Verschijnt België straks voor het Internationaal Strafhof?
Een groep van achttien prominente Belgische experts in het internationaal recht heeft een brief gestuurd aan premier Bart De Wever en zijn vicepremiers. Uittreksels van die brief verschenen in De Standaard. In hun boodschap roepen ze de regering op om dringend werk te maken van sancties tegen Israël.
Juridische plicht
De juristen baseren zich op uitspraken van het Internationaal Gerechtshof (ICJ) en recente VN-rapporten over de situatie in Gaza. Ze waarschuwen dat België een onvoorwaardelijke plicht heeft om genocide te helpen voorkomen. Doet het dat niet, dan riskeert het land zelfs vervolgd te worden voor medeplichtigheid.Het Genocideverdrag uit 1948 verplicht staten namelijk om alles te doen wat in hun vermogen ligt om genocide te voorkomen. Als staten dat niet doen, riskeren ze zélf medeplichtig te worden verklaard.
Een belangrijk precedent is de zaak van Bosnië en Herzegovina tegen Servië en Montenegro. In 2007 oordeelde het Internationaal Gerechtshof dat Servië niet zelf schuldig was aan genocide in Srebrenica, maar wel had gefaald in zijn plicht om die te voorkomen.
Volgens een uitspraak van het ICJ mogen staten niet afwachten bij dreigende genocideHet Hof stelde ook dat Servië onvoldoende had meegewerkt aan het vervolgen van de verantwoordelijken, zoals generaal Ratko Mladić.
Deze uitspraak maakte duidelijk dat staten niet mogen afwachten bij dreigende genocide: ze zijn verplicht actief te voorkomen. Passief blijven kan dus leiden tot aansprakelijkheid.
De Belgische experten waarschuwen dan ook: als België blijft stilzitten, kunnen andere staten een procedure starten tegen ons land. Dat zou een ongezien politiek en moreel fiasco zijn.
De ondertekenaars zijn geen marginale stemmen. Ze zijn verbonden aan gerenommeerde instellingen als de KU Leuven, UGent, ULB, VUB, UAntwerpen en UCLouvain. Ze maken deel uit van het Belgisch Genootschap voor Internationaal Recht.
Volgens een van de ondertekenaars is de uitspraak van minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (Les Engagés) na de grote Palestina-betoging in Brussel ronduit problematisch. Hij stelde dat “België alleen Israël niet zal doen buigen”.
Maar zo’n uitspraak is niet zomaar diplomatie. Ze komt neer op een vorm van juridische verwaarlozing, of in mensentaal: het nalaten van wettelijke plichten. België is, net als alle staten die het Genocideverdrag ondertekenden, verplicht om alle mogelijke inspanningen te leveren om genocide te voorkomen.
In Zuid-Afrika stapte de regering naar het Internationaal Gerechtshof om Israël te beschuldigen van genocide — een stap die veel landen voorlopig niet durven zetten.
De Belgische regering doet tot nu toe opvallend weinig. Dat wordt nu ook juridisch onhoudbaarDe Belgische regering doet tot nu toe opvallend weinig. Dat wordt nu ook juridisch onhoudbaar, zeggen de experts. De internationale rechtsregels negeren of overtreden kan zware gevolgen hebben, waarschuwen ze: “Als staten als België hun verplichtingen niet nakomen, is de kans reëel dat andere landen zo'n nalatig land voor het Internationaal Gerechtshof dagen.”
Israël boven de wet?
De brief maakt ook korte metten met het idee dat de aanval van Hamas op 7 oktober 2023 Israël carte blanche geeft. Hoewel de aanval gruwelijk was, rechtvaardigt ze op geen enkele manier de systematische bombardementen, blokkades en collectieve bestraffingen die Israël sindsdien uitvoert.Er zijn sterke aanwijzingen dat Israël oorlogsmisdaden en zelfs misdaden tegen de mensheid pleegt. Sommige rapporten spreken zelfs expliciet van een mogelijke genocide. Internationaal recht is er net voor dit soort situaties. Het geldt altijd, ook voor Israël.
Tijd voor actie
Op dit moment kan België heel wat stappen ondernemen om de genocide een halt toe te roepen:- Het opschorten van het associatieakkoord tussen de Europese Unie en Israël.
- Stopzetten van militaire samenwerking of wapenleveringen.
- Duidelijke diplomatieke druk binnen de EU om Israël ter verantwoording te roepen.
- De erkenning van Palestina als volwaardige staat.
- Economische sancties.
Het maakt volgens hen niet uit dat de regels van het akkoord een opschorting ingewikkeld maken. Mensenrechten gaan altijd voor op contractuele bepalingen, zo redeneren ze.
De brief is een juridische wake-upcall. België kan zich niet langer verbergen achter Europese procedures, politieke voorzichtigheid of diplomatiek taalgebruik.
Geloofwaardigheid
De briefschrijvers beperken zich tot het juridisch vlak en maken een sterk punt. Maar daarnaast is er ook de kwestie van de geloofwaardigheid en politiek fatsoen.Woorden zullen de genocide niet stoppen, enkel dadenAls lidstaat van de EU heeft België een bijzondere verantwoordelijkheid. De Europese Unie profileert zich als kampioen van mensenrechten en internationaal recht. Maar dat imago wankelt als Israël jarenlang buiten schot blijft, terwijl andere landen — zoals Rusland — wél sancties krijgen voor gelijkaardige of zelfs minder ernstige misdaden.
Die dubbele standaard ondermijnt de legitimiteit van de EU en voedt cynisme bij burgers wereldwijd.
Internationale organisaties, vakbonden en mensenrechtenorganisaties vragen al maanden om sancties, opschorting van diplomatieke samenwerking en een einde aan de straffeloosheid. Woorden zullen de genocide niet stoppen, enkel daden.
Lees ook: Beste minister Prévot: Laat me u uitleggen wat een rode lijn is
