Onverschilligheid is beleid bij asiel en de media volgen regering klakkeloos

De belangrijkste lichaamsbeweging in politiek Brussel is niet koersfietsen of voetballen maar je schouders ophalen. Nadat de hoogste bestuursrechter van Nederland oordeelde dat België in een asielzaak ''onverschillig'' is en het ''interstatelijke vertrouwensbeginsel'' schendt, bleef het bij ons oorverdovend stil. En de media? Die namen de afleidingsmanoeuvre van N-VA-minister Bossuyt klakkeloos over.

Alleenstaande Afghaan

Waar gaat het over? Een Afghaanse man vroeg in Nederland een verblijfsvergunning aan voor bepaalde tijd, maar dat land wees in 2024 zijn aanvraag af. De man, geboren in 2001, was via België de EU binnengekomen. Volgens de Dublinverordening zou België dan verantwoordelijk zijn voor de behandeling van zijn aanvraag. Maar hij wilde daar niet naar terug omdat hij vreest dat België hem geen opvang verleent. De zaak kwam voor bij de Nederlandse Raad van State en hij kreeg uiteindelijk gelijk.

De uitspraak van de afdeling Rechtspraak van de Nederlandse Raad van State was niet mals: “Zij onderkent dat systeemfalen in een andere lidstaat ertoe leidt dat ernstig afbreuk wordt gedaan aan het Dublinsysteem en de loyale samenwerking die daarbij tussen EU-lidstaten geldt. Maar het is de taak van de bestuursrechter om bij de overdracht van asielzoekers aan andere EU-lidstaten op basis van de feiten te beoordelen of sprake is van zulk systeemfalen waardoor zij het risico lopen op een onmenselijke behandeling.” De Dublinverordening bepaalt welk land verantwoordelijk is voor de behandeling van een asielverzoek als iemand de EU binnenkomt.

Het gevolg van de rechterlijke uitspraak is dat Nederland alleenstaande mannelijke asielzoekers niet meer mag terugsturen naar België. Daardoor komen zij in Nederland in de asielprocedure.

Met de uitspraak van 23 juli bevestigt de bestuursrechter een vonnis van een lagere rechtbank uit juli 2024, waartegen beroep was aangetekend. Tegelijk onderschrijft de rechter hiermee wat Belgische ngo’s al jaren bepleiten: als alleenstaande mannelijke asielzoekers niet zelf in hun basisbehoeften kunnen voorzien, mag de federale regering hen deze meest elementaire levensnoodzakelijkheden niet onthouden.

De federale regering mag hen niet de meest elementaire levensnoodzakelijkheden onthouden

De Afdeling Rechtspraak van de Raad van State in Den Haag oordeelt dat de Afghaanse man bij terugkeer naar België een reëel risico loopt om terecht te komen in een situatie die in strijd is met artikel 4 van het EU-Handvest en artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). De onverschilligheid van de Belgische autoriteiten leidt ertoe dat iemand die volledig afhankelijk is van overheidssteun, buiten zijn wil en zonder enige keuzevrijheid, belandt in een toestand van zeer verregaande materiële deprivatie, waardoor hij niet meer kan voorzien in zijn meest elementaire behoeften.

De verwijzing van de rechter naar artikel 4 van het EU-Handvest en artikel 3 van het EVRM betreft het zogeheten folterverbod: “Niemand mag worden onderworpen aan folteringen of aan onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen.”

Kritiek op rechter

En juist het onthouden van hulp is het feitelijke beleid van de regering-De Wever. In een schriftelijke reactie aan onder meer de VRT uitte N-VA-minister van Asiel en Migratie Anneleen Van Bossuyt zelfs openlijke kritiek op de hoogste Nederlandse bestuursrechter. Zonder schroom bestrijdt ze dat ze 'onverschillig' is, en dat is juist iets wat de Raad van State in zijn uitspraak met onderbouwde argumenten aantoont. Maar de VRT en ook andere media publiceren alleen haar ‘uitleg’.

Ze wast haar handen in onschuld door erop te wijzen dat de structurele overbelasting van de asielopvang al jarenlang duurt. Het is een probleemdossier dat ze als nieuwkomer heeft ‘geërfd’, zei ze tegen de krant HLN , die zich baseert op dezelfde schriftelijke reactie van de minister. De Morgen citeert Bossuyt: “Dit is een moeilijke zaak voor zowel België als voor ons buurland.” Ze zet overheden dus neer als het slachtoffer en niet de asielzoeker die zij opvang had moeten bieden.

Afbeelding

Weigering

Enkele fragmenten uit de rechterlijke uitspraak die het verweer van minister Bossuyt tegenspreken: "... blijkt niet langer dat de Belgische autoriteiten zich inzetten om nieuwe opvangplaatsen te creëren … dat de Belgische autoriteiten ervoor kiezen om mogelijke oplossingen voor het opvangtekort niet in te zetten … dat de Belgische autoriteiten er niet voor hebben gekozen een spreidingsplan in te voeren, terwijl de Belgische Opvangwet daar wel in voorziet… de onverschilligheid blijkt ook uit de weigering van de Belgische autoriteiten om gerechtelijke uitspraken uit te voeren en dwangsommen te betalen" (cursiveringen door redactie DWM).

De minister blinkt uit in inertie. Ze pakt de overbelasting niet aan en schuift daarmee de druk opnieuw door naar Nederland. In haar verklaring zegt ze drie andere zaken te willen aanpakken: instroombeperking, uitstroomverhoging en misbruik tegengaan.

Dat zijn drie acties die helemaal geen oplossing zijn voor het ontbreken van een humane opvang voor al die asielzoekers die vandaag rond het Klein Kasteeltje in Brussel moeten zwerven. Van Bossuyt blijkt het beleid van haar voorgangers voort te zetten. Ze spreekt onverstoorbaar van een ‘asielcrisis’ in plaats van waar het in werkelijkheid om draait  - een ‘opvangcrisis’ - en leidt daarmee de aandacht af van de kwestie.

Praten over 'asielcrisis' in plaats van 'opvangcrisis'

De schriftelijke quote die ze aan de media doorgaf moet heel precies worden gelezen. Haar drie acties vindt ze “nodig om humane bescherming te kunnen bieden aan wie er wel recht op heeft”. Het woordje ‘wel’ suggereert dat de Afghaanse asielzoeker geen recht op bescherming zou verdienen - en met hem inmiddels honderden anderen. Het doel van de asielprocedure is echter juist om te beoordelen of zij aanspraak op het recht op bescherming mogen blijven maken.

Kunstmatig opvangtekort

Het huidige regeringsbeleid komt erop neer dat asielzoekers op straat in de rij moeten staan om een asielaanvraag te kunnen indienen, dat de opvangcapaciteit bewust kunstmatig laag wordt gehouden en dat jonge alleenstaande mannen aan hun lot worden overgelaten: ze mogen niet eens een asielaanvraag indienen.

De Raad van State stelt op zijn website: “Hoewel de situatie voor hen toen (nvdr: in 2024) al aan de slechte kant was, werd er destijds door de minister (nvdr: de Nederlandse minister van Asiel en Migratie) gemeld dat de Belgische autoriteiten hard werkten aan een verbetering van de opvang. Uit beschikbare informatie blijkt dat de beloofde verbeteringen niet tot stand zijn gekomen en dat er ook geen perspectief is op uitbreiding van de opvangcapaciteit. Nu is het tekort aan opvangplekken voor alleenstaande mannelijke asielzoekers niet meer tijdelijk, maar structureel geworden.”

Gebreken in opvangsituatie en rechtsbescherming in strijd met mensenrechten

De Nederlandse Raad van State besluit: “De gebreken in de opvangsituatie en de rechtsbescherming voor alleenstaande mannelijke asielzoekers zijn nu zodanig structureel, dat deze groep bij terugkeer in België daadwerkelijk het risico loopt op straat terecht te komen en niet langer te kunnen voorzien in hun meest elementaire levensbehoeften van ‘bed, bad en brood’. Dat is in strijd met de mensenrechten.”

Afbeelding