer overeen met een extra besparing van één miljard euro.

De regering heeft al aangekondigd een geactualiseerde beoordeling van de budgettaire situatie en de vooruitzichten voor 2012 in te dienen, rekening houdend met de opmerkingen van de trojka. Dit zou gebeuren nog vóór de goedkeuring van het rapport door de Europese Raad van Ministers.

Mes in overheidsbedrijven

Bovendien wil de trojka dat de overheid de financiering van overheidsbedrijven aan banden legt. Dit jaar heeft de Portugese schatkist al voor 1,4 miljard euro uitgeleend aan de staatsbedrijven die niet meer in staat waren op de commerciële bankenmarkt te lenen als gevolg van de financiële crisis.

Ten laatste in het laatste kwartaal van 2012 moeten de overheidsbedrijven volledig met eigen middelen kunnen werken, net als beursgenoteerde bedrijven. De regering heeft zich ertoe verbonden om later deze maand fors te snijden in de kostenstructuur van de overheidsbedrijven en “maatregelen te nemen om de lonen en arbeidsvoorwaarden in overeenstemming te brengen met de private sector en de werkgelegenheid drastisch te verminderen”.

Bedrijven in de etalage

Bovendien gaat de privatisering van staatsbedrijven door zoals gepland en afgesproken met de trojka. Nog voor het einde van dit jaar moeten de energiebedrijven REN, Galp en EDP worden verkocht aan de privésector. Ook het overheidsaandeel in de luchtvaartmaatschappij TAP Air Portugal zal worden verkocht “als de marktvoorwaarden dat toelaten”.

Águas de Portugal (drinkwaterdistributie) en de openbare radio- en televisieomroep RTP zouden tegen het einde van 2012 worden verkocht, waarschijnlijk behoudt de overheid wel een minderheidsaandeel.

In 2013 staan de verkoop van overheidsaandelen in ANA (luchthavens), Cargo CP (goederenafdeling Portugese spoorwegen), CTT (post) en Caixa Seguros (verzekeringen) op de agenda.

Antonio Saraiva, voorzitter van de Confederatie van de Portugese Industrie (CIP), heeft dinsdagmorgen op een persconferentie gezegd “dat ook in tijden van crisis elk bedrijf zijn verplichtingen moet nakomen”. Te late betaling van leveranciers is in Portugal een chronisch probleem dat met de crisis alleen nog is toegenomen. Daarom vindt de IPC dat de staat het goede voorbeeld moet geven. “Om concurrerend te blijven en tegen de recessie te vechten, moeten leveranciers op tijd worden betaald”.

Korting op energiefactuur laagste inkomens

Dinsdag maakte de staatssecretaris voor Solidariteit en Sociale Zekerheid, Marco António Costa (PSD), bekend dat de speciale korting op de gas- en elektriciteitsrekening van families met een laag inkomen de staat 30 miljoen euro zal kosten.

Dit past in het kader van het zogenoemde ASECE-plan (Programa Social Extraordinário ao Consumidor de Energia, ASECE) dat de regering bij het parlement heeft ingediend in een poging om de laagste inkomens te beschermen tegen de forse prijsstijgingen voor energie als gevolg van de BTW-verhoging van 6 naar 23 procent.

Deze besparingsmaatregel wordt van kracht op 1 oktober en heeft al veel kwaad bloed gezet bij de Portugese consumenten. 700.000 gezinnen zouden in aanmerking komen voor de korting op hun elektriciteitsfactuur en 150.000 voor die op gas.

EFSM voorziet 7 tot 10 miljard euro voor Portugal

Eerder deze week raakte ook bekend dat het Europese Financiële Stabilisatie Mechanisme (EFSM), dat de 17 landen van de eurozone in 2010 in Luxemburg in het leven hebben geroepen om eurolanden in moeilijkheden te ondersteunen, de komende weken 7 tot 10 miljard euro zal vrijmaken voor Portugal in het kader van het goedgekeurde financiële hulppakket voor dat land.

De uitgifte zal gebeuren in twee of drie transacties op de internationale financiële markten met een looptijd van vijf tot 15 jaar. Sinds de landen van de eurozone op hun top van 21 juli 2011 besloten om de functies van het stabilisatiefonds uit te breiden, gezien de toenemende problemen in Griekenland, hebben nog niet alle parlementen van de eurozone deze maatregel geratificeerd.

Vooral in Duitsland, Finland, Nederland en Oostenrijk ligt dit politiek bijzonder gevoelig. Tot nu toe heeft de Europese Unie al 27 miljard euro uitgegeven aan schuldverlichting voor Ierland en Portugal.

Voor Portugal zou er zich op korte termijn geen probleem stellen wat de financiering van de eerste schijven van het hulppakket betreft, verzekerde het ministerie van Financiën in Lissabon op dinsdag.