De grenspoort ‘Rafah’ tussen Egypte en Gaza. Foto: Wikimedia Commons/ CC-BY-SA-2.0
Vanaf mijn verblijfplaats in Caïro (Egypte) is het 320 kilometer naar de grensovergang Rafah in Gaza. In de dorre zandvlakte in het noorden van de Sinaï in Egypte staan tweeduizend vrachtwagens geparkeerd, volgeladen met zakken meel, watertanks, ingeblikt voedsel, medische benodigdheden, dekzeilen en brandstof. De vrachtwagens staan stil onder de brandende zon, terwijl de temperatuur oploopt tot boven de 35 graden.
Voedselblokkade
Een paar kilometer verderop in Gaza worden tientallen mannen, vrouwen en kinderen, die in primitieve tenten of beschadigde gebouwen tussen het puin leven, dagelijks afgeslacht door kogels, bommen, raketaanvallen, tankgranaten, besmettelijke ziekten en het oudste wapen van de belegeringsoorlog: uithongering.
Na bijna drie maanden van Israëlische blokkade van voedsel en humanitaire hulp dreigt een op de vijf mensen te verhongeren.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft een nieuw offensief gelanceerd waarbij dagelijks meer dan honderd mensen worden gedood. Hij verklaarde dat niets deze laatste aanval, genaamd Operatie Strijdwagens van Gideon, zal verhinderen.
Hij heeft aangekondigd dat Israël de oorlog “in geen geval” zal stoppen, zelfs niet als de overgebleven Israëlische gijzelaars worden vrijgelaten. Israël “vernietigt steeds meer huizen” in Gaza. De Palestijnen “kunnen nergens heen”.
“De enige onvermijdelijke uitkomst zal zijn dat de Gazanen willen emigreren buiten de Gazastrook”, zei hij tegen wetgevers tijdens een uitgelekte besloten vergadering. “Maar ons grootste probleem is landen te vinden die hen willen opnemen.”
De 15 kilometer lange grens tussen Egypte en Gaza is de scheidslijn geworden tussen het mondiale zuiden en noorden, de demarcatielijn tussen een wereld van barbaars industrieel geweld en de wanhopige strijd van degenen die door de rijkste landen aan de kant zijn gezet. Deze markeert het einde van een wereld waarin humanitair recht, verdragen die burgers beschermen of de meest elementaire en fundamentele rechten van belang zijn.
In feite is genocide de wisselmunt van de westerse overheersing
Westers kolonialisme
Het luidt een Hobbesiaanse nachtmerrie in waarin de sterken de zwakken kruisigen, waarin geen enkele gruweldaad, inclusief genocide, uitgesloten is. En waarin het witte ras in het mondiale noorden terugvalt op de ongeremde, atavistische wreedheid en overheersing die het kolonialisme en onze eeuwenlange geschiedenis van plundering en uitbuiting kenmerken.
We tuimelen terug in de tijd naar onze oorsprong. Een oorsprong die ons nooit heeft verlaten maar die werd gemaskeerd door loze beloften van democratie, gerechtigheid en mensenrechten.
De nazi’s zijn de gemakkelijke zondebokken voor ons gezamenlijke Europese en Amerikaanse erfgoed van massamoord. Alsof de genocides die we in Amerika, Afrika en India hebben gepleegd nooit hebben plaatsgevonden. Alsof het onbelangrijke voetnoten zijn in onze collectieve geschiedenis.
In feite is genocide de wisselmunt van de westerse overheersing.
Genocidale geschiedenis
Volgens historicus David E. Stannard zijn tussen 1490 en 1890 door Europese kolonisatie, waaronder genocide, maar liefst 100 miljoen inheemse mensen om het leven gekomen. Sinds 1950 hebben er bijna twee dozijn genocides plaatsgevonden, waaronder die in Bangladesh, Cambodja en Rwanda.
Wij hebben alles en als jullie proberen ons dat af te nemen, zullen we jullie vermoorden
De genocide in Gaza past in een patroon. Het is de voorbode van nog meer genocides. Vooral nu het klimaat ontregeld raakt en honderden miljoenen mensen op de vlucht slaan om te ontsnappen aan droogte, bosbranden, overstromingen, dalende oogstopbrengsten, falende staten en massale sterfte. Het is een met bloed doordrenkte boodschap van ons aan de rest van de wereld: wij hebben alles en als jullie proberen ons dat af te nemen, zullen we jullie vermoorden.
Gaza maakt een einde aan de leugen van de menselijke vooruitgang, de mythe dat we moreel evolueren. Alleen de wapens veranderen. Waar we vroeger onze slachtoffers doodknuppelden of in stukken hakten met zwaarden, gooien we vandaag de dag bommen van duizend kilo op vluchtelingenkampen, bestoken we gezinnen met kogels uit gemilitariseerde drones of verpulveren we ze met tankgranaten, zware artillerie en raketten.
Blanqui
De 19e-eeuwse socialist Louis-Auguste Blanqui verwierp, in tegenstelling tot bijna al zijn tijdgenoten, de centrale overtuiging van Georg Wilhelm Friedrich Hegel en Karl Marx dat de menselijke geschiedenis een lineaire ontwikkeling is naar gelijkheid en grotere moraliteit. Hij waarschuwde dat dit absurde positivisme door onderdrukkers wordt gebruikt om de onderdrukten machteloos te maken.
Gaza maakt een einde aan de leugen van de menselijke vooruitgang, de mythe dat we moreel evolueren
“Alle wreedheden van de overwinnaar, de lange reeks van zijn aanvallen, worden koelbloedig omgevormd tot een constante, onvermijdelijke evolutie, zoals die van de natuur … Maar de opeenvolging van menselijke gebeurtenissen is niet zo fatalistisch als die van het universum. Ze kan op elk moment worden doorbroken”, waarschuwde Blanqui.
Wetenschappelijke en technologische vooruitgang kan, in plaats van een voorbeeld van vooruitgang, ‘een verschrikkelijk wapen worden in de handen van het Kapitaal tegen Arbeid en Denkvermogen’.
“Want de mensheid”, schreef Blanqui, “staat nooit stil. Ze gaat voor- of achteruit. Haar vooruitgang leidt haar naar meer gelijkheid. Haar achteruitgang voert haar terug langs alle stadia van privileges naar menselijke slavernij, het laatste stadium van het eigendomsrecht.” Verder schreef hij: ”Ik behoor niet tot degenen die denken dat vooruitgang vanzelfsprekend is, dat de mensheid niet achteruit kan gaan.”
Donkere Middeleeuwen
De menselijke geschiedenis wordt gekenmerkt door lange periodes van culturele armoede en brute onderdrukking. De val van het Romeinse Rijk leidde tot verpaupering en onderdrukking in heel Europa tijdens de donkere Middeleeuwen, grofweg van de zesde tot de dertiende eeuw.
Er ging technische kennis verloren, waaronder de kennis om aquaducten te bouwen en te onderhouden. Culturele en intellectuele verarming leidden tot collectief geheugenverlies. De ideeën van oude geleerden en kunstenaars werden uitgewist. Er kwam geen heropleving tot de 14e eeuw en de Renaissance. Een ontwikkeling die grotendeels mogelijk werd gemaakt door de culturele bloei van de islam, die door het vertalen van Aristoteles in het Arabisch en andere intellectuele prestaties de wijsheid van het verleden in stand hield.
Blanqui kende de dramatische omwentelingen van de geschiedenis. Hij nam deel aan een reeks opstanden in Frankrijk, waaronder een poging tot gewapende opstand in mei 1839, de opstand van 1848 en de Commune van Parijs – een socialistische opstand die van 18 maart tot 28 mei 1871 de hoofdstad van Frankrijk in zijn greep hield. Arbeiders in steden als Marseille en Lyon probeerden tevergeefs soortgelijke communes op te richten voordat de Commune van Parijs militair werd neergeslagen.
Donker tijdperk
We gaan een nieuw donker tijdperk tegemoet. Dit donkere tijdperk maakt gebruik van moderne middelen zoals massasurveillance, gezichtsherkenning, kunstmatige intelligentie, drones, gemilitariseerde politie en het afschaffen van rechtszekerheid en burgerlijke vrijheden om willekeur, voortdurende oorlogen, onveiligheid, anarchie en terreur op te leggen. De kenmerken van de donkere Middeleeuwen.
Alleen massaal verzet, met name tegen de genocide kan ons redden
Vertrouwen op het sprookje van de vooruitgang van de mensheid om ons te redden, betekent passief worden tegenover tirannieke macht. Alleen verzet, in de vorm van massamobilisatie en het verstoren van de uitoefening van macht, met name tegen genocide, kan ons redden.
Campagnes van massamoord brengen de dierlijke eigenschappen naar boven die in alle mensen sluimeren. De geordende samenleving, met haar wetten, etiquette, politie, gevangenissen en regels, alle vormen van dwang, houdt deze sluimerende eigenschappen in bedwang.
Neem deze belemmeringen weg en mensen worden, zoals we zien bij de Israëli’s in Gaza, moordzuchtige, roofzuchtige dieren die zich wentelen in de roes van vernietiging, ook van vrouwen en kinderen. Ik wou dat dit speculatie was. Dat is het niet. Het is wat ik heb gezien in elke oorlog die ik heb verslagen. Bijna niemand is immuun.
Tien miljoen Congolezen
Blanke missionaris wijst naar de afgehakte hand van een Congolees: de straf voor arbeiders die niet genoeg rubber oogstten tijdens het koloniale schrikbewind. Foto: Wikipedia / Publiek domein
De Belgische koning Leopold II bezette aan het einde van de 19e eeuw Congo in naam van de westerse beschaving en de strijd tegen de slavernij, maar plunderde het land, met als gevolg de dood – door ziekte, hongersnood en moord – van ongeveer tien miljoen Congolezen.
Joseph Conrad legde deze tegenstelling tussen wie we zijn en wie we zeggen te zijn vast in zijn roman Heart of Darkness en zijn kort verhaal An Outpost of Progress.
In An Outpost of Progress vertelt hij het verhaal van twee Europese handelaren, Carlier en Kayerts, die naar Congo worden gestuurd. Ze pretenderen in Afrika te zijn om de Europese beschaving te introduceren. De verveling, de verstikkende routine en vooral het ontbreken van enige externe druk, veranderen de twee mannen in beesten. Ze ruilen tot slaaf gemaakten voor ivoor. Ze vechten om de slinkende voedselvoorraden. Uiteindelijk vermoordt Kayerts zijn ongewapende metgezel Carlier.
In het Nederlands verscheen dit reisverhaal als ‘Een voorpost van de beschaving’
“Het waren twee volkomen onbeduidende en incapabele individuen”, schreef Conrad over Kayerts en Carlier, ”wier bestaan alleen mogelijk is dankzij de hoge organisatie van beschaafde menigten. Weinig mensen beseffen dat hun leven, hun karakter, hun capaciteiten en hun durf slechts een uitdrukking zijn van hun geloof in de veiligheid van hun omgeving.
De moed, de kalmte, het zelfvertrouwen, de emoties en principes, elke grote en elke onbeduidende gedachte behoort niet toe aan het individu, maar aan de menigte: aan de menigte die blindelings gelooft in de onaantastbare kracht van haar instellingen en haar moraal, in de macht van haar politie en haar opinie.
De genocide in Gaza heeft de smoesjes waarmee we onszelf en anderen voor de gek houden, volledig ontkracht
Maar het contact met pure, onvervalste wreedheid, met de primitieve natuur en de primitieve mens, brengt plotselinge en diepe onrust in het hart.
Aan het gevoel de enige van zijn soort te zijn, aan het heldere besef van de eenzaamheid van zijn gedachten, van zijn gevoelens – aan de ontkenning van het vertrouwde, dat veilig is, wordt nu de bevestiging van het ongewone, dat gevaarlijk is, toegevoegd: een suggestie van vage, onbeheersbare en weerzinwekkende dingen, waarvan de ontwrichtende indringing de verbeelding prikkelt en de beschaafde zenuwen van zowel dwazen als wijzen op de proef stelt.”
Genocide
De genocide in Gaza heeft de smoesjes waarmee we onszelf en anderen voor de gek houden, volledig ontkracht. Ze maakt een aanfluiting van alle deugden die we zeggen hoog in het vaandel te dragen, waaronder het recht op vrije meningsuiting. Ze is een bewijs van onze hypocrisie, wreedheid en racisme.
Nu we miljarden dollars aan wapens hebben geleverd en degenen die de genocide aan de kaak stellen hebben vervolgd, kunnen we geen morele claims meer maken die serieus worden genomen.
Onze taal zal voortaan de taal van geweld zijn, de taal van genocide, het monsterlijke gehuil van een nieuw donker tijdperk, waarin absolute macht, ongebreidelde hebzucht en onverbiddelijke wreedheid de aarde teisteren.
Dit essay van Chris Hedges verscheen eerder op Scheerpost. De vertaling is van Gaston Van Dyck.
