Op straat voor de schoolpoort van de middelbare school Richtpunt Campus Gent Henleykaai zit een klas op maandag 26 mei om 8u30 buiten aan schoolbanken te studeren voor de examens die binnenkort starten. Elk uur tot 13u30 wisselen klassen elkaar af. Ze zitten buiten, omdat een deel van hen binnen niet welkom is.

Hoofddoekverbod vanaf 1 september

Net voor het weekend van 1 mei kregen meer dan 100 meisjes op deze school te horen dat ze vanaf 1 september 2025 geen hoofddoek meer mogen dragen naar de les. Deze beslissing is door het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen (Vooruit, CD&V en N-VA) genomen, onder het mom van ‘oog op neutraliteit en secularisering in lijn met de rest van de provinciale scholen’.

Ze zitten buiten, omdat een deel van hen binnen niet welkom is

Terwijl “wij willen gewoon naar school komen om te leren en ons diploma te halen. Maar nu is het blijkbaar een probleem dat we een hoofddoek hebben. Alsof als we ons hoofddoek zouden afdoen, we slimmer zouden worden”, zegt Safaa (17) die op deze school in het 5e studiejaar zit. Samen met vele klas- en schoolgenoten voert ze actie buiten voor de school tegen het hoofddoekverbod. Enkele leerkrachten steunen hen hierbij.

Foto: Klarisa

“Dat een groot deel van deze jonge meisjes nu zal kiezen voor thuisonderwijs, niet meer naar school zal gaan of zich onteigend, onzeker en onbegrepen voelt, lijkt van ondergeschikt belang”, stelt een bezorgde leerkracht (naam is bij redactie bekend). “Dat die hoofddoek voor hen net een vrijheid betekent, een deel van wie ze zijn, een bewuste eigen keuze, dat verstaan ze niet. Onze maatschappij is divers, multicultureel, pluralistisch.”

“Kunnen we focussen op wat echt telt?”, vraagt de leerkracht. “Integratie komt als mensen zich kunnen ontplooien, zich goed voelen, willen deelnemen aan en opkomen voor de maatschappij omdat ze zich er thuis voelen.”

Uitval vele studenten

“Ongeveer de helft van de vrouwelijke leerlingen hier draagt een hoofddoek. Maar het zijn niet alleen meisjes met een hoofddoek die last hebben van deze maatregel”, stelt Klarisa (17), een vriendin van Safaa, die ook in het 5e studiejaar zit. “Zelf draag ik geen hoofddoek, maar ik heb wel vriendinnen met een hoofddoek.”

Vanaf volgend schooljaar kan het zijn dat veel van haar vriendinnen er niet meer zijn. “Een hoofddoek afdoen, betekent dat je een deel van jezelf opzij moet leggen. Dit is heel moeilijk voor veel leerlingen. Als gevolg zullen velen dan ook de keuze maken om van school af te gaan en via de examencommissie of volwassenonderwijs proberen een diploma te halen”, legt Safaa uit.

“Er zijn veel meisjes die willen studeren en dat kan dan niet”

“In het vijfde studiejaar mag je namelijk niet meer van richting veranderen. En scholen die ook die richting aanbieden en waar je wel met een hoofddoek welkom bent, zijn al volzet. Daarom laat ik op deze actie mijn stem horen: om duidelijk te maken dat we geen keuze meer hebben om van school of richting te veranderen als dit hoofddoekverbod blijft gelden.”

“Het gaat niet langer om de vrije keuze om je hoofddoek al dan niet af te doen, maar om het feit dat je nu je hoofddoek móét afzetten als je je diploma wilt behalen”, stellen leerkrachten Annelies Bekaert en Baharak Bashar. “Het is erg jammer als dit hoofddoekverbod doorgaat, want er zijn veel meisjes die willen studeren en dat kan dan niet”, vult Klarisa aan.

Safaa zelf denkt er ook over na om dan volgend schooljaar van school af te gaan en via de examencommissie te proberen haar diploma te halen. “Ik voel me veiliger en beter met een hoofddoek. Het is geen verplichting van mijn ouders, maar ik draag het omdat ik het oprecht wil. Het brengt mij dichter bij mijn geloof. En als ik geen hoofddoek draag, voel ik me niet compleet. Het is een deel van mijn identiteit. Het is iets dat ik al zo lang draag, dat nu gewoon van me wordt weggenomen.”

Uitstel hoofddoekverbod?

“We worden weggeduwd en gedwongen om een keuze te maken, die we niet willen.” Daarom eisen de leerlingen dat op zijn minst de invoer van een hoofddoekverbod een jaar wordt uitgesteld. Door de laattijdige en niet vooraf gecommuniceerde beslissing, maken de getroffen leerlingen namelijk geen schijn van kans om op een andere school, binnen eenzelfde richting, zich in te schrijven. Met een jaar uitstel kunnen velen van hen toch nog hun diploma halen.

Al willen ze absoluut het liefst dat deze discriminerende maatregel volledig wordt opgeheven. “Een jaar uitstel betekent nog steeds dat jongere meisjes die aan deze middelbare school willen beginnen, geen hoofddoek gaan mogen dragen”, zegt Klarisa. “Gewoon omdat iemand beslist heeft dat het niet mag.”

“Het is weer iemand die zegt wat wij moeten doen met ons lichaam”

“Het is weer iemand die zegt wat wij moeten doen met ons lichaam. Die zegt: jij mag dit niet dragen en dat wel. En toevallig is dat weer een man.” Klarisa verwijst hiermee naar Kurt Moens (N-VA), gedeputeerde van het provinciebestuur Oost-Vlaanderen, die dit besluit op 13 en 14 mei op de school kwam uitleggen.

“Toen ik over de beslissing hoorde, voelde het als een mes in mijn hart. Ik kon het niet geloven”, vertelt Safaa. “Meneer Moens heeft een beslissing gemaakt zonder eerst hierover met ons of de leerkrachten te spreken. We willen dus onze stem laten horen, laten weten dat we deze beslissing niet ok vinden. We hopen heel erg dat we Moens op andere gedachten kunnen brengen.”

Verbod is vorm van onderdrukking

“Het ‘neutraliteitsprincipe’ vind ik een excuus voor een discriminerende beslissing”, stelt Safaa. “Ook wil een hoofddoek niet zeggen dat je onderdrukt wordt. Dat is gewoon een valse bewering. Ik draag er een sinds mijn veertiende, toen ik er zelf klaar voor was.”

“Juist dit verbod van Moens is een vorm van onderdrukking”, zegt Klarisa. “In sommige landen wordt de hoofddoek inderdaad verplicht, maar hier wordt het verplicht om deze af te doen en dat is precies hetzelfde.”

Foto: Safaa

“We ondervonden al beperkingen op de arbeidsmarkt, omdat je bij bepaalde jobs geen hoofddoek mag dragen. Sommige leerlingen vonden geen stageplek, omdat ze hun hoofddoek moesten afzetten. Voor een studentenjob word ik zelden als eerste gekozen. We voelen van alle kanten dus onderdrukking, en ik heb geleerd daarmee om te gaan”, zegt Safaa. “Maar nu worden we zelfs op school buitengesloten, terwijl we daar gewoon willen leren. De plekken waar we niet welkom zijn, worden alsmaar talrijker.”

“Nu worden we zelfs op school buitengesloten, terwijl we gewoon willen leren”

“Ik vind het gek dat mensen die nooit in onze schoenen hebben gestaan, beslissingen mogen maken voor ons. Er zou iemand in het bestuur moeten zitten, die ons ook begrijpt”, besluit ze.

Groen dient klacht in

Alleen oppositiepartij Groen van het provinciebestuur in Oost-Vlaanderen heeft aangekondigd een klacht in te dienen bij het Agentschap Binnenlands Bestuur, vanwege vermeende procedurefouten bij de invoering van het verbod. Zo is het laattijdig en onvolledig informeren van de schoolraden volgens Groen in strijd met het decreet op participatie in het onderwijs.

Daarnaast heeft de Vereniging van Gentse Moskeeën beroep aangetekend bij de Raad van State tegen het verbod. Ook zij stellen dat er onvoldoende overleg is geweest met betrokkenen en dat de beslissing te laat is genomen. En Stad Gent heeft op 27 mei laten weten dat het officieel aan het provinciebestuur gaat vragen om minstens het hoofddoekverbod met een jaar uit te stellen. Maar totdat het Agentschap Binnenlands Bestuur, de Raad van State of het provinciebestuur zelf een uitspraak doen, blijft het hoofddoekverbod vanaf 1 september 2025 van kracht.

“Het provinciebestuur focust zich beter op echte problemen in Gent en Vlaanderen, in plaats van op meisjes met een hoofddoek”, zegt Klarisa. “Je gaat enkel naar school om een diploma te halen en een goede toekomst te hebben. Wat maakt het dan uit of je naar school gaat met of zonder hoofddoek?”