De NAVO-top van Den Haag is het definitieve 'Deficit Politik'

“Alles wat we zelf doen, doen we slechter”

Proloog

De familiefoto na de Defensietop in Den Haag. Een stel grimlachende, meestal grijze, witte mannen. Knieknikkende kaalkoppen deemoedig staande voor een totaal losgeslagen psychopaat. Vernederd zoals alleen de gelijken van Stalin of Dzjengis Khan hun entourage konden aandoen. Kruiperig zoals alleen Mark Rutte, het archetype van de misselijkste hielenlikker denkbaar, hen die rol zo perfect kan voorspelen.

In mijn geestesoog passeert een negatief van beelden op Al Jazeera van huilende neergeschoten en verhongerde kinderen. Geen ander nieuws is nog van tel voor een menselijk geweten. Woede welt telkenmale in me op als een onafsluitbare vulkanische modderput.

Maar op het fotonegatief uit Den Haag komt alleen maar kille verachting uit de halogene lichtbak van mijn geest. Verachting voor de lafheid, voor slijmerigheid, voor de witte boord moordzucht die ik nooit voor mogelijk had gehouden. Politiek gesproken, leven we vandaag, niet alleen in het Antropoceen maar meer en meer in het Antrobsceen.

De sociale wetenschapper in me neemt dan gelukkig bijtijds over (“Yet there may be madness, there some system in it”, Hamlet).  Ik kan me dan de nuchtere vraag stellen: "Hoe kon deze psychotische ontsporing gebeuren? Kan ik ‘niet- thuis’  hebben gegeven toen dit allemaal aan de gang was?”

Als wetenschapper ben je verplicht naar een sluitende verklaring te zoeken. Dat gaat niet alleen over kennis (ratio), die is voor een academicus minder belangrijk dan oprechtheid (emotie). “Eerlijkheid is de hoogste intellectuele deugd” zei Nietzsche. "Parler vrai!” zou Michel Foucault hem later herhalen.

Steeds minder confraters in de Universitas zijn daar geloofsbelijders van gebleven en fungeren steeds meer als buikspreekpoppen voor het gezag. Dat is een politiek probleem op zich.

Intelligente mensen met slechte motieven zijn immers gevaarlijk. Dat komt omdat ze overtuigende argumenten kunnen bedenken die niet in dienst van de waarheid staan maar louter van eigen belang. Advocaten-à-décharge kennen daar alles van.

Iedereen kan vragen stellen, dat is gemakkelijk. De VRT-reporters kennen dat als geen ander. “Maar de juiste vragen stellen, in de juiste mate, op het juiste tijdstip, met het juiste doel en op de juiste manier, is niet eenvoudig” (Aristoteles).

Mijn vertrekpunt is de simpele vraag: “Waar halen deze heren van de ‘League of Super Ordinary Gentlemen’ op de Den Haagse foto, de verbluffende zelfovertuiging dat zij ‘een beleid’ (sic) voeren?

Laten we ons vooral beperken tot de Belgische toestanden. Over de criminele waanzin van de 5% van het BBP is genoeg geschreven. Wat ik ga trachten te doen is een systemische verklaring te zoeken voor de talrijke beleidsdeficits die het Belgische bestuursmodel kenmerken.

De defensieverhoging is daar maar één van. Ik kom tot de conclusie dat door hun aantal en door de vele onderlinge terugkoppelingen, de synergie ervan uitloopt op een maatschappelijk mega-deficit.

Het mag op het eerste gezicht wel lijken op een verhaal over ‘Götterdämmerung’ op zijn Belgisch. Maar dat is niet mijn bedoeling noch mijn overtuiging. Er zijn vandaag immers goede alternatieven genoeg. Dat is bij ons in België zeker het geval.

Maar velen worden doodgezwegen of uitgekocht en sommigen gaan té happig aan het subsidie-infuus zodat ze later gemakkelijker kunnen worden doodgeknepen. Het zijn echter vooral de vele lessen uit het Globale Zuiden die te weinig worden geleerd (Fritjof Capra). Een zone waarvoor wij chauvinistische Westerlingen trouwens nooit bonafide belangstelling voor hebben kunnen opbrengen.

Er zijn goede alternatieven genoeg, zeker in België. Maar velen worden doodgezwegen, vooral de lessen uit het Globale Zuiden die te weinig worden geleerd en waarvoor wij chauvinistische Westerlingen nooit bonafide belangstelling hebben betoond.

Het probleem is eerder de tussenschakel tussen deze bestaande alternatieven en de fase van concrete actie. Het gaat hier namelijk om het verwerven van coherente inzichten. Een tussenschakel, die nu juist verzwakt wordt onder druk van de massale indoctrinatie waarmee wij dagelijks worden gebombardeerd. Het is daar dat de eeuwige dooddoener “er is geen politieke wil” het meest wordt gepleegd.

We hebben behoefte aan een soort Nieuw Communistisch Manifest, een  mobilisatiepamflet gestoeld op actiegericht onderzoek dat de draad opneemt die Marx en Engels lieten liggen.

Het vergt een nieuw mobiliserend pamflet zoals Naomi Klein en Astra Taylor er onlangs één in het lang en het breed lieten verschijnen in The Guardian (“The Rise of End Times Fascism”, 13 april 2025). Een politiek pamflet dat de Globale Alliantie van Verzet gestalte wil geven. “Activisten aller landen verenigt u!”

Het wordt dus een gevecht voor waarachtigheid op twee fronten “tegen domheid-waar zelfs goden niet tegenop kunnen” (Friedrich Schiller) en de sluwheid van politici waar activisten het begrijpelijkerwijs moeilijk mee hebben.

De politieke chaos waarin de opgelegde 5% verhoging van het BBP voor bewapening zich afspeelt, legt aan de buitenwereld een heel scala aan falend beleid bloot. Ontluistering die tot nu toe verzwegen of gewikkeld in leugenachtige omkering is geweest.

Al met al beleven we boeiende tijden waar overal de maskers afvallen en ‘keizers’ steeds naakter tevoorschijn komen. Maar waar men des te meer met leugens tracht te verduisteren, des te meer wringt de waarheid door het wolkendek. “Par la force des choses” zeg maar.

Er is immers niet alleen het budgettaire deficit als gevolg van de oorlogszucht en de geplande wapenorgie. Er is tevens een duidelijk democratisch deficit dat correleert met een moreel deficit.

Dat relateert op zijn beurt dan weer met een fatsoensdeficit dat alleen als een etterbuil moet kunnen uitbarsten wanneer er een intellectueel deficit aan voorafgaat. Dat stoelt dan weer op een cultureel en onderwijsdeficit. Dit alles speelt zich af in de context van een sluimerend ecologisch deficit.

Er is niet alleen het budgettaire deficit van de oorlogszucht en de wapenorgie. Er is tevens een democratisch deficit dat correleert met een moreel deficit. Dat relateert op zijn beurt met een fatsoensdeficit dat als een etterbuil moet kunnen uitbarsten wanneer er een intellectueel deficit aan voorafgaat. Dat stoelt dan weer op een cultureel en onderwijsdeficit. Dit alles speelt zich af in de context van een sluimerend ecologisch deficit.

Finaal cumuleren deze afzonderlijke deficits in een mega deficit van maatschappelijke ontwaarding.

In deze Gordiaanse knoop komen op een terugkoppelende wijze, verschillende hedendaagse crisismomenten samen van ecologische, van sociaaleconomische aard, van mobiliteit, van gezondheidszorg, veiligheid, corruptie, rechtspraak, onderwijs en cultuur.

Het zijn er niet toevallig haast zoveel als er ministeriële departementen zijn. Elke crisis kent zijn eigen kantelpunt en allen koppelen ze met elkaar terug in zowat alle onvoorspelbare richtingen. Een constante is dat neergang nergens te vermijden lijkt en ‘paper policy’ groeit en bloeit als nooit tevoren.

Het beeld van vier Belgische regeringen is dat van een stuurloos narrenschip te midden een woeste zee. Aan boord wordt door de bemanning rustig gebadineerd alsof de realiteit voor morgen is. Ondertussen speelt de fanfare van machtshonger en gelddorst lustig door.

I. De zeven litanieën van het deficitair beleid

Budgettair deficit: “We zullen tien jaar nodig hebben om de staatsfinanciën op orde te krijgen” (dixit De Wever). Met een verhoging van defensie van 1,3 %  naar 2% van het BBP veert de schuldratio van België naar 3% van het BBP en komen we in de Griekse schuldwateren terecht. De door de NAVO bevolen 5% van het BBP zal de schuldratio verdubbelen tot 6%

Men heeft dan geen internationaal Trojka nodig om de Belgische staat te ontmantelen.  De Staat zet zich dan immers zelf in de uitverkoop. Misschien niet altijd een bewuste Arizona strategie maar altijd wel goed mee gegraaid voor de durfkapitalisten, speculerende opkopers of één of andere oligarch. Als het de Griekse uitkomst wordt, dan komen ze er meestal allemaal tegelijk op af. De nieuwe term van ‘aasgieren kapitalisme’, is niet voor niks in de mode.

De totale schuld van het Globale Zuiden is amper 1 miljard meer dan de Belgische schuld (‘The Bridgetown Initiative’). En toch eist het IMF niet dat België een structurele aanpassing doet en zijn scholen en hospitalen sluit en ze vervolgens te privatiseren. De Arizona Coalitie heeft al aangekondigd dat ze die klus zelf wel zal klaren.

De totale schuld van het Globale Zuiden is amper 1 miljard meer dan de Belgische schuld. En toch eist het IMF niet dat België een structurele aanpassing doet en zijn scholen en hospitalen privatiseert. De Arizona coalitie heeft al aangekondigd dat ze die klus zelf wel zal klaren.

Ecologisch deficit: “The Age of Stupid” (BBC documentaire, 2009) is in België ook de ‘Tijd van Papieren Beloftes’. Ballonnetjespolitiek en achterpoortengedrag is vaste prik in het Belgische bestuursklimaat. Lucht, water en land-kwaliteit gaan achteruit omdat niets van de hoogdravende ‘beleidsnota’s’ ook effectief worden uitgevoerd.

https://www.youtube.com/watch?v=6qYZy4VQU-g

België kan niet eens een klimaatplan aan de EU voorleggen. Dit euvel maakt echter deel uit van de meer algemene normvervaging en implementatie vrees  op vele andere terreinen. Zowat alle deficits hier aangehaald zijn in hetzelfde bedje ziek.

Democratisch deficit: het NAVO dictaat “is zo urgent en noodzakelijk dat er geen openbaar of parlementair debat aan mag besteed worden” (op cit. De Wever). Het onmogelijke, het onafwendbare en het voldongen feit van oorlog is dus te belangrijk om aan de politiek overgelaten te worden. Op de recente Tirana Top stelde de Amerikaanse Minister van Defensie Pete Hegset het nog duidelijker: “Als de president spreekt moet de wereld zwijgen”. Of dat nu vanuit zijn golfkarretje gebeurt of vanuit de ‘Situation Room’ in het Witte Huis, maakt blijkbaar geen verschil voor deze messianistische dwepers.

Fatsoensdeficit: faciliteert de normalisering van gruwel in het deemoedig geprevel van de machtsmensen aan boord van het narrenschip. Hun mantra luidt eigenlijk: ‘Israël has the right to murder everybody and destroy everything when, where and how it chooses to do so. No matter if it amounts to genocide or what else’.

België is hier eindelijk nog eens gidsland, maar dan in onfatsoenlijkheid. Waar een klein land in zijn kleinigheid groot kan zijn. Nu klassenjustitie doodslag en verkrachting pardonneert.

Nu miljonairsfraude kan afgekocht worden in minnelijke schikkingen. Nu de hilariteit om een Vlaams Minister-van-Onderwijs -in-Onderbroek-voor-de-klas, de wereld is rond gegaan komt vraag op of de inspiratie voor dit grensoverschrijdend gedrag geen Pallieterke-grap of Vlaams  Blok-cartoon was. Nu de Minister van Justitie in goede Reuzegomtraditie een pispaal-politie-combi stationeert naast zijn tuinfeest. Nu de kadaversocialisten van Vooruit het racisme en seksisme van zijn partijvoorzanger openlijk slikken.

Nu wordt het wel echt duidelijk dat het ethisch verval ingezet is en de vis aan de kop rot. Niets nieuws evenwel onder zon. “De rijken hebben nog altijd minder fatsoen dan dat ze gebrek aan mededogen hebben met de armen”(Victor Hugo).

Moreel deficit: “Ik kan de gruwel in Gaza niet meer aanzien” (dixit De Wever) maar de massale wapentransit naar Israël, ‘het land van het licht’, mag ongestoord doorgaan. Medeplichtigheid is nu een vaststaand juridisch feit. De afrekening komt vroeg of laat. Ook lafaards kunnen grote daders zijn. Dat staat in de Strafwet en dat heeft ook het Neurenberg Tribunaal niet over het hoofd gezien.

Intellectueel deficit: verdomming contamineert altijd van top tot teen. Macht maakt na verloop van tijd mensen dommer en uiteindelijk ontoerekenbaar (Paul Verhaeghe).Waanzin is geen marginaal verschijnsel in de wereld van vandaag. Vlaamse klonen van de ‘Grote Overzeese Clown’ bevolken de ministeriële kabinetten in dit Lage Land bij de Zee. Aan het andere eind van het spectrum kneden gezagsgetrouwe media een heleboel ”Eéndimensionale mensjes” tot een willoze brij van coma-burgers.

Cultureel deficit: Kunst moet een atavistisch en nationalistisch canon produceren en vooral onderdanig zijn. Anders is het ontaarde WOKE (?) kunst. Onderwijs moet ‘efficiënt’ zijn zoals Mussolini de treinen op tijd deed rijden. ‘Efficiëntie’ is trouwens het terechte handelskenmerk van het fascisme … tot de treinen halt hielden aan het Auschwitz Terminus Perron.

II. Hoe ver en hoe systemisch liggen deze crisisgebonden uitdagingen buiten bereik van de huidige politieke kaste?

Ecologisch: Slechts 6% van de Vlaamse waterlopen zijn gezond terwijl 100%  als EU-verplichting geldt voor 2027. 94 % is dus ‘genitraliseerd’. Vlaanderen betonneert verder zodat afvoer van de steeds maar hevigere neerslag almaar door problematischer wordt en overstromingsgevaar exponentieel toeneemt.

Qua drinkbaar watercapaciteit scoort België slechter dan Ethiopië. De uitputting en uitholling van de grondwaterlagen doet steden als Doornik of de volgebouwde kustzone verzakken (EOS). De boskap is gedéreguleerd en het bosareaal neemt gestadig af zodat ‘creatieve boekhouding’ nodig is om de EU verplichtingen na te komen.

Luchtvervuiling wordt diverser qua percentage toxiciteit. Na stikstof, dioxinen en ozon wordt nu ook PFAS in de lucht en ons bloed gevonden. 85% van de bevolking is blootgesteld aan luchtvervuiling. 7000 ervan sterven er jaarlijks aan (BBL). Soms lijkt het of we naar een openluchtpodium staan te kijken met slechte stand-up comedians, terwijl op de achtergrond de dreigende gitzwarte wolken van de perfecte storm zich bijeen pakken.

Soms lijkt het of we naar een openluchtpodium kijken met slechte stand-up comedians, terwijl op de  achtergrond de dreigende gitzwarte wolken van de perfecte storm zich bijeen pakken.

Sociaaleconomisch: de onverzadigbare aandeelhouderseconomie creëert een arbeidsmodel waar relatieve en absolute uitbuiting elkaar kruisen in een burn-out epidemie die 30% van de Belgische werknemers treft (Securex; KUL).

Dit aasgierenkapitalisme is een op hol geslagen economie die constant wegwerpmensen genereert (Dirk De Wachter). De toonaangevende waarden en normen van materialisme, concurrentie en consumentisme leiden tot verzuring, onvoldaanheid en intolerantie.

Mobiliteit: Vera Dua’s profetie 'dat binnen tien jaar de file aan uw voordeur begint’ dreigt bewaarheid te worden. In 2024 werden alle file-records gebroken. Het ochtendgemiddelde van 159 km file was een verdrievoudiging op drie jaar tijd. November 2024 was de zwaarste filemaand ooit.

Werk- of weekenddagen maken geen verschil meer nu shoppingalcoholisme de nieuwe verslaving is geworden. Hierdoor is 7 dagen op 7 aanvoer door vrachtwagens niet meer van de weg weg te denken. De historische mank gegroeide ruimtelijke ordening met zijn eindeloze linten van commerciële zones verergeren niet alleen het fileleed, maar het terugdringen van de CO2-uitstoot valt hierdoor wel definitief buiten bereik.

In combinatie met de jaarlijkse NMBS-besparings- soap (676 miljoen euro tot 2029), leidt dit tot ‘hartinfarctsituaties' in en rond de grote steden. Het enige wat hiertegen wordt voorgesteld is rekeningrijden voor de happy few.

2024 werd betiteld als “een goed jaar omdat er in het Vlaams Gewest maar 248 doden en 26.565 gewonden vielen” (dixit Vlaams Verkeerscentrum). België is de onbetwiste koploper in de EU met het dodelijke aantal ongevallen waarbij maar één voertuig betrokken is. De oorzaak is meestal maniakale snelheid of obstinaat gsm-gepruts.

Het enthousiast ingevoerde gasboetesysteem bleek dan uiteindelijk slechts een verdoken verdienmodel voor gemeenten en de Vlaamse overheid (Hoge Raad voor Verkeerswezen). In vele gevallen is dat dus een dubbele N-VA partijfinanciering.

Vlaams verkeersminister Annick De Ridder (N-VA) stelde in een onverhoedse bui van ‘parler vrai’ “dat we beter stoppen met zaken die we toch niet aankunnen”. Zo hoor je het ook eens van een ander. De rechtstreekse verantwoordelijke weliswaar. De daders zonder daadkracht weten dat het best.

Decreteren dat taxichauffeurs Nederlands moeten kunnen en tegelijkertijd het avondonderwijs voor talen afschaffen is dan best mogelijk onmogelijk. Zolang er maar heimelijk op migranten wordt gejaagd is elk krommenhaas ‘beleid’ goed genoeg. Deze Arizonaconstructies zijn vooral propagandavehikels naar volgende verkiezingen.

De zorgsector: 10 jaar van sectorale onderfinanciering en overbelasting van het personeel resulteren in de constatatie dat 50% van het zorgpersoneel zich niet meer in een werkbare job voelt. Vier op tien stelt dat drop-out imminent is (ABVV). De helden van de coronacrisis worden afgevoerd als de paria’s van de openbare financiën.

Voor de financieel zwakkere patiënt spreekt men van ‘luxegeneeskunde'. Voor de rijken noemt dat ‘kwaliteitsgeneeskunde’. Ondertussen pluimen de niet-geconventioneerde specialisten en chirurgen hun eigen gouden kip in de Sociale Zekerheid.

Veiligheidsbeleid: de “ver-sheriffing” van het politieapparaat is een funeste ontwikkeling waarbij gemeenschapsgericht politiewerk plaats maakt voor ‘crime fighting’ maar dat in de feiten vooral de sociaal zwakkeren ‘criminaliseert’. De tanende welvaartsstaat neemt dan de allure aan van een autoritaire strafstaat (Tom Meeus). Het hoeft dan niet te verwonderen dat in een onderzoek in 15 EU landen naar het publiek vertrouwen in politie en justitie, België eenzaam onderaan bengelt. Met een nipte score van 5,5 op 10 vermijden ze net deliberatie (Evaluation European Social Survey).

Justitie: Het vertrouwen in justitie daalt gestaag maar ononderbroken op tien jaar tijd en dit van 61% naar 54%. Zowat de helft van de Belgische bevolking heeft geen vertrouwen in het justitieapparaat. Op ‘rechtvaardigheidscriteria’ is de score echter in vrije val met 61% in 2014 naar 46% in 2024 of de laagste score sinds de 41% van tijdens de Witte Marsen (Justitiebarometer van de Hoge Raad voor Justitie).

Justitie bevindt zich dan in slecht gezelschap samen met het parlement met een daling van 20% naar 41%; de pers met een daling van 4% naar 44% en de regering smakt in vrije val op 36%. Samengevoegd toont dit een publieke perceptie van wantrouwen tegen het heersende machtscomplex.

Corruptiebestrijding: Volgens de ‘Transparancy International Index’ staat België op zijn slechtste plaats sinds de Index gepubliceerd werd vijf jaar geleden, namelijk op nummer 22 op 180 landen. De buurlanden Nederland en Duitsland scoren dan nog altijd ver voor ons uit, namelijk op respectievelijk de 9de en 16de plaats.

Wat belangrijker is dat België vorig jaar 6 plaatsen was gezakt en er dus geen vooruitgang maar wel verder verval te bespeuren valt. De publieke perceptie van de oorzaken hiervan is de onbeschaamde amigocratie tussen politiek, bedrijfsleven en pers plus de lakse toepassing van de wetten en beleidsnota’s. De straffeloosheid van de geprivilegieerde ‘burgers-boven-alle-verdenking’ ligt velen zwaar op de maag.

Afbeelding

Corruptie rapportering in België is onderbouwd en voldoende gedocumenteerd (Dirk Barrez, John Vandaele, Walter Desmet, Dominique Willaert, Sander Barrez, Lode Vanoost, Thomas Decreus, Luc Huyse, de Apache journalisten, Leo Govaerts, et.al).

Maar het volstaat al het straatbeeld aandachtiger te bekijken en de schaamteloze pretentie van het NVA vastgoed imperium met de opzichtige ‘VL’ op de reclameborden te registreren. Hier wordt simpelweg het oneigenlijk gebruik van politieke dotaties genormaliseerd.

De twee Apache onderzoeksjournalisten David Leloup en Tom Cochez hebben dit moedig te boek gesteld en ze zullen het  geweten hebben wat de NVA klachten kosten aan advocaten honoraria.(zie ‘Vrienden van het Vastgoed').

Het is de gekende Belgische soort van kleptocratie. Eén die altijd sluipend genormaliseerd geraakt en die Jean-Luc Dehaene (CD&V)prees als ‘het unieke Belgische pacificatiemodel’ of  “de -vis- verdrinken- in- het- water” en dan ‘iedereen- langs-de-kassa met alle-vingers-in-de-pap aub. Nadien zand erover.

Het is de gekende Belgische kleptocratie, die sluipend genormaliseerd geraakt die Jean-Luc Dehaene prees als ‘het unieke Belgische pacificatiemodel’. ‘Iedereen langs de kassa’ en zand erover

Daarenboven ventileert deze vastgoedgigant een gecamoufleerde segregatie-boodschap door het VL-embleem (wat neerkomt Whites Only in de dagdagelijkse woningmarkt) heel prominent uit te stralen. Genormaliseerde kleptocratie met een racistisch randje. Die smeuïge heimelijkheid naar goede verstaanders  toe,  zou Himmler, de grootste partij propagandist ooit, jaloers hebben gemaakt.

Onderwijs en cultuur: Eigen aan rechtse regimes is de vrije val van sectoren met immateriële of  intellectuele inhoud onder het motto: ‘Het is toch WOKE terrein en daarmee basta’. Na de poetsvrouwen is het leraarschap het grootste knelpuntberoep geworden. Jaren van onderfinanciering, onderbetaling, onderwaardering en bureaucratische ‘overload’,  leveren nu hun bittere fruit af. Leegloop, afgelaste klassen, vakken die verdwijnen, achteruitgang van de wiskunde en talen in de OESO en PISA tabellen. Burn-out bij diegenen die er niet op tijd konden out-droppen.

Cultuur neemt slechts 0,4% van de Vlaamse begroting in beslag maar subsidiekranen worden vrij en vrolijk dicht -of opengedraaid naargelang het politieke cliëntelisme of voor ideologische doeleinden. Willekeurige strafmaten gelden voor gefabuleerd ‘WOKE’ gedrag. Een lukrake verzamelnaam voor alles wat niet gezagsgetrouw is.

Een scenario van gesloten scholen, bibliotheken, theaters, avondonderwijs is denkbaar geworden net als de verdwenen treinstations, bankautomaten, gemeenteloketten, ziekenhuizen, etc.. Het is het herkenbare scenario van Verarmingen van velen en Verschraling van alles ten behoeve van de Verrijking van weinigen en Privatisering van veel.

Een scenario van gesloten scholen, bibliotheken en theaters is denkbaar geworden net als de verdwenen treinstations, bankautomaten en gemeenteloketten.  Het is het herkenbare scenario van de verarming van velen, ten behoeve van de verrijking van weinigen.

III. Synergieën

Een rabiaat boekhoudkundig fenomeen zoals een kaalgeslagen staatsbudget kan niet anders dan allergisch zijn voor democratische controle of zelfs transparantie tout court.

1. Het Sociaal Contract tussen Staat en Burger bepaalt dat het belastinggeld in bewaring aan de Staat gegeven wordt. Die moet het als een’ Goede Huisvader’ beheren. Dat wil zeggen: er nuttige publieke dienstverlening mee financieren. Maar een staat die zichzelf overmatig in de schulden steekt kan aan die verplichting niet meer voldoen. Daardoor veroorzaakt de overspelige ‘goede huisvader’ een eerste echtbreuk in het Sociaal Contract. De zorgsector, het onderwijs en cultuur komen dan eerst in het vizier als reservemunt.

De zorgsector omdat het een financieel zwaargewicht is dat de massa bedient “Sire, taxons les pauvres. Ils sont tellement plus nombreux que les riches” adviseerde Eerste Minister Colbert aan Lodewijk XIV. Of kernachtiger: "Het is simpelweg de macht van het getal” (dixit Luc Vandebossche, toenmalig SP minister, ooit in een onaangenaam persoonlijk gesprek). Ondertussen kan de regering zorgeloos jaarlijks voor 53 miljard blanco cheques uitschrijven aan het bedrijfsleven of drie keer de jaarlijkse besparingsnorm van de EU.

De onderwijs- en cultuursector, opdat het een kanaal opent naar massa-indoctrinatie. Bedenk even hoe de koloniale geschiedenis uit onze schooltijd een volkse basis heeft gelegd, zodat “het Belgische racisme vandaag zo’n wereldwijde reputatie heeft gekregen” (dixit Noam  Chomsky, VN rapport).

1. Een tweede hoofdbestanddeel van het Sociaal Contract is dat de burger afstand neemt van het gebruik van geweld in zijn relaties met de Staat. Het monopolie van geweld wordt afgestaan aan de Staat die hiervoor de verplichting aangaat de burgers te beschermen tegen wat voor onheil ook.

Maar een failliete Staat kan die bescherming niet bieden. In de jaren voor 1900 bestormde de bevolking de graandepots van de regering bij misoogsten en hongersnood. Het enige verweer van de Staat was dan politiegeweld tegen de eigen burgers.

Het is dus geen toeval dat het enige budget dat verhoogd werd in de Arizona besparingsnota het leger en de politie is. De ‘harde tijden’ die aangekondigd worden onder het mom van ‘responsabilisering, sanering, besparing, schuldafbouw’, ... treffen alleen de bevolking. Ze sparen de groepen in het machtscomplex.

Ironisch genoeg zijn het juist die laatste groepen die mega-onverantwoorde risico’s nemen (Herman De Croo die als Minister van Financiën 800 mio bef. verloor in een zilverspeculatie), schuldeconomie beoefenen (de verwachte 6% schuldratio in 2032), zware private verliezen socialiseren (Bankencrisis 2008), zonder rem maximaliseren en uitvergroten (de Boerenbond-CERA/ KBC met hun voor de boeren zo rampzalige mega-boerderijen) enz enz..

Er is nogal wat onbehoorlijk bestuurlijk gedrag in dit land.

Het zijn ‘Spiegelfuncties’ zou Edward Said zeggen. Daarmee bedoelt hij, steeds ‘de Ander’ opvoeren met zijn gebreken die een opsomming zijn van wat jezelf  bent of doet. Het individualiseren van de schuld of blaam voor wat door bedrijfsleven of de overheid teweeggebracht heeft is een voorbeeld hiervan.

Bijvoorbeeld de gewone mensen ‘die boven hun stand leven, het sociale profitariaat, de automobilist die vervuilt, de gezinnen die teveel fossiele brandstof opstoken, de patiënt die onnodig veel slikt en de Spoed overspoelt …’

Als deze manipulatie niet blijkt te lukken, dan rest er de bemanning van de Staatsmachine niets anders dan verraad te plegen aan zijn contract met de burger. Elke verrader moet eerst zichzelf verraden en in de steek laten.

Nadien komt alles vanzelf. Daarom moet eerst eigen fatsoen en moraal de baan ruimen, zodat pas dan decadentie vrije doorgang krijgt. “Ik heb geen taboes” klopt de bestuurder zich vervolgens op de borst omdat hij daarop met overtuiging op de zwakkeren kan kloppen.

Tekenen van de hedendaagse psychotische epidemie die deze leegtes veroorzaken zijn overal waarneembaar. De geweldbusiness is overal in opmars. Of dat nu het uitmoorden van de ganse bevolking van Palestina is, of de creatie van een ‘Wegwerpmensen- Armee’ dat in de Race to Bottom in de goot wordt achterlaten, het crimineel patroon is overal gelijkaardig en historisch niet moeilijk te documenteren.

Eerst is er de Verslaving, dan de Vernedering, uiteindelijk de  Vernietiging. De 3 V’s van kapitalistische Verdoemenis.

Tekenen van de hedendaagse psychotische epidemie zijn overal waarneembaar. De geweldbusiness is in opmars. Eerst is er de Verslaving, dan de Vernedering,  uiteindelijk de Vernietiging. De 3 V’s van kapitalistische Verdoemenis.

IV. Wat en waarom maakt deze ‘leiders’ op de foto in Den Haag nu plots zulke verachtelijke hofnarren rond een naakte keizer? Wie en wat zijn zij?

Bas van Bavel (Universiteit van Utrecht) heeft in een documentair en statistisch nauwkeurige studie bewezen dat er in de Westerse geschiedenis een vast patroon is van bestaande maatschappelijke welvaart die toegeëigend wordt door machtselites. Wat leidt tot verval en vernietiging. Het puin wordt altijd geruimd door gewone mensen.

Wat opnieuw leidt tot heropbouw en emancipatie die dan weer wordt afgeroomd en onderdrukt door nieuwe elites, in alliantie met oude machtselites. Tot vernietiging (meestal oorlog) door deze laatsten weer veroorzaakt wordt … en zo verder en verder op de golfslag van de geschiedenis.

Vandaag roomt 0,1% van de 1% van de machtselites 95% af van de globale groei af. De Atomic Doomsday Clock die aangeeft hoe lang we nog verwijderd zijn van een nucleaire wereldoorlog, staat op 89 seconden van de totale vernietiging.

De nieuwe feodale staat is geboren. We beseffen het nog niet goed genoeg, maar nu de 1% miljardairs de oorlog hebben verklaard aan alles en iedereen gaat politiek alleen nog maar over geweld en vernietiging. De geweldbusiness is samen met de drughandel één van de hoofdsectoren van de wereldeconomie geworden.

De financiële abstrahering kent dan ook geen onderscheid tussen crimineel geld en andere soorten geld. Het zijn trouwens de drugskapitalen die vanuit Doha de banken in 2008 met 800 miljard cash-transfers hebben vlottend getrokken.

De nieuwe feodale staat is geboren, nu de 1% miljardairs de oorlog hebben verklaard, politiek alleen nog gaat over geweld en vernietiging. De geweldbusiness is nu samen met drugshandel één van de hoofdsectoren van de wereldeconomie

In deze draaideurencarrousel bewegen machtsmensen als bladeren in een windhoos. Eerst worden posities verworven dankzij een aantal positieve kwaliteiten als opleiding of ervaring. Eénmaal vaste voet binnen de macht, verkruimelen ze tot negatieve kwaliteiten.

Zodra echte overmacht verworven is, wordt het helder inzicht in zichzelf en de juiste principes voor samenleving aangetast. De particraat, de ‘speculant’ en de infocraat fuseren dan tot één Frankenstein machtsfiguur (Dacher Keltner, ’The Power Paradox).

De Zuid-Afrikaanse Nobelprijswinnaar John Maxwell Coetzee vergelijkt politiek niet onterecht met de militaire kaste-structuur van de maffia. Je begint je carrière op de onderste sport van de ladder.

Je voert boodschappen uit, je spioneert en verraadt je beste vrienden zodat je loyaliteit aan de capo of de partijbons buiten kijf staat. Je accepteert de rituele vernederingen. Pas dan word je ingelijfd in de bende, in de amigocratie van de partij-apparatsjiks.

Meer en meer opiniestukken en redactionele commentaren verwonderen zich over de kruiperigheid en lafheid van Europese leiders ten aanzien van Trump. Het is nochtans niet zo mysterieus. Het zijn nu net die ‘kwaliteiten’ die hen gebracht hebben waar zij nu staan. Likkend naar boven, stampend naar beneden. “What you have seen in their past , you get what you see in your present”

De Trumpianen zijn een akelig godsgeschenk omdat ze alle leugens zo brutaal in het gezicht smijten en niet heimelijk verpakken in woordenkramerij of Orwelliaanse ‘doublethink-doubletalk’ van politieke 'Gutmenschen'. Maar het blijft voor beiden een 100% zelfbedieningshypocrisie, maar dan één op twee snelheden. Het resultaat is hetzelfde.      

V. Conclusies

• Het vigerende politieke machtscomplex kan deze massieve complexiteit van crisissen en deficits niet meer behappen. De beschermfunctie van de staat wordt daardoor uitgehold. Maar ogenschijnlijk paradoxaal, wordt zijn repressiefunctie juist daardoor opgewaardeerd.

Dat komt omdat de beschermfunctie verhuist naar de bestuurders van het machtscomplex tegen het onheil van de woede uit de samenleving. A contrario is oorlogszucht dan een teken dat het regime liever een oorlog wil tegen een externe vijand dan een interne burgeroorlog veroorzaakt door klassenconflict (Jacques Pauwels). Ze dansen  liever op de vulkaan.

• De bevolking moet zich organiseren om zijn eigen bescherming te garanderen. Hetzij tegen de klimaatramp, hetzij tegen de politionele repressie. Hetzij tegen de diefstal van het maatschappelijke kapitaal en de belastingopbrengsten.

Dat kan door coöperatieven opnieuw tot leven te brengen. Door zelfhulpgroepen te vormen tegen levensbedreigend onheil zoals water- en  energieschaarste, tegen klimaatcalamiteiten en voor leeractiviteiten, circulaire en ambachtelijke economie van de grond krijgen etc… Het warm water moet niet heruitgevonden worden. Ga gewoon kijken in buurlanden of verre landen.

• Er is nergens een lange termijnperspectief of visie, laat staan daadkracht en effectiviteit op korte of middellange termijn. Status quo is troef en hoe paradoxaal dat ook klinkt (maar niet is), zelfs ten koste van instabiliteit.
• Macht verwerven dient om op dat status quo, op de warme stoel van de privilege, te blijven zitten, niet om beleid te voeren voor het algemeen belang. Het is een elementaire misvatting te concluderen dat politici representatief zijn voor het volk, omdat zij in liberale democratieën het volk moeten representeren,
• Warrigheid is troef, tegengestelde en ad hoc beslissingen vallen over mekaar. Intra-elitaire spanningen zijn daar soms het gevolg van.
• In het deficitaire bestuursklimaat wervelen het maken van schulden, onmacht, afbouw van de democratie, verlies van maatschappelijk draagvlak, straffeloosheid en klassenjustitie in gelijke tred met sociaal selectieve bestraffing, onfatsoenlijkheid,  verlies van moreel kompas, kwaliteitsverlies door kwantificering van alles en nog wat, als elementaire deeltjes rond het gloeiende elektron…. Tot die splitst en destructieve energie vrijkomt.

Uiteindelijk leiden al deze bestuurlijke deficits tot één groot faillissement: het maatschappelijk deficit.

Het kapitalisme dat wij dat al 500 jaar kennen is dood (Yanis Varoufakis). In alle hoeken en kanten, van Silicone Valley tot Wall Street of de beurswijken van Londen, Frankfurt of Singapore verschansen de zelfbenoemde ‘Masters of the Universe’  zich in bewaakte ‘condominions’ of ‘the super-gated-communities’ van waaruit zij de oorlog met de wereld aangaan.

Het is een maatschappelijk inteelt die de vorm aanneemt van Super Apartheid en ingaat tegen elke les uit de menselijke geschiedenis.  Implosie is dan niet veraf meer.

Daarbuiten, in de grote ‘global community’, vinden miljoenen mensen hun weg terug naar vriendschap en solidariteit, naar rechtvaardigheid en vrijheid. We beseffen het nog niet maar de wereldwijde Palestina-marsen van 15 juni 2025 markeerden een historische dag waar de Globale Alliantie voor het eerst de straat veroverde.

De sociale ruimte en sociale tijd zullen worden terugwonnen omdat wreedheid en hebzucht nooit duurzaam zijn geweest in de échte geschiedenis. Beschaving is, zij het hortend en stotend, dat uiteindelijk wél gebleken (David Graeber en David Wengrow, “Het begin van alles”, 2022).

De slotzin van de Gentse historica Eva Willems in een recent opiniestuk is dan ook hier gepast: de straat en niet de staat zal de weg wijzen uit dit (deficitaire) moeras”.