Dat migranten moeilijker werk vinden komt door rechts beleid

"Zes op de tien werklozen in België hebben een migratieachtergrond", kopt een populaire krant. Het is de eerste keer dat er zo fijnmazige cijfers over migratie en werk zijn vrijgegeven. Vlaams Belang ging dan ook onmiddellijk selectief aan de haal met deze informatie. 

Hun communicatiemedewerker Thorgjøld maakte daarvoor zelfs een infographic, want God verhoede dat mensen zelf het artikel zouden lezen. Ze benadrukken enkel het wat en niet het waarom in het spuuglelijke (excuus, Thorgjøld) knutselprentje: 6 op 10 mensen met een uitkering hebben migratieroots, 13 procent ervan is afkomstig uit Maghreblanden en België is de slechtste van de EU-klas. "Stop eindelijk massamigratie" is dan de voornaamste conclusie.

De echte redenen

Maar dat is helemaal niet de conclusie die Stijn Baert, nochtans ook geen linkse jongen, trekt in het artikel. Oké, hij heeft het wel over beter activeren in de eerste maanden, ook een bekend rechts riedeltje, maar verder durft hij het ook te hebben over de redenen waarom "migranten" zo weinig werken. Hij geeft er drie.

Eén: migranten raken, ook na de eerste generatie, niet hoog genoeg opgeleid. Er is een behoorlijke diplomakloof, we slagen er niet in om die te dichten, en bijna alle landen rond ons doen dat beter. 

Twee: meisjes met een niet-EU-achtergrond worden minder gestimuleerd om buiten het gezin te gaan werken (hoewel onbetaald zorgwerk natuurlijk ook werk is). 

Drie: er is nog altijd veel te veel discriminatie op de arbeidsmarkt.

De echte verantwoordelijken

Baert is in het verleden ook al helder geweest over arbeidsmigratie. Hij vond het dan eerder een grote kans dan een last. In één publicatie vatte hij het samen als "van zorgenkind naar troef". Dank je voor de rare metafoor, Stijn. Maar hij maakt natuurlijk een punt dat elke oen die een seconde nadenkt ook wel kan inzien: we hebben mensen nodig die het werk doen. 

Dat een hele generatie Vlamingen met ouders die een eigen huis, twee auto's, een pretpaard, dure steakrestaurants bezoeken en een tweede verblijf in Nieuwpoort hebben, slechts zeer eng activeerbaar is op de arbeidsmarkt, hoor je Stijn Baert helaas nooit zeggen. Of misschien toch niet luidop, laten we de man wat krediet geven. Krijgt er toch nog iemand een fijn krediet; mij lukte dat de afgelopen jaren niet, als alleenstaande leerkracht.

Wat er ook van zij: van bovengenoemd nieuwsitem een verhaal tegen massamigratie maken is volstrekt belachelijk. En toch doet Vlaams Belang het, en de meeste mensen trappen er volkomen in. Blindelings. Ze willen graag geloven dat de dingen heel simpel liggen. Namelijk: dat de echte daders van de crisis in werk en begroting de mensen zijn die er anders uitzien dan zijzelf. Maar dat is dus onzin.

Al zijn er wel verantwoordelijken aan te wijzen. Tromgeroffel. Niemand zal ooit beweren dat dit vreselijke proza volle ellenlange zinnen geen spanning bevat. Dit stukje tekst is analoog aan het moment in Alien waarop het begint te rommelen in het buikje van Bishop. Verwacht een sensationele spuitpartij, ingewanden overal. Metaforisch dan. Zie je, Stijn, ik kan dat ook: slechte metaforiek gebruiken. Dit is zelfs, welhaast, een allegorie, met wat moeite nog.

Maar dus terug naar waarom-verhalen. Ik houd niet van enkelvoudige zondebokken, maar je zou desalniettemin kunnen beargumenteren dat de politieke partijen, en dan niet enkel Vlaams Belang maar ook N-VA, Open VLD en CD&V en zelfs Vooruit, verantwoordelijk zijn voor onze slechte score wat werkende mensen met migrantenroots betreft.
(Nu heb ik een Trumpiaans trucje gebruikt: ik ging iets niet doen en dan deed ik het lekker toch. Lekker puh. Anarchie. Ik ben ook een soort president.)

Discriminatie op de arbeidsmarkt

Neem bijvoorbeeld de discriminatie op de arbeidsmarkt: we weten al jaren dat die er is, maar toch doet geen enkele partij er iets aan. Wanneer komen er bijvoorbeeld eindelijk eens praktijktesten voor vacatures, waarbij er steekproefgewijs gekeken wordt of er niet gediscrimineerd wordt bij aanwervingen? En heeft N-VA de legale bijtkracht van Unia om discriminatie en ongelijkheid (ook als het gaat over meisjes die gediscrimineerd worden) niet volledig afgeklauwd?

Wanneer worden werkgevers eindelijk eens op hun verantwoordelijkheden gewezen, en niet almaar de werknemers? Ik zie hier al tien jaar heel weinig verandering in, toch niet in de juiste richting. Het gaat eerder weer slechter, we regresseren naar de tijden van voor de jaren ’90. Gedreven door de huidige golf van afkeer voor overheidsingrepen om de gelijkheid te vergroten.

Thuisblijvende vrouwen

En dan over vrouwen met migratieachtergrond op de arbeidsmarkt. Die werken dus nog minder vaak dan mannen met zo’n achtergrond. Het is al te makkelijk (en fout) om dat af te wentelen op onwil en luiheid, die dan volgens Vlaams Belang etnisch en volgens N-VA... eu, ook etnisch maar minder duidelijk uitgesproken is. 

Voor een deel zullen sommige oorspronkelijke nationaliteiten inderdaad meer op hun moederschap dan op een carrière gericht zijn en het mannelijke kostwinnerschap als model hebben. Ze lijken dus wat op extreemrechtse tradwives, alleen hebben ze geen idiote Instagramaccounts. 

Het lijkt dan feministisch om te schreeuwen dat ze maar "modern" moeten worden, whatever the fuck that means, maar laten we niet vergeten dat vrouwen met migratieachtergrond met een dubbele discriminatie op de arbeidsmarkt te maken hebben. 

Ze worden niet alleen gediscrimineerd op hun etnische achtergrond maar ook nog eens op hun gender. Het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen bracht er vorige maand nog een rapport over uit.
Wie het zeker niet beter maken, zijn de rechtse partijen, door telkens op de hoofddoek te schoppen en zo emancipatiekansen voor al kwetsbare vrouwen nog te verkleinen.

De diplomakloof

Oké, dan nog onderwijs, de diplomakloof, de derde verklaring van Baert voor de lage tewerkstelling van "migranten".

De Alien komt nu langzamerhand door de buikwand van John Hurt. Iedereen deinst achteruit. De man kijkt het ding dat hem aan het doden is verschrikt in de lege pinkralen van ogen.

De moderne school is een geteisterd, bijna hels landschap (misschien was Mad Max beter dan Alien als allegorie). Iedereen weet alles over leerkrachten en lesgeven, alleen wil niemand de job doen. Behalve gekken (zoals ik). Linkse, linkse, idealistische sukkels.

Met lede ogen zien we hoe politici met hun taalgerichte beleid jaar na jaar de diplomakloof almaar groter maken. Ik kan hier intussen bijna oneindig veel over vertellen, uit eigen ervaring en uit die van anderen. Er zijn mooie succesverhalen, maar helaas gaan veel te veel ervan, het merendeel, over jongeren buiten de middenklasse, vaak inderdaad met een niet-EU-afkomst, die heel, heel hard knokten maar toch hun diploma niet haalden. Waarom niet? Het verhaal is bekend: het lukt nooit om het taalniveau te halen dat gevraagd wordt, er wordt enkel heel eng gekeken naar leercompetenties en minimumdoelen halen, en niet naar potentieel.

Ze krijgen geen tijd of ruimte om zich te ontwikkelen, zeker niet als ze uit moeilijkere socio-economische omstandigheden komen. Als ze om welke reden ook moeite hebben om zich te conformeren aan de (meestal erg arbitraire) eisen die leerinstellingen van de overheid moeten vooropstellen, vallen ze van de heuvel en blijven ze tuimelen tot beneden. Leerkrachten willen graag alle leerlingen kunnen helpen en specifiek begeleiden, maar de tijd is beperkt, ze zijn er slecht voor opgeleid en middelen voor externen zijn er niet.

Ik kreeg ooit een mail van een school dat de studiebegeleiding te populair was: slechts een handvol leerlingen kon die krijgen. De leerkrachten moesten het maar zien op te lossen in hun les. Het gevolg was dat leerkrachten die niet tegen een totale burn-out wilden aanschurken, het dan maar niet oplosten. Als je dan een wit middenklassekind met bemiddelde ouders was, huurde je een privépersoon in om je kind te helpen; als je minder bemiddeld was, niet. 

Zulke kinderen zijn dan gedoemd om uiteindelijk te verdrinken in de uitmondvijvers van het watervalsysteem. Als je, zoals veel politici, je hele leven op fijne colleges hebt gezeten, kan je je gewoon niet voorstellen wat voor deprimerende, benarde plekken er bestaan in ons educatief systeem. Vooral jongens van kleur komen er terecht, en je kan het ze niet kwalijk nemen dat ze er ook zo snel mogelijk weg willen, met of zonder diploma.

De analyses van Bourdieu uit de jaren zeventig gelden nog onverminderd: wat er in ons onderwijs vooral gereproduceerd wordt, is niet kennis, maar sociale klasse. Als je ouders arbeiders waren die hun hele leven fysiek kapotwerkten voor te weinig geld, is de kans klein dat jij een beter leven zal kunnen opbouwen. Zeker niet als je ook nog eens de hele tijd op allerlei vlakken gediscrimineerd wordt omdat je geen vanille maar bijvoorbeeld pistache bent. Ik zeg maar wat. De laatste weken heb ik een ingebeelde notenallergie, dus die metafoor moest ook even.

Een overheid die gelooft dat gestrengheid in het Nederlands en jarenvijftigdiscipline sleutelantwoorden zijn voor de vragen waarmee elke leerkracht worstelt, is totaal vervreemd van de realiteit.

Wil je ook naar het antwoord luisteren?

Waarom werken zoveel migranten niet? Het lijkt een goede vraag. Maar het is enkel een goede vraag als je ook naar het antwoord wil luisteren. En die wil is er (meestal) niet.

Maar jij bent tot hier geraakt, jij hebt dit allemaal gelezen. Wauw, ik kan niet garanderen dat ik hetzelfde zou doen. Je mag dus, ere wie ere toekomt, op de knop van de ruimtesluis drukken en de Alien de ruimte in knallen. Gaat hij helemaal kapot, dat vreemde element.

Ik heb net begrepen dat die hele film kan worden geïnterpreteerd als een xenofobe metafoor. Heb ik weer.
 

Afbeelding

Frank D’hanis (1983) is filosoof en leerkracht. In 2024 verscheen Held, zijn non-fictiedebuut, bij Uitgeverij Houtekiet.