Bezorgdheid om legitimatie van eugenetica en racisme aan vakgroep wijsbegeerte van UGent

Professor Bouke de Vries en diens doctoraatsstudent Craig Willy citeren onderzoekers die projecten uitvoeren rond eugenetica en rassentheorie. Professor De Vries is als hoofddocent verbonden aan de vakgroep wijsbegeerte en moraalwetenschappen. In het academiejaar 2023-2024 doceerde hij de vakken politieke filosofie en filosofie in de samenleving. In het vak politieke filosofie besprak hij een tekst die rassensegregatie vergoelijkt en bovendien zonder meer als leerstof werd aangeboden.

Als studenten wijsbegeerte en moraalwetenschappen zijn we in de eerste plaats bezorgd. Professor De Vries gaf les gebaseerd op een bedenkelijke tekst, creëert tijdens zijn lessen een sfeer van polarisatie tussen studenten en voert betwistbaar onderzoek waarin hij eugenetica legitimeert. Zijn lessen moedigen discriminatie aan, waardoor discriminatie ook in onze opleidingen aangemoedigd wordt. We schrijven deze open brief om onze verontwaardiging hierover te uiten.

In een van zijn lessen doceerde hij de paper Can Liberalism Last? Demographic demise and the future of liberalism van Jonathan Anomaly en Filipe Nobre Faria (2023). Het artikel onderzoekt enkele uitdagingen waarmee liberale politieke instituties volgens de auteurs worden geconfronteerd. Volgens Anomaly en Faria is het liberalisme onderhevig aan twee grote bedreigingen: enerzijds dalende geboortecijfers van ‘liberale mensen’ en anderzijds een afnemend sociaal vertrouwen.

Anomaly en Faria stellen dat het afnemend sociaal vertrouwen tussen liberale mensen in grote mate te wijten is aan zogenaamde massamigratie. Migratie brengt immers diversiteit met zich mee, terwijl "etnische homogeniteit” volgens de auteurs nu net een cruciale eigenschap is van “landen met hoog vertrouwen”. Tegelijk zijn migranten – overwegend illiberale mensen volgens het artikel – vaak ook religieus. Daardoor hebben zij een hoger geboortecijfer dan ‘liberale mensen’. Anomaly en Faria hinten dan ook naar een uiterst problematische ‘omvolkingstheorie’, waarin liberale staten dreigen uit te sterven doordat ze in toenemende mate gevuld raken met verondersteld illiberale mensen.

Theorie van omvolking

Waar Anomaly en Faria slechts hinten naar een ‘omvolkingstheorie’, draagt professor De Vries die letterlijk uit. De conclusie uit vorige alinea komt immers uit een van de projecten van professor De Vries. In dat project, Liberalism’s fertility problem, stelt De Vries dat liberale staten overspoeld zullen worden door religieuze fundamentalisten. Dat dergelijke fundamentalistische illiberale gelovigen meer kinderen zouden krijgen dan meer liberale mensen, vormt voor De Vries een existentiële dreiging voor de liberale staat. Hij vraagt zich nu af: mogen we ‘maatregelen’ nemen om dit ‘probleem’ te verhelpen?

Gegeven zijn onderzoek is het zeer onwaarschijnlijk dat De Vries een tekst als die van Anomaly en Faria kritisch behandelt in zijn lessen, binnen een vak dat eerstejaarsstudenten overigens verplicht moeten volgen. De ervaringen van studenten leren alleszins dat De Vries de tekst gewoonweg onkritisch als leerstof aanbood.

Onze bezorgdheid gaat verder dan het feit dat de tekst van Anomaly en Faria aangeboden werd als leerstof in onze lessen. Ook het feit dat De Vries dergelijk onderzoek kan en mag voeren aan de instelling waar wij opgeleid worden, aan de vakgroep die ons zou moeten leren om kritisch te zijn, willen we uitdrukkelijk problematiseren. Het artikel van Apache vestigde onze aandacht op een van de artikels van professor De Vries: The dysgenics objection to longtermism.

Dit artikel verscheen in 2024 in Futures. Het beargumenteert dat toekomstige generaties “waarschijnlijk minder intelligent zullen zijn”. Dit omdat intelligente mensen, gedefinieerd als mensen met een hoog IQ, steeds minder kinderen krijgen. Mensen met een lager IQ zouden dan weer een hogere fertiliteitsgraad hebben. Bovendien kent De Vries mensen met een lager IQ een verschillend – minderwaardig – moreel statuut toe.

Hij schrijft: "For while it is widely accepted these days that all human beings, including our descendants, have equal moral status [...], it is hard to see how reductions in humanity’s intelligence that bring us closer to the intelligences of species commonly believed to possess a lower moral status, including our primate cousins, could not matter morally and normatively."

Genetische manipulatie

Als mogelijke oplossingen voor de veronderstelde - maar nooit bewezen - achteruitgang in intelligentie stelt De Vries onder andere embryoselectie en genetische manipulatie voor. Hij geeft toe dat dit soort praktijken doet denken aan het eugenetische project van de nazi’s. Dat project wordt door hem echter niet kritisch bediscussieerd. Waar hij zich wel om bekommert, is de reputatieschade waar embryoselectie onder lijdt door associatie met het naziregime.

Wat ons betreft, zou dit soort onderwijs en onderzoek geen plaats mogen hebben aan onze opleidingen en vakgroep. De waarden die professor De Vries uitdraagt, zijn niet die waar onze vakgroep voor zou mogen staan. Het is dan ook onze hoop dat de faculteit letteren en wijsbegeerte en de universiteit hier actie tegen ondernemen.

Onze hoop wint kracht door de uitspraken van enkele vakgroepleden tegen het onderwijs en onderzoek van De Vries. We vernoemen hierbij de kritische uitingen van professor Seppe Segers, vermeld in hetzelfde artikel van Apache, en de boodschap van de opleidingscommissie wijsbegeerte en moraalwetenschappen die zich uitsprak tegen het gebruik van het artikel van Anomaly en Faria in de onderwijsactiviteit van professor De Vries.

Hoewel dit waardevolle eerste stappen zijn, blijven wij het noodzakelijk achten onze stem te laten horen en ons uitdrukkelijk uit te spreken tegen het onderwijs en onderzoek van De Vries. In dit alles laten wij ons leiden door onze hoop voor en streven naar een vrije universiteit. Niet het soort vrijheid waar professor De Vries om bekommerd blijkt te zijn, maar vrijheid van discriminatie en onderdrukking.

Deze open brief en de verspreiding ervan wordt gesteund door de Kring Moraal en Filosofie (KMF) maar is geen actie van KMF zelf. Deze brief verscheen eerder op Apache. 

Hier een lijst met ondertekenaars. Bovendien tekenden 69 studenten de brief anoniem, zij zijn niet opgenomen in deze lijst.