Voedsel als wapen: Israël gebruikt hulp om Gazanen te verdrijven

De gedwongen verdrijving van het Palestijnse volk is nu het expliciete doel van Israëls oorlog tegen Gaza. Op 21 mei zei de Israëlische premier Benjamin Netanyahu dat Israël de oorlog alleen zou beëindigen als “Hamas zich overgeeft, Gaza wordt gedemilitariseerd en we het plan van Trump kunnen uitvoeren”.

Trump kwam terug op zijn plan van februari om Gaza “in bezit te nemen”, de bevolking te verdrijven en het gebied om te vormen tot een “Riviera van het Midden-Oosten”, maar Netanyahu greep het toch aan en beschouwde het als een vrijbrief om Gaza uit te roeien.

De laatste fase in dit plan is het gebruik van humanitaire hulp door Israël als wapen om de definitieve oplossing voor Gaza te bevorderen.

Afbeelding

Hulp als lokmiddel

Het plan is simpel: de bevolking van Gaza uithongeren en slechts één verwoest stuk land creëren waar ze voedselrantsoenen kunnen krijgen – gefaciliteerd door het Israëlische leger en beheerd door een particuliere aannemer van de VS.

De bevolking van Gaza zal gedwongen worden naar deze verzamelpunten te gaan, waar ze zullen worden opgesloten in wat in feite een concentratiekamp zal zijn, gelegen in wat vroeger de stad Rafah was, nu een platgegooide woestenij.

Netanyahu maakte dit alles bekend in zijn laatste verklaring, een dag nadat Israël had gezegd dat het om ‘diplomatieke redenen‘ een ‘minimale’ hoeveelheid humanitaire hulp zou toelaten in Gaza, dit om beschuldigingen van oorlogsmisdaden en beelden van hongersnood te kunnen ontlopen.

Voedselblokkade

Maandag keurde het Israëlische oorlogskabinet eindelijk de toelating van de hulp goed, na twee maanden van een volledige Israëlische blokkade van het belegerde gebied. Deze opgelegde hongersnood heeft geleid tot de verspreiding van honger en ziektes. Het persbureau van de regering van Gaza meldt dat minstens 70.000 Palestijnse kinderen in het ziekenhuis zijn opgenomen wegens ernstige ondervoeding.

Het besluit van het kabinet volgde op intensieve onderhandelingen met Hamas in Qatar, met bemiddeling van deze Golfstaat en onder druk van de VS-gezant voor het Midden-Oosten, Steve Witkoff. De gesprekken begonnen nadat Hamas eerder deze week de Israëlisch-Amerikaanse soldaat Edan Alexander had vrijgelaten.

De VS zou Israël onder druk hebben gezet om een onderhandelingsteam te sturen, wat later leidde tot het besluit om voedsel toe te laten.

Beperkte toelating

Er lopen nog steeds gesprekken over een mogelijk staakt-het-vuren, maar de Israëlische premier Benjamin Netanyahu houdt vol dat Israël niet zal beloven de oorlog te beëindigen en dat het de controle over Gaza zal behouden.

Hamas dringt aan op garanties van de VS en een resolutie van de VN-Veiligheidsraad waarin wordt vastgelegd dat Israël zijn aanval op Gaza niet zal hervatten na de vrijlating van Israëlische gijzelaars. Voorlopig wordt echter verwacht dat de Palestijnen in Gaza enige verlichting van de hongersnood zullen krijgen, aangezien Israël al is begonnen met het toelaten van een klein aantal vrachtwagens met voedsel naar de Gazastrook.

Er bestaat de vrees dat Israël hulp gebruikt om Palestijnen te verdrijven

Dinsdag zei de VN dat de negen vrachtwagens die Israël de dag ervoor had toegelaten, “een druppel op een gloeiende plaat” waren gezien de behoeften van de geteisterde bevolking.

Maar de hoeveelheid hulp die Gaza binnenkomt is niet het enige punt van zorg. Er bestaat ook de vrees dat de hulp door Israël zal worden gebruikt als middel om zijn belangrijkste oorlogsdoel te bereiken: de verdrijving van de Palestijnen uit Gaza.

Doel: etnische zuivering

Afbeelding

Toen Israël zijn laatste offensief aankondigde om heel Gaza onder controle te krijgen, genaamd operatie De Strijdwagens van Gideon, meldde het Israëlische dagblad Yediot Ahronot dat een van de fasen van de operatie zou bestaan in het overbrengen van het grootste deel van de Palestijnse bevolking naar het zuiden van de Gazastrook, met name naar het gebied rond Rafah.

Deze berichten verschenen tegelijkertijd met de verklaringen van Netanyahu aan Israëlische reservisten vorige week dat Israël de Palestijnen uit Gaza wil verdrijven en dat het grootste obstakel het vinden van landen is die hen willen opvangen.

De concentratie van Palestijnen in het zuiden van Gaza wordt door de meeste analisten gezien als een voorbereidende stap om hen te verdrijven. Aangenomen wordt dat dit nieuwe plan om humanitaire hulp aan Gaza te leveren het laatste onderdeel van deze strategie zou kunnen zijn.

Het beste mechanisme

Dit strategische gebruik van voedselverdeling wordt al sinds vorig jaar, maanden voordat het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas werd bereikt, besproken door het Israëlische oorlogskabinet.

In september 2024 besprak Netanyahu al het beste mechanisme om hulp te kunnen verdelen in het noorden van Gaza, toen het Israëlische leger er op dat moment een uitbreiding van zijn grondoperaties plande. Netanyahu zei in een kabinetsvergadering dat het Israëlische leger “verantwoordelijkheid zal nemen” voor de distributie van hulp in de gebieden waar het zich ook concentreerde op het verslaan van het Palestijnse verzet.

Dit is onderdeel van een groter plan om de grondaanval op het noordelijke deel van de strook uit te breiden

De Israëlische krant Makor Rishon meldde destijds dat de Israëlische premier de suggesties volgde van zijn hardline-extreemrechtse kabinetsleden Itamar Ben-Gvir, Bezalel Smotrich en Orit Strock, die naar verluidt voorstander waren van controle door het Israëlische leger over de hulpverlening.

Dit, als onderdeel van een groter plan om de grondaanval op het noordelijke deel van de strook uit te breiden. De krant citeerde Smotrich, die het plan omschreef als “een strategische verandering” die “de militaire inspanningen tot het uiterste zou opvoeren” om Hamas te verslaan.

Noorden afgesloten

Twee maanden later sloot het Israëlische leger het hele noorden van de Gazastrook af, waardoor de hoeveelheid beschikbaar voedsel onmiddellijk daalde en ongeveer 400.000 Palestijnen op de rand van de hongersnood belandden. Dit maakte deel uit van het zogenaamde “Generaalsplan”, dat bedoeld was om de Palestijnen uit het noorden van Gaza te verdrijven.

Hierdoor zakte het aantal inwoners van het noorden van Gaza tot onder de 100.000 en volgens sommige rapporten zelfs tot 75.000. Israël is er nooit in geslaagd om dat plan uit te voeren omdat alleen al de blokkade van het noorden het grootste deel van de bevolking uit het gebied verdreef en er uiteindelijk medio januari een staakt-het-vuren werd bereikt.

Hoewel het Israëlische oorlogskabinet vorige week maandag toestemming gaf voor toegang van vrachtwagens met hulpgoederen, verloopt de daadwerkelijke uitvoering van de hulpverlening mondjesmaat. Donderdag maakte het persbureau van de regering van Gaza bekend dat sommige vrachtwagens drie dagen na de geplande datum in de Gazastrook waren aangekomen om de goederen te distribueren.

Internationale organisaties, waaronder VN-organen zoals UNRWA en het Wereldvoedselprogramma (WFP), vervullen van oudsher een belangrijke rol bij de distributie van hulpgoederen in Gaza. Maar enkele minuten na het besluit van het kabinet deze week meldde de Times of Israel dat Israël een nieuw mechanisme zou invoeren om de hulp via het Israëlische leger te verdelen, buiten de internationale organisaties om.

Hulp als ontheemdingmiddel

Het belangrijkste onderdeel van dit nieuwe mechanisme is dat de hulp niet naar alle delen van de Gazastrook wordt verdeeld, maar naar specifieke distributiepunten waar Palestijnen naartoe zullen moeten gaan om die in ontvangst te nemen.

Dit Israëlische plan was eerder al aangekondigd als een gezamenlijk plan van de VS en Israël, dat onder meer voorzag in de distributie van hulp in de vorm van beperkte rantsoenen aan gezinnen. In het nieuwe plan van Israël zou de distributie niet worden georganiseerd door traditionele hulporganisaties, maar door de onlangs opgerichte, in de VS gevestigde Gaza Humanitarian Foundation.

Internationale afwijzing

Op 4 mei hebben internationale organisaties in Gaza in een gezamenlijke verklaring unaniem hun afwijzing van het plan uitgesproken. Ze stellen daarin dat het “in strijd is met fundamentele humanitaire beginselen en bedoeld lijkt om de controle over levensreddende goederen te versterken als drukkingsmiddel en onderdeel van een militaire strategie”.

De verklaring werd op 6 mei gevolgd door een verklaring van VN-hulpteams, die stelden dat het plan “een bewuste poging lijkt om de hulp als wapen in te zetten”.

Een maand daarvoor, op 8 april, verwierp VN-secretaris-generaal Antonio Guterres de Israëlische controle over de hulpverlening in Gaza, omdat dit het risico met zich meebrengt dat “de hulp verder wordt gecontroleerd en op harteloze wijze wordt beperkt tot de laatste calorie en de laatste graankorrel”.

Guterres voegde eraan toe dat de VN “niet zal deelnemen aan regelingen die niet ten volle voldoen aan de humanitaire beginselen: menselijkheid, onpartijdigheid, onafhankelijkheid en neutraliteit”.

Israëls doel: de bevolking verdrijven.

Terwijl Israël formeel in Qatar blijft onderhandelen met Hamas over een staakt-het-vuren werd het besluit om hulp toe te laten gepresenteerd als een stap in de goede richting om een einde te maken aan de humanitaire crisis in Gaza.

Als het echter volgens het plan van Israël wordt uitgevoerd, zou de levering van hulp zelf een nieuwe stap kunnen zijn in de voortdurende strategie van Israël om het doel te bereiken dat het nu expliciet heeft gesteld: de Palestijnse bevolking uit de Gazastrook verdrijven.

Miskraam

Ondertussen wordt de honger in Gazastrook met de minuut erger. Volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid zijn sinds oktober 2023 al minstens 57 Palestijnen, voornamelijk kinderen, omgekomen en hebben 300 zwangere vrouwen een miskraam gekregen door een gebrek aan voeding.

Het persbureau van de regering van Gaza meldde ook dat in dezelfde periode een onbekend aantal ouderen is overleden door een gebrek aan medicijnen.

Dit alles gaat door terwijl de Israëlische strijdkrachten hun luchtaanvallen in de hele strook opvoeren. Volgens het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid zijn zijn vorige week binnen 24 uur 82 Palestijnen omgekomen. Sinds oktober 2023 zijn bij de Israëlische aanval op Gaza officieel meer dan 53.000 Palestijnen omgekomen, maar de meeste schattingen van het dodental van deze genocide liggen veel hoger.

Afbeelding

Qassam Muaddi is journalist en schrijver en doet al ruim tien jaar verslag van Palestijnse sociale, politieke en culturele ontwikkelingen. Zijn bijdrage verscheen eerder op Mondoweiss. De vertaling is van Gaston Van Dyck.