In de vroege ochtend van vrijdag 13 juni voerde Israël een grootschalige luchtoperatie uit op Iran, onder de codenaam Rising Lion. Volgens het Israëlische leger ging het om een “precieze, preventieve aanval” gericht op Iraanse nucleaire installaties.

Maar de raketten troffen ook woonwijken in Teheran, Isfahan en andere provincies. Daarbij kwamen volgens Iraanse media zeker 50 mensen om het leven, onder wie vrouwen, kinderen en vooraanstaande wetenschappers.

Onder de doden: Hossein Salami, de commandant van de Revolutionaire Garde, Mohammad Bagheri, de stafchef van het Iraanse leger en meerdere Iraanse nucleaire wetenschappers.

Het is de grootste directe aanval van de zionistische staat tegen Iran

Het is niet de eerste keer dat Israël Iran militair aanvalt. In het verleden werden al militaire en nucleaire installaties gebombardeerd en militaire topfiguren en nucleaire wetenschappers vermoord. Maar het is wel de grootste directe aanval van de zionistische staat tegen Iran.

Escalatie in een kruitvat

Iran reageerde met het lanceren van honderden Shahed-drones richting Israël. De Iraanse leider Khamenei sprak van een “vuile misdaad” en beloofde een “harde en beslissende” vergelding.

De aanval kwam opvallend genoeg twee dagen voor een nieuwe onderhandelingsronde tussen Iran en de VS over het nucleair akkoord. Volgens verschillende bronnen wil Israël die gesprekken torpederen en Iran militair verzwakken vóór het tot een diplomatieke oplossing kan komen.

De zogezegde dreiging van Iraanse kernwapens is weinig geloofwaardig

De zogezegde dreiging van Iraanse kernwapens is weinig geloofwaardig. Israël weet dat Iran de capaciteit daarvoor niet heeft. Met deze oorlog wil het mogelijk een oorlog provoceren in heel het Midden-Oosten om zo de VS en de NAVO toch militair te engageren ‘voor de bescherming van Israël’.

De aanval lijkt ook ingegeven door binnenlandse druk. Meer dan 1.300 gepensioneerde hoge militaire officieren hebben vorige maand opgeroepen tot het beëindigen van de “politieke oorlog in Gaza”, omdat dit Israëlische soldaten kan aanzetten tot het plegen van oorlogsmisdaden.

Een vergelijkbare petitie van ruim 2.500 kunstenaars, schrijvers en vredesactivisten veroordeelde de “oorlog van misleiding”, stellend dat een oorlog waarin meer dan 15.600 kinderen worden gedood niet moreel is.

Tegen deze achtergrond organiseerde de linkse groep Standing Together vorige week een driedaagse anti-oorlogsmars van Tel Aviv naar de grens met Gaza, een protest dat in de beginfase van de oorlog ondenkbaar zou zijn geweest.

De aanval op Iran biedt Netanyahu in elk geval een manier om het debat te verleggen. Door de focus te verschuiven naar een externe vijand, probeert hij de groeiende kritiek op zijn leiderschap te smoren en steun te vergaren op basis van ‘nationale veiligheid’.

Trump’s berekende gok

De Amerikaanse president Donald Trump liet publiek weten niet betrokken te zijn bij de aanval, maar sprak wel zijn begrip en steun uit. Zijn gezant was nog op weg naar Oman om te bemiddelen tussen Iran en de VS. Toch trok Trump geen ‘rode lijn’ voor Netanyahu, waardoor Israël de aanval kon uitvoeren zonder echte tegenstand vanuit Washington.

Op dit moment is Trump’s prioriteit de verzwakking van Iran, zelfs als dat de relaties met de Golfstaten tijdelijk schaadt

Trump’s steun aan Israël is opvallend omdat hij tegelijk inzet op betere economische relaties met Saoedi-Arabië en de Golfstaten. Die landen hebben de voorbije jaren toenadering gezocht tot Iran. De Israëlische aanval – en de onverzettelijke houding ten aanzien van Gaza en de weigering om tot een tweestatenoplossing te komen – zet die diplomatieke openingspogingen onder druk.

De bombardementen op Iran torpederen de geplande onderhandeling met Iran. Op dit moment is Trump’s prioriteit de verzwakking van Iran, zelfs als dat de relaties met de Golfstaten tijdelijk schaadt.

Militaire krachtsverhouding

De militaire verhoudingen tussen beide landen zijn niet gering. Volgens de gegevens van het gerenommeerde International Institute for Strategic Studies beschikt Iran over meer dan 600.000 actieve soldaten, een aanzienlijk groter aantal dan de circa 170.000 actieve manschappen van Israël.

Iran beschikt over duizenden tanks, artillerie-eenheden en een luchtmacht van meer dan 300 gevechtsvliegtuigen. Israël heeft op zijn beurt een technologisch geavanceerde krijgsmacht, waaronder 345 moderne straaljagers en het beroemde Iron Dome-luchtverdedigingssysteem, dat in staat is inkomende raketten te onderscheppen.

Een massale aanval van Iran zou het verdedigingsschild van Israël onder zware druk kunnen zetten.

Toch zou een massale aanval van Iran — zeker met precisie-informatie over kwetsbare Israëlische doelen — het verdedigingsschild onder zware druk kunnen zetten.

Beide landen beschikken over ballistische raketten met aanzienlijke reikwijdte. Israël heeft onder andere de Jericho-3, met een bereik van mogelijk meer dan 6.000 kilometer. Iran beschikt over de Sejjil en Khorramshahr-raketten, die tot 2.000 kilometer kunnen reiken.

Volgens internationale schattingen heeft Israël momenteel circa 90 kernkoppen. Iran daarentegen bezit geen kernwapens, al heeft het een geavanceerd nucleair programma. De Iraanse leider Ayatollah Khamenei heeft via een religieus decreet de productie van kernwapens verboden, maar recent waarschuwde Iran dat het zijn nucleaire doctrine kan herzien als het voortbestaan van het land in gevaar komt.

Iran beweert gevoelige en gedetailleerde informatie te hebben verkregen over geheime Israëlische nucleaire installaties. Volgens de Iraanse Hoge Nationale Veiligheidsraad stelt deze inlichtingen hen in staat om in geval van een Israëlische aanval een “evenredige” vergeldingsactie uit te voeren door onmiddellijk verborgen Israëlische nucleaire locaties aan te vallen.

Die boodschap lijkt bedoeld als afschrikking én als voorbereiding op een mogelijke escalatie naar een directe oorlog tussen een bestaande en een kernmacht in spe.

Mogelijke escalatie

Iran beschikt over verschillende mogelijkheden om te reageren op de Israëlische bombardementen, waarbij het niet noodzakelijk zelf rechtstreeks toeslaat. Via bondgenoten als Hezbollah, de Houthi’s of sjiitische milities in Irak en Syrië kan het aanvallen uitvoeren op militaire basissen van de VS, Israëlische doelwitten of strategische posities in de regio. Ook sabotage of cyberaanvallen op westerse infrastructuur zijn mogelijk.

De huidige spanningen verhogen zo het risico op een bredere regionale escalatie met mondiale economische gevolgen

Een bijzonder zorgwekkend scenario is een aanval op olie-installaties in de regio. Dat zou de olieprijzen opdrijven en wereldwijd de economie schaden. Iran heeft al eerder gedreigd de Straat van Hormuz, een cruciale maritieme doorgang voor olie, te blokkeren in geval van zware agressie.

De huidige spanningen verhogen zo het risico op een bredere regionale escalatie met mondiale economische gevolgen.

De vlucht vooruit

Van Australië tot China klonk scherpe kritiek op de Israëlische aanval. De VN-secretaris-generaal waarschuwde voor een “gevaarlijke escalatie” en riep op tot maximale terughoudendheid.

Ook economisch zijn de gevolgen mogelijk groot. De olieprijzen schoten na de aanval met meer dan 7 procent omhoog. Een verdere escalatie – zeker als Iran olie-infrastructuur in de regio zou treffen – kan de oliemarkten ontwrichten. Een regionaal conflict zou zo de wereldeconomie ernstige schade kunnen toebrengen, met prijsstijgingen en recessie tot gevolg.

Met de bombardementen kiest Netanyahu voor de vlucht vooruit. Het is een roekeloze poging om een diplomatiek pad te blokkeren, binnenlandse oppositie te bezweren en geopolitieke dominantie te behouden in een regio waar de machtsverhoudingen verschuiven.

Alleen wapenembargo’s, handelsbeperkingen en diplomatieke isolatie kunnen dit agressieve regime tot de orde roepen

De internationale gemeenschap moet meer doen dan waarschuwen. Het is hoog tijd voor concrete diplomatieke én economische sancties tegen Israël. Met een met een staat die het internationaal recht aan zijn laars lapt, een genocide uitvoert, buurlanden bombardeert en bewust een regionale oorlog riskeert, zijn geen normale betrekkingen mogelijk.

Alleen stevige druk – via wapenembargo’s, handelsbeperkingen en diplomatieke isolatie – kan dit agressieve regime tot de orde roepen.