Brigitte Herremans: "Palestina is geen humanitair probleem, maar een politiek probleem"
Want ja, waarom is de internationale reactie zo asymmetrisch? Terwijl Rusland na de invasie van Oekraïne harde sancties trof, bleven vergelijkbare, effectieve maatregelen tegen Israël uit.
Herremans wijst in een gesprek met SOS Gaza op een structurele minimalisering van Palestijnse rechten in het Europese debat. Vooral rechtse partijen, maar niet uitsluitend, plaatsen het absolute veiligheidsrecht van Israëli’s centraal. Duitsland verhief dat onder Merkel zelfs tot Staatsräson. “Maar wat betekent ‘veiligheid’ als die wordt ingevuld met aanvallen op civiele infrastructuur en genocide?” vraagt Herremans.
Een tweede factor is de cultuurstrijd die na 11 september versnelde. Het Midden-Oosten werd in een enge framing van ‘jihadisme’ geperst, waardoor politieke ontwikkelingen in de regio hoofdzakelijk door die bril werden gelezen. Dat discours is niet alleen een product van rechts, ook links nam het vaak over. Het gevolg: een impliciete gelijkschakeling van Palestina met ‘de islamitische wereld’, waar Europa zich moreel en cultureel van zou moeten afgrenzen.
Structurele minimalisering van Palestijnse rechten
Tegelijk werd de Oekraïense bevolking dichter bij een ‘judeo-christelijke beschaving’ geplaatst, "een beschaving die, naar mijn mening, totaal verzonnen is. Als ik aan die judeo-christelijke beschaving denk, zie ik vooral eeuwen antisemitisme en vervolging van Joden in Europa.” Toch heeft men de illusie gecreëerd dat die beschaving bestaat en dat we haar moeten in stand houden.
En dan heb je natuurlijk de pure machtspolitiek, vervolgt Herremans. De oorlog in Oekraïne deed de Europese wapenhonger toenemen. Laatst was er in Londen nog een wapenbeurs waar grote Israëlische bedrijven, Elbit en Rafael, massale deals sloten en op weg zijn om hun recordjaar van 2024 te overtreffen.
In die context hebben we Israël, zo redeneren veel kabinetten, ‘nodig’ omwille van technologie. Op het niveau van R&D (Research & Development) en defensiesamenwerking zit alles zó in elkaar verstrengeld dat loskoppelen politiek bijna onhaalbaar wordt. Daarbovenop komt het stevige lobbywerk van pro-Israëlische groepen en een lange traditie van militaire samenwerking.
Mobilisatie en hoop
Toch speelt er naast machtspolitiek nog iets, vertelt Herremans: er is ook verzet, de samenleving zelf beweegt. Op 7 september vulden opnieuw massa’s mensen de straten van Brussel voor de veertiende nationale betoging. Velen hadden, na de recente regeringsbeslissingen, een terugval verwacht, maar het tegendeel gebeurde. Dat komt niet uit het niets.
Mensen die zich solidair uitten met Palestina werden heel lang weggezet als 'niet neutraal'. Die schroom brokkelt af. “Burgercollectieven zoals SOS-Gaza wakkerden het engagement aan”, culturele en academische stemmen sluiten zich vaker aan. Eens gezien, kun je niet meer ‘ontzien’: de structurele onderdrukking van kennis over en van Palestijnen wordt steeds moeilijker weg te wuiven, “ik denk dat het echt te maken heeft met een universele erkenning van het mens-zijn van de Palestijnen”.
De samenleving zelf beweegt
Over hoop antwoordt Herremans voorzichtig. Het is dubbel: persoonlijk is ze niet hoopvol, zeker met het oog op wat Gaza nog te wachten staat. “Maar het is wel goed om te zien dat mensen wakker worden en zich niet langer laten sussen.”
Die dubbelzinnigheid voelt ze ook elders. “Afgelopen weekend was ik in Londen. Ik nam deel aan een protest en sprak ’s avonds iemand van wie de zus die dag was gearresteerd tijdens een campagne tegen de criminalisering van Palestine Action- een groep die door de Britse staat als terreurbeweging wordt bestempeld. Enkele dagen later hoorde ik dat Banksy een nieuwe muurschildering had gemaakt, maar die was al bedekt voordat ik die kon zien."
"Dan besef je: de solidariteitsbeweging wordt gecriminaliseerd. Het gaat natuurlijk over de Palestijnen, maar het raakt ook onszelf.”
SOS Gaza Talks is een reeks gesprekken over de genocide in Gaza en de verantwoordelijkheid van België en Europa. In elke aflevering gaan ze dieper in op de politieke, humanitaire en morele dimensies van de Palestijnse strijd. Bekijk alle afleveringen op het YouTube-kanaal van SOSGAZA.
