De geopolitieke situatie en conflicten op vele plaatsen in de wereld laten niemand onberoerd. Het is begrijpelijk dat burgers hier ongerust over zijn. In plaats van deze ongerustheid te temperen, wakkeren beleidsmakers deze aan om hun militariseringsplannen te kunnen uitvoeren.

Vicieuze cirkel van geweld

De basis van dit oorlogsnarratief is het klassieke veiligheidsdenken. Dit denkkader richt zich op machtsevenwicht, militaire kracht en afschrikking. Het gaat uit van een wereld waarin staten voortdurend op hun hoede moeten zijn voor elkaar, en militaire macht wordt gezien als het belangrijkste instrument voor veiligheid. Deze aanpak leidt tot een wapenwedloop, wantrouwen tussen landen en een verhitte omgeving die conflicten voeden, ook op de lange termijn. Het is een vicieuze cirkel van geweld die moeilijk te doorbreken is.

Op diplomatie en ontwikkelingssamenwerking wordt drastisch bezuinigd

De Vlaamse regering keurde recent haar Defensieplan goed. Hierin wordt voorgesteld om belastinggeld te besteden aan de versterking van de defensie-industrie, inclusief onderzoek naar offensieve wapensystemen. Ook wordt het wapenhandeldecreet versoepeld. Dit betekent dat ons belastinggeld niet enkel gebruikt kan worden voor de ontwikkeling en productie van wapens, maar ook dat het onduidelijker wordt in welke handen deze wapens terecht zullen komen. Zo is vandaag ongeveer 30 procent van het eindgebruik van Vlaamse ‘strategische goederen’ al onbekend. Dit aandeel zal nog toenemen.

Extra geld voor Defensie…

Daarnaast besloot de federale regering om het defensiebudget versneld te verhogen tot 2 procent van het BBP. In het regeerakkoord was dit doel nog gezet op 2029, het einde van de legislatuur. Dat is nu vervroegd naar juni 2025. Een duidelijk plan voor de besteding van die extra miljarden ontbreekt nog. Je zou verwachten dat eerst alle noden in kaart gebracht worden, en vervolgens de middelen worden gezocht – zeker als het om miljarden gaat.

“2 procent van het BBP aan Defensie, dat is het lidgeld dat we moeten betalen om deel uit te maken van de club”. Die club is de NAVO. Wanneer beleidsmakers op dit engagement wijzen, zijn ze hypocriet. Hetzelfde argument kan immers gebruikt worden voor een ander engagement dat België ook is aangegaan, in een andere club: de OESO-norm van 0,7 procent voor ontwikkelingssamenwerking, zoals overeengekomen binnen de Verenigde Naties.

… ten koste van Ontwikkelingssamenwerking en Diplomatie

Op diplomatie en ontwikkelingssamenwerking wordt echter drastisch bezuinigd. Elke euro die hiervoor wegvalt, wordt niet besteed aan het wegwerken van hoge schulden voor toekomstige generaties of het aanpakken van grote maatschappelijke noden. Nee, dat geld wordt volledig doorgeschoven naar defensie.

Alternatief: de vredevolle benadering

Deze keuzes laten zien dat onze beleidsmakers vastzitten in het klassieke veiligheidsdenken. Er is echter een alternatief: de vreedzame benadering van veiligheid. Hierbij erkennen staten elkaars recht op veiligheid en werken ze samen om bedreigingen voor de vrede aan te pakken. Het draait om vertrouwen opbouwen, conflicten vreedzaam oplossen en gemeenschappelijke belangen versterken.

Het klassieke veiligheidsdenken voedt alleen maar angst en onzekerheid

De vredevolle benadering van veiligheid leidt tot minder militaire uitgaven en een verschuiving van middelen naar andere prioriteiten. Het bevordert vertrouwen en samenwerking en helpt conflicten voorkomen in plaats van veroorzaken. Bovendien pakt deze aanpak de onderliggende oorzaken van conflicten aan, waardoor duurzame vrede mogelijk wordt. In deze vreedzame visie speelt defensie nog steeds een rol, maar samen met de andere “D’s”: diplomatie en development (ontwikkelingssamenwerking). Net die domeinen waarop de federale regering bespaart.

Naïef?

Voorstanders van grote defensie-uitgaven zullen deze denkwijze wellicht afschilderen als naïef. Maar wie is er naïef? Zij die, naast defensie, ook inzetten op diplomatie en ontwikkeling, of degenen die geloven dat bewapening de enige weg is naar echte veiligheid? Het klassieke veiligheidsdenken, gebaseerd op militaire macht en afschrikking, biedt geen antwoorden op de ongerustheid die leeft. Het voedt alleen maar angst en onzekerheid. De vreedzame aanpak daarentegen, biedt een hoopvolle weg vooruit. Er is nog veel werk om de dominantie van het oorlogsnarratief te doorbreken, niet in het minst voor de vredesbeweging en de media.

Orry Van de Wauwer is Directeur van Pax Christi Vlaanderen.

Dit artikel maakt deel uit van ons dossier over de militarisering van Europa. Lees hier het volledige dossier.