Terwijl hij de democratie afbreekt, presenteren de media Bart De Wever als grote redder

“Is het niet mooi dat we kunnen zeggen dat er weer meer vertrouwen is in de politiek en de democratie?” Zo opende Bart Schols de aflevering van De Afspraak van donderdag 22 mei. De grote peiling die een maand na het begin van de verkiezingen werd gehouden, domineert nog steeds het nieuws. De VRT bracht het nieuws naar aanleiding van deze peiling, met lange analyses over de klederdracht van onze eerste minister, samen onder de titel Populariteit premier De Wever.

Diezelfde dag dat onze media zo enthousiast waren over het hernieuwde vertrouwen in de democratie, raakte echter ook bekend dat diezelfde Bart De Wever samen met acht andere Europese regeringsleiders een open brief de wereld had ingestuurd om de mensenrechten in vraag te stellen. “Wij willen ons democratisch mandaat gebruiken om een nieuw en open debat te voeren over de interpretatie van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens”, zo lieten Giorgia Meloni, De Wever en co optekenen.

De herschepping van de democratie

Die twee nieuwsfeiten naast elkaar illustreren perfect de uitholling van de democratie waar Ico Maly over schrijft in zijn boek De herschepping van de democratie. Als we het dominante medianarratief mogen geloven, gaat het goed met de democratie. De mensen vinden dat Bart De Wever met zijn traditionele kostuums serieus overkomt. Hij presenteert zich als een sterke leider, dat maakt hem populair en dus kan hij krachtdadig besturen.

Dat De Wever mensenrechten liever kwijt dan rijk is, wordt niet gezien als democratisch probleem

Dat diezelfde Bart De Wever de mensenrechten liever kwijt dan rijk is, wordt niet gezien als een democratisch probleem. Integendeel. De mensenrechten worden gezien als een obstakel voor de democratische uitoefening van de volkswil. Die retoriek komt ook terug in de open brief die De Wever ondertekende. “Wij geloven dat de ontwikkeling in de interpretatie door het Hof, in sommige gevallen, onze mogelijkheid heeft beperkt om politieke beslissingen te nemen in onze eigen democratieën”, zo staat het er.

Illiberale democratie

Zoals dat wel vaker het geval is, wordt die noodzaak om de mensenrechten en de rechtsstaat te ondergraven geduid met als argument dat die een streng migratiebeleid in de weg staan. Maar eens we aanvaarden dat bepaalde rechten niet voor alle mensen gelden, ondergraven we het principe zelf dat mensen universele rechten hebben. Zo dreigen we allemaal onze rechten te verliezen.

In een liberale democratie gaat de macht van de meerderheid en het principe van representatie altijd samen met het feit dat de burgers – ook diegenen die in de minderheid zijn – te allen tijde hun rechten behouden. Het is precies dat liberale principe dat De Wever al jaren tracht te ondergraven, door wat hij ‘het primaat van de politiek’ noemt voorop te stellen. In zijn illiberale visie op democratie staan rechters, het kritische middenveld, kritische journalisten, linkse leerkrachten of professoren en eigenlijk iedereen die de grote leider niet volgt, in de weg van de zuivere uitoefening van de volkswil.

Slaapwandelaars

Waar Ico Maly ons aan herinnert, is dat democratie niet in de eerste plaats een procedure is, maar een ideologie die nauw verbonden is met het radicale verlichtingsdenken en de principes van vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Vandaar ook dat we spreken – of ooit spraken – over democratische prijzen, de democratisering van het onderwijs. De Wever en andere Nieuw Rechtse krachten hebben een lange ideologische strijd gevoerd om die inhoud van het concept democratie uit te hollen en het te vervangen door haar tegendeel.

Het drama is dat wat de democratische krachten zouden moeten zijn, er zelfs steeds vaker aan meedoen

Het is pijnlijk om vast te stellen dat ze die ideologische strijd aan het winnen zijn. Het is niet zomaar De Wever die de open brief ondertekende. Hij deed dat als regeringsleider – zonder enig protest van de kant van Vooruit, CD&V of Les Engagés. Ondertussen wordt De Wever in de gevestigde media opgevoerd als redder van de democratie. En in naam van de democratie gaat hij stap voor stap steeds verder in het ondermijnen van de mensenrechten en de rechtsstaat.

Het drama is daarbij niet dat De Wever dit doet. Van iemand met zijn ideologie kan je niets anders verwachten. Het drama is dat wat de democratische krachten zouden moeten zijn er niet alleen naar staan te kijken, maar er zelfs steeds vaker aan meedoen. “Men heeft lang gedacht dat je slaapwandelaars niet wakker mocht maken, maar dat was een fabeltje", sprak mensenrechtenadvocate Kati Verstrepen tijdens de boekvoorstelling van De herschepping van de democratie. Het is tijd om wakker te worden.

Lees ook: Ico Maly: “De reden dat extreemrechts kan winnen is dat er niet genoeg democraten zijn”