De Oost-Vlaamse provincieraad besliste recent dat er vanaf na de zomer een hoofddoekenverbod geldt in provinciale scholen. Een beslissing die ik – als vrouwenvoorvechtster, als vroeger jeugdwelzijnswerkster, als politica die zich extra inzet voor vrouwen en jongeren, als iemand die rond inclusief onderwijs werkt – moeilijk loslaat. De drang om mijn gevoel hierbij en visie hierop te uiten is dan ook groot.

Drempels

Alweer wordt de focus gelegd op vrouwen en wat we wel en niet mogen dragen. Een vraagstuk dat er helemaal geen hoort te zijn. Laat ons, vrouwen, toch gewoon zelf beslissen wat we dragen. Want – newsflash – het komt voor sommigen misschien als een verrassing: we zijn heus wel wijs en slim genoeg om dat zelf te bepalen.

Jonge ambitieuze vrouwen moeten niet nog meer beperkt worden om zich te ontplooien

Laat de diversiteit die er is, gewoon zijn en iedereen diens identiteit beleven en omarmen. Ook én vooral in de schoolcontext. Jonge ambitieuze vrouwen moeten niet nog meer beperkt worden om zich te ontplooien en mee het verhaal van de samenleving te schrijven. Er zijn al voldoende drempels waar vrouwen tegenaan lopen om die welgekende ladder te beklimmen waarmee de plekken bereikt worden waar de échte impact zit.

Want is dat niet het doel: dat ieder diens verantwoordelijkheid neemt om de samenleving mee vorm te geven? Geef mensen daar dan ook de kans toe en sluit niemand uit, op basis van overtuigingen die niemand kwaad berokkenen.

Het gaat erom dat iedereen dezelfde kansen krijgt

Kansen

Een complex en gevoelig thema, wat niet onlogisch is. Toch gaat het mij er niet om of je voor of tegen een geloofsovertuiging bent. Het gaat mij er zelfs niet om of je voor of tegen het dragen van de hoofddoek of enige andere beleving of uiting van iemands levensvisie bent.

Het gaat erom dat iedereen dezelfde kansen krijgt en dat we als samenleving ondersteunend en stimulerend zijn om jonge vrouwen hun talenten en ambities te laten ontdekken en ontplooien. Om zo hun steentje bij te dragen in het meebouwen aan een maatschappij waar we ons allemaal thuis voelen.

‘Jij hoort hier niet thuis’

Volgens mij is dit niet de weg om dat doel te bereiken. Ik kon – destijds als straathoekwerker met jongeren – namelijk zelf ervaren wat de impact was op jonge meisjes en hun reactie op het hoofddoekenverbod in hun school. Want wie denkt dat vrouwen daardoor geneigd waren om hun hoofddoek af te laten, maakt een inschattingsfout. Ze voelden zich niet erkend en zelfs onderdrukt in hun eigenheid. Wat dus een tegengesteld resultaat gaf.

Voor hen zat achter de vraag om hun hoofddoek af te zetten de boodschap ‘Jij hoort hier niet thuis’. En hoe verzoen je dat met een visie van een maatschappij waarbij we willen dat iedereen zichzelf kan zijn? Hoe verzoen je dat met de boodschap die leerlingen in het onderwijs krijgen: ‘je moet iedereen respecteren, in al diens (deel)identiteiten?’

In een aantal onderwijsnetten geldt de regel dat scholen zelf mogen beslissen om al dan geen levensbeschouwelijke kentekens, zoals de hoofddoek, toe te staan. Als we nu al vanop hoger niveau beslissen dat hoofddoeken verboden zijn, beperken we jonge vrouwen des te meer. Bovendien kan het scholen ontzeggen van hun kans om een inclusief diversiteitsbeleid uit te zetten; met brede gedragenheid van leerkrachten, leerlingen en hun omgeving.

Waar stopt dan de vrijheid om te kiezen op welke manier die visie op het leven tot uiting wordt gebracht?

Ondertussen zijn veel jongeren op zoek naar zingeving. Kijk maar naar de  pausverkiezing en hoeveel jonge mensen daarvan in de ban waren. Want ook in onze westerse samenleving, waar geloofsovertuigingen steeds meer onder druk staan, zijn – vooral jonge mensen – zoekend naar betekenis. Dat beleeft iedereen op diens eigen manier; wat bij sommigen uiterlijk minder of meer zichtbaar is dan bij anderen.

Waar stopt dan de vrijheid om te kiezen op welke manier die visie op het leven tot uiting wordt gebracht? Voor mij alvast daar waar het een individu beperkt om te groeien. En is dat niet wat onderwijs moet brengen: ontwikkeling en groei?

Feministisch hart

Daarom is mijn feministisch hart getriggerd door deze beslissing. De reden voor het afschaffen van levensbeschouwelijke tekenen, is er om de neutraliteit in het onderwijs te bewaken. Ik versta het principe van neutraliteit en de opzet ervan. Leren we jongeren niet beter hoe om te gaan met hun vele deelidentiteiten in plaats van hen te vragen om er ook af en toe eentje thuis te laten?

Het verbieden van de hoofddoek leert jonge meisjes dat er boven hun hoofden beslist wordt hoe zich te gedragen om aanvaard te worden

Want als het afschaffen van de hoofddoek er eveneens toe moet bijdragen dat vrouwen vanop jonge leeftijd versterkt worden, kan ik dat tegenspreken. Net als het verplichten van het dragen van een hoofddoek vertelt het verbieden van de hoofddoek vrouwen – én in dit geval vooral jonge meisjes – dat er boven hun hoofden beslist wordt hoe zich te kleden of te gedragen om aanvaard te worden.

Is het niet wijzer om jonge vrouwen, vanaf een bepaalde leeftijd, zelf te laten beslissen wat ze dragen en zo ruimte te creëren om daar samen over in dialoog over te gaan. En is de schoolcontext daar niet de ideale plek voor?

Onderschat ons – vrouwen – en de weldoordachte beslissing om ons op een bepaalde manier te kleden en te gedragen niet

Er is sowieso veel polarisatie in de samenleving; laat de persoonlijke keuzes van vrouwen daar niet ook één van zijn. De enige boodschap die in deze discussie overeind blijft, is volgens mij deze: onderschat ons – vrouwen – en de weldoordachte beslissing om ons op een bepaalde manier te kleden en te gedragen niet. Laat ons zelf beslissen wat we dragen en wat niet, wat daar de redenen ook voor mogen zijn.

Urgentere kwesties

Bovendien zijn er veel urgentere kwesties in onderwijs waar we écht het verschil in kunnen maken. Denk maar aan het problematische lerarentekort, mentaal welzijn van jongeren dat onder druk staat, de dalende kwaliteit van het onderwijs – en dus de schoolresultaten van leerlingen, de groeiende schooluitval en ongekwalificeerde uitstroom.

Wat dit pleidooi misschien zelfs totaal overbodig maakt. Werk genoeg aan de winkel, daar hebben we iedereen voor nodig: met eender welke levensbeschouwing. Daar zet ik mij graag verder voor in. Dat idealiter met scholen die mee-evolueren met de realiteit van de hedendaagse samenleving en iedereen die daar deel van uitmaakt. Het is volgens mij namelijk de snelste weg richting een warm Vlaanderen.

Zodat iedereen volop zichzelf kan zijn, en dat met respect en begrip voor de ander

En vanuit politiek oogpunt? Ik koos destijds voor CD&V als partij om mijn verbindende boodschap met de wereld te delen. Zij draagt het christendemocratische DNA in zich en geeft van hieruit ruimte en vrijheid voor het beleven van je levensvisie. Zo spreken we al langer onze waardering uit voor het werk van de levensbeschouwelijke vakken in het onderwijs.

De nationale partijlijn zegt dat we tegen een hoofddoekenverbod zijn. Ik trek de lijn graag door en pleit voor ideologische rechtlijnigheid, ook wat betreft het dragen van levensbeschouwelijke tekens. Zodat iedereen volop zichzelf kan zijn, en dat met respect en begrip voor de ander.

Sara Weemaes heeft Belgisch — Arabische en Spaanse roots. Professioneel werkt ze in Antwerpen als procesbegeleider diversiteit en inclusie . Daarvoor was ze jeugdwelzijnswerker en straathoekwerker in Antwerpen (Borgerhout) en Sint-Niklaas. Momenteel is ze gemeenteraadslid in Sint-Niklaas en voorzitster van de commissie onderwijs. Tot voor kort was ze voorzitster bij Vrouw & Maatschappij Sint-Niklaas, een politieke vrouwenvereniging. Bovenlokaal is ze lid van de Nationale partijraad van cd&v. Eerder was ze ook lid van de Expertengroep Armoedebestrijding CD&V . Sara is actief op vlak van vrouwenrechten en veiligheid voor vrouwen, jeugdwelzijn, diversiteit, armoedebestrijding en buurtgericht werken.