Vrienden, vriendinnen,

134 jaar geleden publiceerde paus Leo XIII de encycliek ‘Rerum Novarum’.

Die encycliek zette heel veel in beweging. Samen met andere progressieve krachten heeft de christelijke arbeidersbeweging vanaf dan de sociale welvaartstaat vorm gegeven.

We staan er veel te weinig bij stil wat er sindsdien allemaal gerealiseerd is. Onze sociale zekerheid, die net 80 jaar oud is, dat is één van de grootste verwezenlijkingen in de geschiedenis van de mensheid. Dat we, werknemers en werkgevers, allemaal geld in de pot stoppen om te helpen wie oud, ziek of werkloos wordt. Het klinkt oersimpel. Het klinkt zo evident. Maar toch is het nog maar één mensenleven de realiteit. Maar in die spanne van een mensenleven heeft de sociale zekerheid wel heel veel mensen overeind gehouden. En de kwaliteit van leven een ongelofelijke boost gegeven. Daar mogen én daar moeten we allemaal heel fier op zijn.

Vrienden, vriendinnen, u werkt daar allemaal aan mee. En omdat het veel te weinig gebeurt: geef uw buurman of buurvrouw daar nu maar een schouderklopje voor. Dat hebben we goed gedaan!

Klopt u maar!

Vrienden, vriendinnen, die fierheid mag niet stoppen bij het terugkijken en zeggen “dat hebben we toch goed gedaan”. Want niets is voor eeuwig verworven! Voor sommige politici is de sociale zekerheid waar ik het net over had een snoeppot geworden waar ze zo weinig mogelijk willen instoppen maar wel heeeel graag in grabbelen. Terwijl het simpel is: de sociale zekerheid is van werknemers en van werkgevers. Niet van de politiek!

Beste vrienden, we moeten de fierheid over wat we al bereikt hebben ook vooral inzetten om de toekomst van mensen nog te verbeteren. Uit het verleden hebben we geleerd dat dat kan. Op dat pad moeten we verder. Ons werk is niet af.

De richting die we uit moeten is zeer duidelijk:
Meer solidariteit.
Meer rechtvaardigheid.
Ten vooruitgang voor iedereen.

De wereld davert

Maar tegelijk mogen we ons ook niet mispakken. De wereld om ons heen davert.

Ik denk aan de bangelijke richting die Amerika, ooit een toonbeeld van democratie, uitgaat. Hoe daar het respect voor mensenrechten, voor de rechtstaat, voor de vrijheid van meningsuiting, voor de persvrijheid, voor mensen tout cours op enkele maanden onder enorme druk is komen te staan. Hoe waarheid en feiten een bijzaak zijn geworden. Hoe onverholen daar wordt gesproken over het inlijven van andere landen. Over deportatie van mensen. Hoe politiek en superrijken samen heulen en zichzelf bedienen. Hoe alles een ‘deal’ wordt en alles ‘great’ is, maar de overgrote massa van Amerikanen het gelag betaald. Hoe het recht van de sterkste synoniem is geworden aan algemeen belang.

Het EU-Israël associatieakkoord dient nu te worden opgeschort

Het doet denken aan de jaren voor de tweede wereldoorlog. Toen grote industriëlen wel brood zagen in de opkomende autoritaire ideologen en hun leiders. Hoe mensen en hele bevolkingsgroepen tegen elkaar werden opgezet door een uitgekookte propagandamachine. En het vijandbeeld en oorlogsdiscours resulteerde in een vernietigende oorlog en de miljoenenmoord op wie het etiket van volksvijand kreeg opgeplakt.

De wereld davert ook veel dichter bij huis. Met gruwelijke toestanden in Gaza. Mensen worden er uitgehongerd en kapot gebombardeerd. Dit is een pure genocide. Ik ben CD&V, Vooruit en Les Engagés dankbaar dat ze doorduwden op de Gaza resolutie, maar het is slechts een kleine stap. Ik vraag hen om nu niet te verzaken maar wel om door te gaan en de woorden ook om te zetten in daden. Onderzoeken of er sancties nodig zijn is niet voldoende. Het EU-Israël associatieakkoord dient nu te worden opgeschort. Palestina moet erkend worden binnen de internationaal erkende grenzen En bovenal moet er onmiddellijk internationaal humanitaire hulp worden voorzien. We kunnen niet bouwen aan een rechtvaardige wereld, aan waardig werk en vrede als we blijven toekijken hoe mensenrechten worden vertrappelt. Want de waardigheid en menselijkheid van een volk is geen onderhandeling. Het is een recht!

De mensen die de lijnen uitzetten hebben bitter weinig aandacht voor de klimaatcrisis

Niet alleen in Gaza en op andere plaatsen in de wereld maar ook op het Europees continent, in Oekraïne buldert oorlog. Terwijl we allemaal lang hebben gedacht dat we tenminste in Europa uit die vreselijke tweede wereldoorlog toch de ultieme les hadden getrokken. Sommigen blijken echter kort van geheugen. Ook in eigen land. Ze pleiten vooral voor een onverholen wapenwedloop en willen daar zelfs de sociale zekerheid voor leegroven.

En vrienden en vriendinnen, de grootste ramp waarop we afstevenen, die is zelfs quasi onzichtbaar geworden. Terwijl ze steeds sneller onze samenleving en ons leven beïnvloedt. De klimaatcrisis ligt niet bovenaan op de politieke tafel en dat zal ons allemaal zeer zuur opbreken. Wat hebben we aan een begroting in evenwicht als onze planeet wel roodgloeiend ziet? De mensen die de lijnen uitzetten hebben bitter weinig aandacht voor de klimaatcrisis. Ontkennen soms zelfs nog de bittere realiteit. Dit is onverantwoordelijk gedrag op nooit geziene schaal.

Kennis en wijsheid

Vrienden, vriendinnen, het is moeilijk om een wereld te begrijpen die zo verdeeld, zo gefragmenteerd en zo gepolariseerd is. De kennis die we hebben is nooit zo groot geweest. En nooit zo ruim verspreid. Maar tegelijk gebeuren er veel te weinig goede en juiste dingen mee. Kennis en wijsheid gaan blijkbaar niet altijd samen.

Dit alles is een zeer vruchtbare bodem voor extremen en zogenoemde ‘sterke leiders’. Ze beloven een antwoord op de onzekerheid. Meer nog, ze beloven de hemel op aarde. Maar ze zoeken vooral naar zondebokken. Ze verkwanselen alle vooruitgang die we boekten. Met zo een mensen dreigt de toekomst een neergang te worden.

Wanneer mensen geen zicht hebben op verbetering van hun leven en dat van hun kinderen, dan gebeurt er iets gevaarlijks. Ze raken vervreemd. Worden wanhopig. Ze verliezen het vertrouwen in democratie. In de politiek. In de rechtstaat. In de media. En finaal verliezen ze het vertrouwen in de medemens. Zo creëert economische ongelijkheid sociale verdeeldheid en conflict.

Daar kunnen we ons niet bij neerleggen! Dat mogen we niet lijdzaam ondergaan!

We moeten blijven streven naar sociale vooruitgang. Voor de mensen die elke dag zwoegen en hopen op een betere toekomst voor zichzelf en voor hun kinderen.

Een samenleving die vooruitgang biedt, die perspectief biedt, zorgt ervoor dat mensen niet alleen overleven, maar dat ze ook kunnen en mogen dromen, groeien en bijdragen aan de gemeenschap. Het biedt mensen hoop. En hoop is de brandstof van elke samenleving. Daar moeten we blijven voor gaan!

Lippendienst en politieke marketing

Sociale vooruitgang komt natuurlijk niet zomaar. Wat lippendienst en politieke marketing over zogenaamde opoffering van iedereen volstaat niet. Mensen zijn niet dom.

“Ja maar, de index is wel gered”, ”klonk het vier maand geleden. Ondertussen is duidelijk geworden dat pensioen, uitkeringen en heel wat lonen met vertraging zullen geïndexeerd worden. En dat deze mensen dus koopkracht zullen inleveren. Dat is de index in naam laten bestaan, maar in praktijk wel uithollen. En maak u geen illusies: dit is nog maar het begin. Tegen 31 december 2026 verwacht de regering van de sociale partners een advies om de index te ‘hervormen’. Als dat advies er niet komt, dan zal de regering zelf beslissen. Ik ben dus helemaal niet gerust over het behoud van de index. Integendeel!

Hier worden enkel bedrijven en hun aandeelhouders beter van

“Ja maar, de pensioenen zijn wel gered”, klonk het vier maand geleden. Maar er wordt wel heel zwaar ingegrepen in de pensioenen. Gelijkstellingen voor periodes van ziekte of tijdelijke werkloosheid worden afgebouwd. Wie deeltijds werkt, dat zijn vooral vrouwen die heel vaak zorgtaken op zich nemen, zal een pak minder pensioen hebben. En het zijn vooral de jongeren van vandaag die dit zullen voelen. Zij staan aan het begin van hun loopbaan en zij moeten deze nog verder vorm geven. Dé klap op de vuurpijl: de welvaartsenveloppe wordt helemaal weg bespaard. Met die welvaartsenveloppe werden om de twee jaar vooral de allerlaagste pensioenen verhoogd. Als de welvaartsenveloppe er de voorbije jaren niet zou geweest zijn, zouden de allerlaagste pensioenen nu 250 euro per maand lager liggen. De impact van deze besparing is dus gigantisch. En treft de kwetsbaarste mensen.

“Ja maar, de mensen gaan netto meer verdienen” klonk het vier maand geleden. Ik hoop het. Maar, voor de meeste werkenden zou dat pas het geval zijn in 2029, net voor de volgende verkiezingen. Uitstel dus. En u weet wat er heel vaak van uitstel komt. Want om die belofte te realiseren is veel geld nodig. Maar dat geld heeft deze regering niet, er moeten miljarden bespaard. En er moet veel extra geld naar het leger. De regering kruist dus zijn vingers en rekent op 8 miljard euro ‘terugverdieneffecten’, een begrip dat we leerden kennen in de tijd van de regeringen Verhofstadt. Terugverdieneffecten is politiek jargon om geld te beloven dat er niet is maar waarvan men hoopt dat het er misschien ooit wel komt. Alle experten, en nu ook het Rekenhof, zijn het er ook over eens dat dat niet zal gebeuren. De brutolonen, die blijven trouwens bevroren. Terwijl net die brutolonen zo belangrijk zijn voor echte koopkracht én de financiering van onze sociale zekerheid.

“Ja maar, we gaan ervoor zorgen dat er veel meer mensen aan het werk zijn”. Om zo de sociale zekerheid te redden. klonk het vier maand geleden. Dat is een goed idee. Echt waar. Ik steun dat streven. Ware het niet dat de regering vooral mensen die nu al aan het werk zijn vooral harder, flexibeler en goedkoper wil doen werken. Met landingsbanen die quasi onbereikbaar worden. Op zondagen en s nachts, met nog meer en goedkopere overuren. Met het opheffen van alle grendels op minimale arbeidsduur. En met de annualisering van de arbeidsduur als absolute ‘flopper’ want:
nul zekerheid over hoeveel uren je zal werken per dag
nul zekerheid over welke dagen je wel en niet zal werken.

De enige zekerheid die er nog is, is dat overuren niet meer als overuren zullen betaald worden.

Vrienden, hier wordt niet de sociale zekerheid beter van. Integendeel, ze zal vooral mogen opdraaien voor de ongewenste maar voorspelbare fall out. Nog meer mensen die onvoldoende sociale rechten opbouwen, nog meer mensen die het niet volhouden, ik geef het u op een blaadje. Hier worden enkel bedrijven en hun aandeelhouders beter van. Bedrijven die trouwens goed bediend worden. U moet in het beste geval tot 2029 wachten op wat meer netto, bedrijven kunnen al meteen rekenen op extra ondersteuning, nu al 500 miljoen en oplopend tot 2 miljard. En dat in tijden waar geen geld is. Of die 2 miljard naar extra banen zullen gaan of naar de aandeelhouders, zoals gebeurde met de taks shift van de regering Michel, daar zullen we dan later treurige analyses over mogen lezen. Maar dan is het te laat natuurlijk.

Drie taboes doorbrekers

Sociale vooruitgang, dat vereist visie en doorzetting. En vooral: concrete daden.

Ja, we staan voor uitdagende tijden. En ja, ook voor budgettaire inspanningen. Maar er zijn wel degelijk alternatieven voor het beleid dat ons wordt opgedrongen. Maar dat vraagt het doorbreken van taboes.

Durf liberale pseudo-oplossingen in vraag te stellen

Ik merk dat men de vakbond uit gemak het label conservatief opplakt. Dat is intellectuele luiheid. Want diezelfde politici en opiniemakers houden ondertussen wel zelf de status quo in stand.

Wie het status quo werkelijk wil doorbreken zal uit een ander vaatje moeten tappen. Drie taboe doorbrekers zijn daarbij cruciaal.

Doorbreker één: ik verwacht van onze politici dat ze onnodige uitgaven vermijden. Dit lijkt de evidentie zelve, zeker in budgettair moeilijke tijden. Maar het omgekeerde gebeurt

Om de haverklap hoor ik uitspraken rond de nood aan een ‘kerntakendebat’. Prima. Maar gek genoeg worden de olifanten in de kamer niet benoemd. In loonsubsidies voor bedrijven zijn we bijvoorbeeld kampioen. Dat gaat over 23 miljard euro. Maar dat negeren we volledig.

Recent nog kwam de zoveelste, ik herhaal de zoveelste, studie uit die aantoonde dat loonsubsidies voor eerste aanwervingen niets opbrengen. Zo eventjes 500 tot 700 miljoen liggen klaar om te besparen dus. En toch gebeurt dat niet.

Een ander voorbeeld, Iedereen heeft de mond vol van innovatie. Terecht een belangrijke pijler voor onze economische ontwikkeling waar ook de overheid een rol moet spelen. Maar het lijkt ook steeds meer een excuus om geld door te sluizen naar ondernemingen terwijl er geen enkele innovatie tegenover staat. Het belastingkrediet voor innovatie is door het Planbureau geëvalueerd als een maatregel die niets bijbrengt. Toch blijft ze behouden. Ze schrappen is alweer al 250 tot 300 miljoen euro bespaard, zonder verschil op het terrein.

Zo kan ik nog wel even doorgaan. Critici zullen zeggen dat het niet de grootste uitgaven zijn. Maar ja, dat zijn vaak dezelfde critici die wel zelf elke bescheiden projectsubsidie aan lokale verenigen becommentariëren als nodeloze uitgaven.

Dus ja, er valt in dit land nog wel wat te zeggen over onze uitgaven. Maar kijk dan eerst naar de uitgaven die niets bijbrengen aan onze samenleving, in plaats van te snoeien in de uitgaven die dienen voor het levensonderhoud van werknemers die ziek worden, die hun werk verliezen of op pensioen gaan.

Doorbreker twee: ik verwacht van onze politici dat ze kijken naar wat echt opbrengt. Voor de staatskas én voor de samenleving

Ik kan niet anders dan -nog maar eens- de nadruk te leggen op een echte fiscale hervorming. Ik zie de inspanningen die centrumlinks voor een meerwaardebelasting doet. En ik heb daar veel respect voor. Het is een belangrijke stap Maar we weten allemaal dat het niet zal volstaan. Ook al omdat rechts minstens evenveel moeite doet om de boel te saboteren.

En we weten allemaal dat we veel verder moeten gaan. Teveel inkomsten ontspringen nog de dans. Te gemakkelijk komt men via belastingconstructies weg om toch maar minder te moeten betalen. Van managementvennootschappen tot fiscale fraude, deze regering sleept met de voeten om te doen wat nodig is. Doen wat nodig is: niet alleen om welstellenden méér te laten betalen, maar alleen al om ze gewoon hun eerlijk deel te laten betalen!

Want we hebben dat geld nodig, net om te investeren en zo slim te besparen.
Om te investeren in preventieve zorg, op en naast de werkvloer. In werkbaar werk en loopbaanondersteuning.
Om te investeren in onderwijs, want kennis is onze enige grondstof.
Om te investeren in betaalbare woningen want een dak boven je hoofd is essentieel.

Die investeringen verdienen we driedubbel terug in onze zorg en sociale zekerheid. En, nog belangrijker, in levenskwaliteit voor heel veel mensen die het nu moeilijk hebben.

Beleid laten opbrengen gaat trouwens niet alleen over belasten. Het gaat ook over slimme regels. Koppel loonsubsidies nu eindelijk eens aan tewerkstellingsvoorwaarden.

Leg een strenger kader op voor aangepast werk voor langdurig zieken in plaats van medisch ontslag te vergemakkelijken.

Zorg voor jobs voor al die mensen die hun werkloosheidsuitkering binnenkort verliezen, in plaats van erop te rekenen dat het allemaal vanzelf zal komen.
Als we sociale vooruitgang willen, moeten we ervoor zorgen dat we de juiste prioriteiten stellen. En die prioriteit is niet het particuliere belang van de rijksten.

Doorbreker drie: niet alle politici zijn liberalen. Durf dus de liberale pseudo-oplossingen in vraag te stellen

Dat begint bij het blinde en starre vasthouden aan de loonnormwet.

En nee, de loonnormwet is niet gewoon de tegenhanger van de automatische indexatie. De index, dat is het resultaat van sectorale onderhandelingen tussen werkgevers en werknemers. De loonnormwet is dat niet, dat is gewoon een artificieel wetgevend slot op vrije onderhandelingen. En dat zeg ik niet alleen, dat zegt ook de Internationale Arbeidsorganisatie.

Volgens die loonnormwet is er opnieuw geen ruimte voor loonopslag. Alleen, klopt dat niet.

Vrienden, alleen al door de gedaalde inflatie en de bijkomende lastenverlaging die Arizona geeft aan bedrijven komt er al een loonmarge van zo’n half procent bij voor meer koopkracht. En dat op basis van een wet vol sjoemelsoftware. In de realiteit, als we correct rekenen, zonder gesjoemel én met verantwoordelijkheidszin, dan is de loonmarge al snel 3%. Er zal dus de komende weken echt ruimte moeten komen voor koopkrachtverhoging.
Want door de lonen te blokkeren ontzeggen we mensen twee keer een verbetering van hun levensstandaard. Een eerste keer in hun direct loon, in wat iedere maand op de rekening komt. En een tweede keer in de sociale rechten die mensen ermee opbouwen.

Lonen bevriezen is niet alleen sociaal onrechtvaardig, het is in deze budgettair zeer zware tijden ook zeer absurd. De regering bevriest de brutolonen en dus haar inkomsten. Maar om de netto-lonen te verhogen voorziet ze dan wel weer miljarden die ze eigenlijk niet heeft. We weten wie daarna dan de rekening zal betalen.

Nog zo een klassieker van het liberale afleeslijstje: als mensen geen uitkering meer krijgen zullen ze wel gaan werken. Wetenschappers hebben dit al menig keer weerlegt. Maar toch: binnen dik zes maanden verliezen100.000 à 120.000 mensen hun werkloosheidsuitkering.A,llez ze spreiden het nu over drie maanden. Dat de regering niet precies weet hoeveel mensen door hun beslissing hun inkomen zullen verliezen zegt het allemaal: Il s‘en fou. Het kan hun niet schelen. Het gaat om de liberale trofee. Mensen zijn bijzaak.

Waar je veel minder over hoort is dat de regering ook beslist heeft dat vooraleer iemand zijn uitkering zal verliezen hij of zij ook een ultiem job-aanbod moet krijgen. Dat zou je als een lichtpuntje kunnen zien: als we mensen echt aan het werk willen krijgen, moeten we hen kansen bieden. Want kansen zijn de kern van het echte verhaal. Kansen voor de oudere werknemer. Kansen voor werkzoekenden met een migratie-achtergrond. Kansen voor mensen met een medische of psychisch probleem. Alleen: over dat ‘ultieme jobaanbod’ is nog totaal geen duidelijkheid. Er is geen enkele afspraak over gemaakt. Wat zal dat inhouden? Hoe haalbaar moet zo een baan zijn? Wanneer krijg je dat aanbod? Op 31 december 2025? Als de regeringspartijen een beetje zelfrespect en respect voor kwetsbaren hebben, dan bevriezen ze hun plannen tot ze aan iedere werkzoekende een ultieme, maar vooral haalbare en waardige job kunnen aanbieden.

Beste vrienden als deze regering de moed zou hebben om wel eens naar de cijfers te kijken op basis van deze drie doorbrekers, zou onze begroting er anders uitzien. En zou onze samenleving er veel beter van worden. Wat toch het ultieme doel moet zijn.

Eenheid

Vrienden, vriendinnen, als we voor sociale vooruitgang willen blijven gaan, dan gaan we ons moeten blijven organiseren en verenigen. In jeugd- en ouderenbewegingen. In vakbonden. In mutualiteiten. In vrouwenorganisaties. In klimaatbewegingen. Ja…. zelfs in politieke partijen. Om zo te blijven strijden voor sociale rechtvaardigheid. Op straat, in de parlementen, en in de harten van de mensen. Hier en in de wereld. Alleen dan kunnen we de verloren vooruitgang terugwinnen en bouwen aan een duurzame toekomst die recht doet aan de waarden van solidariteit, eerlijkheid en gelijkheid.

In verdeeldheid lijdt eerst de zwakste, maar verliezen we uiteindelijk allemaal

Het is daarom van essentieel belang om eenheid te bewaren in tijden van polarisatie. Er zijn krachten die proberen groepen tegen elkaar op te zetten, die proberen mensen te verdelen. Ze spelen in op angst, onzekerheid en verdeeldheid. Ouderen tegen jongeren, arbeiders tegen werklozen, autochtone Belgen tegen migranten. Mans tegen trans.

Laten we ons niet tegen elkaar laten opzetten. Laten we onze krachten bundelen in plaats van elkaar te verzwakken. Van naar elkaar te stampen zijn gewone mensen nooit beter geworden. We zijn allemaal gelijk. Alleen samen gaan we vooruit. In verdeeldheid lijdt eerst de zwakste, maar verliezen we uiteindelijk allemaal.

Dames en heren, de strijd voor sociale vooruitgang, voor rechtvaardigheid en solidariteit is een langdurig proces, het is een strijd die geduld en vastberadenheid vraagt. Maar als we samen staan, als we onze krachten bundelen, kunnen we een betere toekomst opbouwen voor iedereen. De geschiedenis van de christelijke arbeidersbeweging leert ons dat geen enkele strijd te groot is wanneer we samen optrekken en in beweging komen.

Laten we deze feestdag gebruiken om niet alleen terug te kijken, maar vooral vooruit te kijken — naar een samenleving die recht doet aan iedereen. Een warme samenleving met solidariteit, rechtvaardigheid en vooruitgang voor iedereen.

Ik dank u.