Beste College in Gent: zo werkt democratie wél

Het liberalisme als stroming is van oudsher gekend om de bijzondere waarde die zij hecht aan de individuele autonomie onder de vorm van burgerparticipatie. Best practices waarbij burgers zelf aan zet komen om uitdagingen in onze maatschappij aan te pakken. Dat leidt dan weer tot een versterking van het democratische proces, waarbij mensen hun eigen belangen naar voren kunnen schuiven en ze als dusdanig behartigen.

In Gent is het dan ook markant om te zien hoe een sterk vertekende vorm van dit zogenaamde liberalisme aan zet is gekomen in de besparingsoperatie die onze stad treft. Schepen Peeters liet tijdens de vorige gemeenteraad van 2 september optekenen dat deze besparingen geen "volksvergadering nodig hadden", dat het "geen chirokamp was" en dat "democratie zo niet werkt". De democratische betrokkenheid van mensen eindigt volgens hem schijnbaar in het stemhokje.

Geen ruimte voor overleg

Nochtans tonen de vele acties, de wrevel met vakbonden en het overleg – of gebrek daaraan – met de sectoren nu net aan dat hier de essentie van het probleem ligt. Natuurlijk is men furieus en verdrietig bij deze besparingsronde. Volgens het vorige bestuur en toenmalig schepen van Financiën Coddens was er immers niets aan de hand. "De stad kan haar rente betalen, dat is het enige wat belangrijk is."

Maar daar ligt evenwel de kern van de woede niet helemaal: de kern ligt in het feit dat men vanuit het schepencollege nauwelijks ruimte geeft voor overleg met ruimte voor wijziging van parcours. Ook niet na de aangekondigde besparingen. Elke sector, zoveel organisaties, vroegen expliciet om samen aan tafel te schuiven en om te zoeken naar een constructieve oplossing.

Een voorbeeld is de Gentse Voedselraad: schepen Bracke schaft deze zonder overleg en volledig eenzijdig af. Nochtans bestaat de Voedselraad voor 90 procent uit vrijwilligers die de projecten jureren en als peter/meter fungeren. Had zij met ons overlegd, dan hadden wij haar dit kunnen vertellen. Dan had de voedselstrategie in beperkte mate, grotendeels gedragen door vrijwillige krachten, misschien toch kunnen blijven voortbestaan.

Dit is het equivalent van een powerpointpresentatie waar je vooral moet slikken, maar niet mag spreken

Een Hart Voor Vluchtelingen moet via de pers vernemen dat hun budget zou worden geschrapt, waarna schepen Watteeuw snel moet komen zeggen dat ze naar ‘een oplossing zullen zoeken’. Ondertussen moeten die mensen hun planning en broodnodige werk verder uitvoeren, net als de vele mensen die ze helpen: in pure onzekerheid.

Ook bij de vakbonden horen wij dezelfde frustratie. Schepen Nali zorgt evenwel voor overleg en ‘taskforces’, maar er is geen centimeter ruimte voor wijzigingen. Dit is het equivalent van een PowerPoint-presentatie waar je vooral moet slikken, maar niet mag spreken. Het heeft toch geen zin.

Respect voor de kiezer

Zelfs de gemeenteraadsleden van de meerderheid weten vaak, of veel te laat pas, hoe de dossiers lopen en hoe de besparingen nu eigenlijk zitten. Is dat democratie, schepen Peeters? Keer op keer durft Gent en haar bestuur zichzelf op de borst te kloppen en te claimen dat zij waarde hechten aan directe participatie. Denk aan de wijkbudgetten van vorige legislatuur. Die gingen ook op de schop.

Nu kan men niet anders dan tot de conclusie komen dat Open Vld, die sterk boven haar gewicht bokst, de regels dicteert. Dat Groen & Vooruit deze dan maar moeten slikken. Laat ons de feiten benoemen: uiteindelijk komt dit denkelijk toch neer op het feit dat elk van de drie partijen weet dat N-VA in de nek blaast voor de volgende verkiezingen.

Men had dit kunnen vermijden, men had in gesprek kunnen gaan

Groen moest plooien, anders kwam Anneleen Van Bossuyt aan zet. Vooruit moest plooien, anders kregen ze het bij Open Vld niet door de algemene vergadering. Want die wilden natuurlijk liever met N-VA aan de slag. Die bittere nasmaak van de onderhandelingen heeft ons een rechtse besparingsoperatie opgeleverd, terwijl de kiezer overtuigend voor een links bestuur heeft gekozen. Dat trouwens de ruime meerderheid van de zetels heeft in de gemeenteraad.

Men had dit kunnen vermijden, men had in gesprek kunnen gaan. Of men had in het vorige bestuur misschien de problemen eerlijk kunnen benoemen.

Het getuigt van weinig respect voor de kiezer, om eerst te liegen over het financiële wanbestuur voor de verkiezingen, om daarna het geweer van schouder te veranderen na de onderhandelingen. Vervolgens komt men dan met de coalitie die zonder ruimte voor constructief overleg met de partners een besparingsoperatie inzet. Om dan te eindigen op een gemeenteraad met een schepen van Financiën die tegen ons durft te zeggen: ‘zo werkt democratie niet’? Il faut le faire.

Wiens democratie?

Toen schepen Peeters stelde dat "democratie zo niet werkt", vroeg ik me af: wiens democratie bedoelt hij eigenlijk? Die van het College, of die van de burgers van haar stad? Want u heeft het fout, schepen Peeters. Beste College. Het zijn net die mensen, die burgers: het personeel, de vrijwilligers, cultuur- en middenveldsorganisaties, die Gent draaiende houden. Zonder hen is er geen stad, alleen chaos. Uw College weet dit.

Een moedig bestuur is niet bang voor een gesprek met ruimte voor verandering

Wat zouden jullie eigenlijk doen als wij er morgen collectief mee stoppen uit protest? Laat ons dus wel wezen: een democratie leeft niet van meerderheden en spreadsheets alleen. Ze leeft altijd van de (h)erkenning van de Ander. Het draait om de bereidheid van de mensen om geraakt te worden door het narratief, het beleid, de inzet, en de hoop die dit brengt. De hoop die politici die hun werk ernstig nemen kunnen brengen: zeker in moeilijke tijden. Samen sterk, is immers een credo dat grenzen kan verleggen. Dat bewezen we in Gent al meerdere malen.

Een moedig bestuur is dan ook niet bang voor een gesprek met ruimte voor verandering. Ze vrezen niet de wrijving, de chaotische en onvoltooide harmonie van een nog schonere stad in wording. Wanneer jullie participatie in dit proces reduceren tot schijn, winnen jullie misschien wel wat centen, maar verliezen jullie de toekomst en de hoop die jullie horen te geven. In actief overleg treden met deze diensten, organisaties die werk doen voor de stad die ze zelf niet kan doen, vrijwilligers die de stad dragen, vakbonden en burgers. Het is niet te laat.

"Het recht om te spreken is het begin van burgerschap", schreef Hannah Arendt, "wie zwijgen oplegt, maakt van mensen onderdanen in plaats van medebouwers." Jullie kunnen nog steeds kiezen voor dialoog, voor openheid, voor de moed om samen te bouwen: ook in tijden van besparing. Want: zo werkt democratie wél!