Trump drukt handelsakkoord door: Europa betaalt en buigt

Op papier lijkt het een succes: Europa en de VS sloten een akkoord dat een forse escalatie in de handelsoorlog vermijdt. Een tarief van 15 procent op Europese export vervangt de dreigende 30 procent.

Europa, dat eerst nog dreigde met tegenmaatregelen, tekende uiteindelijk zonder echt weerwoord. Von der Leyen noemt het een “goed akkoord”, dat “stabiliteit zal brengen”. Trump noemt het “de grootste deal ooit”.

Wie verder kijkt dan de retoriek ziet dat Europa vooral buigen en slikken heeft gedaan. Goede deals laat je niet tekenen onder dreiging van 30 procent importheffingen. Dan is het eerder chantage.

Achter de schermen heerst frustratie. Diplomaten betreuren dat Europa niet samen met landen als China tegengewicht bood. Voorstanders van een hardere aanpak, zoals Frankrijk en bepaalde EU-functionarissen, botsten op de voorzichtigheid van Commissievoorzitter Von der Leyen.

Zij vreesde voor verdere escalatie, ook op vlak van veiligheid en NAVO-verplichtingen. De afhankelijkheid van de VS, vooral voor militaire bescherming en steun aan Oekraïne, speelde een belangrijke rol in haar afwegingen.

Zwaktebod

Wat krijgt Europa in ruil voor die 15 procent? Voornamelijk zekerheid over de tarieven. Dat geeft bedrijven op het continent wat ademruimte, maar tegelijk ondermijnt de deal de Europese positie op de wereldmarkt.

De gemiddelde invoerheffing op Europese goederen was vóór Trump amper 1,5 procent. Nu is dat vertienvoudigd. De deal met Japan — ook 15 procent — toont dat de EU al lang geen bevoorrechte partner meer is voor de VS.

Waar Europa vroeger een wereldspeler was, lijkt het nu vooral een speelbal van Trumps grillen

Zelfs het Verenigd Koninkrijk kon het op 10 procent houden. Europa mag dan groter zijn, het stelde zich zwakker op en kwam er ook zwakker uit. Dat is het pijnlijke verdict.

Europa moet zich niet alleen neerleggen bij hogere tarieven, het engageert zich ook om voor 750 miljard dollar aan Amerikaans vloeibaar gas en computerchips te kopen, plus 600 miljard dollar aan extra investeringen in de VS. Met miljarden euro’s koopt Europa goodwill in Washington — en speelt daarmee exact in Trumps kaarten. De man die Europa jarenlang “oneerlijk” noemde, krijgt nu exact wat hij wilde: een verzwakt Europa dat betaalt voor stabiliteit.

Een schijnbaar lichtpunt: de Europese auto-industrie ziet haar tarieven dalen van 25 naar 15 procent. Vooral Duitsland is daar tevreden mee. Trump presenteert dit als toegeving, maar het is gewoon een herpositionering: alle Europese producten krijgen 15 procent, ook auto’s.

Dat betekent niet dat de auto-industrie daar gemakkelijk mee wegkomt. 15 procent blijft een stevige belasting op export, zeker in een sector die al kampt met dalende marges en zware concurrentie van China en de VS.

Tweemaal gerold

Vanuit een – bewust - zwakke onderhandelingspositie en de dreiging van zware economische schade koos Europa zogezegd voor het minste kwaad. Maar het akkoord is vooral een teken van machteloosheid. De EU heeft zich laten rollen. Waar het vroeger een wereldspeler was, lijkt het nu vooral een speelbal van Trumps grillen.

Eerst het militaire schoothondje, nu de economische poedel

Na het NAVO-akkoord, waarin Europa miljarden extra beloofde aan defensie-uitgaven, volgt nu een zware economische toegeving. Eerst het militaire schoothondje, nu de economische poedel.

Jarenlang klaagde Trump dat Europa te weinig bijdroeg aan de gezamenlijke defensie. Dat heeft hij weten om te zetten in klinkende munt: een defensiedeal van ‘vijf procent van het bbp’ — in de praktijk 3,5 procent — waarvan vooral de Amerikaanse wapenindustrie zal profiteren.

Geld voor de rijken

Waarom dringt Trump aan op zulke invoertarieven? Dat doet hij niet om de industrie van de VS te redden of uit liefde voor de arbeiders in de VS, maar wel om zijn begroting rond te krijgen.

De president wil zijn belastingverlaging voor de superrijken verlengen en uitbreiden, maar dat gat in de staatskas moet ergens gedicht worden. Die 15 procent importheffing op Europese goederen en tarieven op andere goederen uit het buitenland zijn gewoon een verborgen belasting. Geen belasting op winst of kapitaal, maar op consumptie.

Het wordt dringend tijd dat Europa zijn rug recht en zijn lot in eigen handen neemt

De rekening wordt betaald door gewone gezinnen in de VS. Volgens economen zal het grootste deel van die heffingen bij de Amerikaanse consument terechtkomen in de vorm van hogere prijzen van ingevoerde goederen.

Eigen koers

Met deze deal wordt het duidelijk dat Europa steeds afhankelijker wordt van de VS, zowel militair als economisch. Tegelijk is die partner uiterst onvoorspelbaar.

Trump presenteert zich als een nationalist die enkel geeft om “America First”, en heeft al vaker deals teruggedraaid of regels eigenmachtig gewijzigd. Wat vandaag een akkoord lijkt, kan morgen alweer achterhaald zijn. Die onzekerheid is funest voor investeringen en voor stabiliteit van de wereldeconomie.

Het wordt dringend tijd dat Europa zijn rug recht en zijn lot in eigen handen neemt. Dat betekent: niet langer blindelings meelopen met de grillen van Washington, maar zelf een eigen onafhankelijke koers varen

Europa moet dringend nieuwe handelsakkoorden sluiten met andere economische landen en regio’s — denk aan India, China, Mercosur (Argentinië, Bolivia, Brazilië, Paraguay en Uruguay) en Afrikaanse landen — en zo zijn afhankelijkheid van de VS verkleinen.

De geplande grote uitgaven aan bewapening zullen ons niet veel bij helpen om ons te handhaven in de internationale rat race, integendeel.

Daarnaast is het hoog tijd voor een doortastende industriepolitiek, naar het voorbeeld van wat China decennialang heeft gedaan. Als we in Europa enkel de markt laten spelen, zullen we nergens geraken.

Een toekomstgericht plan en krachtige investeringen in infrastructuur, research en development en groene innovatie, zijn onontbeerlijk om ons te handhaven in de internationale rat race. De plannen om honderden miljarden te ‘verspillen’ aan wapens zullen ons daar niet veel bij helpen, integendeel.

Lees ook:

- EU-China top: Europa’s strategisch kruispunt in een veranderende wereld - Wat is Trump met zijn invoertarieven van plan?