5 dagen hongeren voor rechtvaardigheid in Palestina: "Krachtig middel van individu tegen de macht"

Veel mensen zullen deze zomervakantie naar zonnige oorden getrokken zijn om daar vakantie te vieren. Maar er zijn ook mensen die deze zomer vijf dagen lang op een veldbedje gingen slapen in een kerk in een Belgische stad om al die dagen niks te eten in solidariteit met de Palestijnse bevolking.

Al sinds januari 2024 organiseren groepen mensen telkens in een andere stad in Europa deze vijfdaagse hongeractie om rechtvaardigheid te eisen voor Gaza en Palestina. Het behoort tot de groeiende beweging in Europa onder de naam ‘Hunger strike for Justice in Palestine / Faim de Justice en Palestine’, op initiatief van de Franse dokter Pascal André, na zijn laatste bezoek aan Gaza.

Het gaat om een geweldloze, apolitieke, seculiere burgerbeweging. Intussen hebben al meer dan 5.000 mensen eraan meegedaan. En mensen blijven in hongerstaking gaan, totdat er iets verandert. Waarom besluiten mensen om tot deze actievorm over te gaan? Heeft het zin? Hoe draagt een hongerstaking bij aan rechtvaardigheid voor Palestijnen? Wij gingen langs bij de eerste hongerstakingsactie in Brussel begin deze zomer in juni.

Veldbedjes

Een tiental veldbedjes staat direct rechts bij de ingang van de Begijnhofkerk opgemaakt met een laken of een slaapzak. Op eentje ligt een jonge vrouw naar het plafond te staren. Ze voelt zich even niet zo goed. Het is laat in de namiddag van dag 2 van de hongeractie.

Afbeelding

“Het gaat me om het meevoelen en daar de volle aandacht aan geven, want vaak ben ik met andere dingen bezig”, legt Sara Helsen (27) uit. In het dagelijks leven is ze au pair bij een familie en werkt ze aan een eigen maatschappelijk project waar ze nog niet zo veel over kwijt wil.

“Het gaat me om het meevoelen en daar de volle aandacht aan geven”

“Natuurlijk denk je er bij elk nieuwsbericht wel even aan. Maar door mee te doen aan de hongerstaking, sta ik er echt bij stil, want ik heb al veel last gehad van het hongergevoel.”

Vanmorgen werd ze wakker met hoofdpijn en buikpijn. “Dan denk ik even: waarom doe ik dit eigenlijk? Maar dan bedenk ik me dat dit in Gaza elke dag de realiteit is en ze daar niet weten wanneer ze weer eten krijgen. Ik weet dat ik weer eten heb als ik naar huis ga. Ik wilde hier de volle aandacht aan geven, hele dagen stil staan bij het feit dat dit het leed is van veel mensen.”

“Ik geloof dat aandacht hebben voor iets, echt iets kan doen. Dat je een warmte stuurt naar de mensen in Gaza en Palestina. Al is dat eerder spiritueel natuurlijk.”

Het hongergevoel is bij Sara intussen een beetje verminderd. “In het begin dacht ik: vijf dagen, heeft dat wel impact? Moet je een hongerstaking niet volhouden totdat er iets verandert? Maar aangezien de actie wordt georganiseerd in estafettevorm, waarbij telkens andere groepen mensen in andere steden in Europa ‘de stok’ overnemen, gaat de hongerstaking ook door, totdat er iets verandert.”

“Het is mooi om hier samen te verbinden en te luisteren naar elkaar. Om gedachtes en gevoelens met elkaar uit te wisselen, want het hongerstaken doen we samen.”

Op en neer naar Amsterdam

Heel verschillende mensen doen mee aan de hongeractie voor Palestina in Brussel. Met negen andere deelnemers overnacht Sara in de Begijnhofkerk. Overdag lezen sommigen een beetje. Anderen werken ook. Ook staan er altijd een paar mensen paraat in de kerk om uitleg te geven aan bezoekers die langskomen. Daarnaast doen zo’n dertig mensen vanuit thuis of hun werk mee. Mensen van alle leeftijden en type beroepen.

Een studente die in de kerk slaapt, reist elke dag op en neer naar Amsterdam omdat ze daar stage loopt in de parfumerie. Ze vertrekt ’s morgens om 7 u met de trein en ’s avonds rond 19 u is ze weer terug. Een moeder gaat overdag telkens even naar huis om voor haar twee kinderen te zorgen, maar ’s avonds komt ze weer naar de kerk om er te slapen.

En ook zuster Jeanne De Vos (91) doet mee, maar dan van thuis uit. Zij streed heel haar leven voor en met de dienstmeisjes of Domestic Workers in India, kreeg daar onder andere van Amnesty International en de UGent een onderscheiding voor en ook een ereteken van de Vlaamse Gemeenschap.

Geert die bij Maks vzw werkt voor een Europees project dacht eerst dat hij nooit vijf dagen weg zou mogen blijven van zijn werk. Maar dan is hij toch naar zijn collega's gegaan om te zeggen dat er soms dingen zijn die nog belangrijker zijn dan werk en het werk dan even moet wachten.

"Gelukkig begrepen ze het wel. Het is uit onmacht dat ik meedoe. Omdat het geweld dat nu plaatsvindt, moet stoppen. Ik voel dat ik iets wil doen, maar wat kunnen we doen? Toen hoorde ik van de hongerstaking, dat is zo'n krachtig middel van een individu of een groep ten opzichte van de macht. Een collega wilde zelfs ook meedoen. Al is die daarnaast blijven werken."

Afbeelding

“Met onze actie willen we de kreet van de Palestijnse bevolking meehelpen weergalmen in Brussel”, aldus de organisatoren die ook meedoen. “Het dodental is ondertussen opgelopen tot [toen in juni 2025] boven de 50.000. Genocide-experten, VN-rapporteurs, mensenrechtenorganisaties en zelfs het Internationaal Gerechtshof zijn het erover eens dat de Israëlische acties genocidaal van aard zijn. Toch blijven we als land samenwerken met Israël. Die passiviteit, die lafheid en die zwijgende medeplichtigheid moet stoppen.”

Proberen te verstaan

Een van de organisatoren is Jan Reynaert Beau (76) die ook blijft slapen in de Brusselse Begijnhofkerk. “Het is niet meer mogelijk om in deze situatie, waarbij honderden mensen worden vermoord, een evenwicht te vinden. Dat evenwicht is verstoord. Er is een rode lijn overschreden en er moet gezegd worden: nu stopt het. Wij brengen dat tot uiting op deze geweldloze manier.”

“Er moet namelijk iets gedaan worden, maar veel kunnen we niet doen. Wel kunnen we een signaal van solidariteit afgeven om een hart onder de riem te steken bij mensen in Palestina, door iets te voelen van wat het betekent om honger te hebben.”

“Voelen is belangrijk omdat je dan een soort kwetsbaarheid bij jezelf voelt”

“Bij ons duurt dat maar vijf dagen, terwijl de Palestijnen al maandenlang in hongersnood leven. Maar na die vijf dagen hebben we een heel klein beetje, heel oppervlakkig iets gevoeld. Dat is proberen te verstaan. Dit voelen is belangrijk, omdat je dan een soort kwetsbaarheid voelt bij jezelf. En enkel als je zelf die kwetsbaarheid onder ogen hebt genomen, kan je andere mensen op een gelijkwaardige manier benaderen.”

“Misschien haalt het niks uit, maar alle acties voor Gaza en Palestina samen verhogen de druk op onze politici. Want het is toch vooral Europa dat iets kan en moet doen, denk ik”, voegt Geert toe.

De beweging roept politieke leiders op om onder andere het internationaal recht te respecteren en alle nodige stappen te zetten om genocide te voorkomen en de apartheid en kolonisering van de Westelijke Jordaanoever te stoppen. Dit in lijn met de genocideconventie uit 1948, het vonnis van het internationaal gerechtshof van 20 maart 2024 en het advies van het internationaal gerechtshof van 19 juli 2024.

Daarnaast eisen ze een einde te stellen aan de diplomatieke, economische en militaire samenwerking met de Israëlische regering en het Israëlisch leger. Ook pleiten ze om het aanhoudingsbevel van Netanyahu uitgevaardigd door het Internationaal Strafhof te respecteren. En vragen ze om steun te bieden aan Palestijnse vluchtelingen en asielzoekers in Europa.

Hongerstaking raakt mensen

We hopen dat ook andere groepen in de nabije toekomst de fakkel zullen overnemen, klinkt het vanuit de beweging. Dat is dus gebeurd. Inmiddels hebben ook in Gent tientallen mensen aan een vijfdaagse hongerstaking meegedaan. En nu sinds maandag 25 augustus tot en met vrijdag 29 augustus is in de Sint-Pieterskerk in Ieper een groep mensen aan het vasten voor gerechtigheid in Gaza.

“Alle acties voor Gaza en Palestina samen verhogen de druk op onze politici”

Acht mensen overnachten in de Sint-Pieterskerk in Ieper. Sommigen gaan overdag naar hun werk en komen 's avonds terug, anderen verblijven er de hele dag. Vanuit thuis doen nog eens twaalf mensen mee. "Dit is een actievorm dat mensen raakt", merkt Geert Vanlangendonck van Ieper4Palestine, initiatiefnemer van de actie in de West-Vlaamse stad. "We kunnen op veel solidariteit rekenen van de lokale bevolking. Zo kwamen 160 mensen naar de openingsavond."

Afbeelding

Onder andere Broederlijk Delen, Vredesactie en Amnesty International hebben zich bij de organisatie in Ieper aangesloten. Elke dag organiseren ze een lezing, vorming of filmavond om de inwoners te informeren en te activeren over de situatie in Gaza en wat ze ertegen kunnen doen. Vrijdag 29 augustus zal als afsluiting een lokale J'accuse-avond georganiseerd worden met bekende West-Vlaamse stemmen zoals Wannes Cappelle, zanger bij Het Zesde Metaal en actrice Anne Provoost.

“We vinden dat Ieper als Vredesstad zich sterker moet profileren en actiever moet zijn in het nemen van maatregelen tegen Israël”, aldus Vanlangendonck. Zo hopen we "de federale en Vlaamse regering en alle burgers wakker te schudden en de druk te verhogen om in actie te komen met grote en kleine daden tegen het extreemrechtse regime van Israël dat zich schuldig maakt aan genocide en oorlogsmisdaden".