Israël in de Westelijke Jordaanoever: een vergeten humanitaire catastrofe

Sinds 1948 leven Palestijnen met de gevolgen van de Nakba ('catastrofe'), toen meer dan 750.000 Palestijnen werden verdreven en hun huizen verloren gingen. De Verenigde Naties beloofden een terugkeer via resolutie 194, maar die belofte is nooit ingelost.

Ook tijdens de Naksa (‘nederlaag’) van 1967, tijdens en kort na de Zesdaagse Oorlog vonden opnieuw massale verdrijvingen plaats, waarbij nog eens 750.000 Palestijnen hun huizen moesten verlaten. Hierdoor ontstonden generaties die nooit iets anders hebben gekend dan vluchtelingenkampen en onzekerheid.

Afbeelding

Landroof en verdeeldheid door Oslo II

De Oslo II-akkoorden uit 1995 beloofden autonomie, maar verdeelden de Westelijke Jordaanoever in versnipperde gebieden met een beperkte Palestijnse zeggenschap. Israël houdt daardoor effectief 97 procent van historisch Palestina in handen.

Afbeelding

Vooral in gebied C (zie kaart), goed voor ruim 60 procent van de Westelijke Jordaanoever, bepaalt Israël volledig wat er gebeurt. Volgens mensenrechtenorganisatie B'Tselem worden Palestijnen systematisch geweerd uit gebied C, terwijl Israëlische nederzettingen voortdurend uitbreiden.

Sinds oktober 2023 zijn Israëls controlemaatregelen dramatisch toegenomen. Bijna 900 checkpoints en wegblokkades maken vrij verkeer onmogelijk. Volgens OCHA (VN-kantoor voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken) hebben deze blokkades geleid tot ernstige voedsel- en medicijntekorten. Landbouw en toegang tot drinkwater worden doelbewust onmogelijk gemaakt.

Israëls checkpoints en blokkades hebben het dagelijkse leven van Palestijnen praktisch onmogelijk gemaakt

De Wereldbank rapporteert dat het gebrek aan water en landbouwgrond heeft geleid tot een economische crisis zonder precedent.

Geweld en etnische zuivering

Afbeelding

Sinds januari 2025 voerde Israël operatie Iron Wall uit, met als gevolg dat meer dan 8.200 Palestijnse families gedwongen werden verdreven uit vluchtelingenkampen zoals Jenin, Nur Shams en Tulkarm.

Dit zijn families die al decennialang wachten op de terugkeer naar hun oorspronkelijke dorpen en steden. Amnesty International noemt deze verdrijvingen expliciet etnische zuiveringen en dringt aan op internationale actie.

Sinds oktober 2023 doodden Israëlische strijdkrachten bijna 900 Palestijnen in de Westelijke Jordaanoever, waaronder minstens 190 kinderen. Zo’n 15.000 Palestijnen zitten gevangen, vaak zonder officiële aanklacht, via zogenaamde administratieve detentie.

Human Rights Watch bevestigt meldingen van systematische mishandelingen, marteling en seksueel geweld binnen Israëlische detentiecentra.

De huidige brutaliteiten zijn mogelijk en wellicht de voorbode van een annexatie van de Westelijke Jordaanoever. Binnen de huidige extreemrechtse Israëlische regering bestaan er duidelijke plannen.

De medeplichtige opstelling van het Westen versterkt Israëls overtuiging dat het straffeloos kan handelen

Sleutelfiguren binnen de Israëlische regering, zoals minister van Financiën Bezalel Smotrich en minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben-Gvir, hebben openlijk gepleit voor de annexatie van de Westelijke Jordaanoever. Smotrich heeft bijvoorbeeld verklaard dat het Joodse volk een exclusief recht heeft op het gehele Land van Israël, inclusief de Westelijke Jordaanoever.

In snel tempo sloopt Israël Palestijnse huizen met als doel de bevolking te verdrijven. Duizenden woningen zijn vernietigd, vooral in gebieden waar Palestijnen mogen bouwen.

Door hen hun huizen, land en bestaanszekerheid te ontnemen, worden Palestijnen gedwongen te vertrekken zonder dat er formele uitzetting plaatsvindt. Het is een stille, systematische vorm van verdrijving.

Internationale medeplichtigheid en Palestijns volharding

Ondanks overvloedige rapportages van internationale organisaties over schendingen van het internationaal recht en mensenrechten, blijft concrete actie uit. Westerse landen, waaronder België en Nederland, beperken zich vaak tot voorzichtige kritiek, zonder werkelijke gevolgen.

Diplomatieke druk blijft uit, laat staan sancties. Israël kan ongestoord deelnemen aan het Eurovisiesongfestival en ondertussen blijven er wapens geleverd worden aan Israël via westerse havens. Die medeplichtige opstelling van het Westen versterkt Israëls overtuiging dat het straffeloos kan handelen en geeft extreemrechts in Israël vrij spel.

Ondanks alle beperkingen en ontberingen, blijft de Palestijnse gemeenschap zich organiseren. Lokale initiatieven en internationale solidariteitsacties proberen de aandacht te vestigen op hun situatie. Vrouwen en jongeren spelen hierin een cruciale rol, onder meer via organisaties als het Bisan Center, gevestigd in Ramallah, dat zich inzet voor vrouwenrechten en sociale rechtvaardigheid.

Geen woorden maar daden

Wat zich afspeelt in Jenin, Tulkarm en Hebron is onderdeel van dezelfde systematische ontmenselijking en bezetting die al meer dan 75 jaar voortduurt en de voorbode van de ‘Endlösung’ waarop de extreemrechtse regering van Israël zich aan het voorbereiden is. De Endlösung der Judenfrage (‘definitieve oplossing van het Jodenvraagstuk’) was de nazi-code voor het plan om ‘het probleem van de Joden’ definitief op te lossen.

Het is tijd voor concrete sancties, een wapenembargo, een boycotactie en het beëindigen van elke samenwerking met Israël

De brutale agressie en etnische zuivering van het Israëlische leger mogen niet ongestraft blijven. Het lijden van de Palestijnse bevolking mag niet langer in stilte plaatsvinden. Wij mogen niet zwijgend toekijken terwijl een volledige samenleving wordt vernietigd en een annexatie of grootschalige deportatie wordt voorbereid. Zolang we zwijgen, zijn we medeplichtig.

Maar woorden zijn niet genoeg. Het is tijd voor concrete sancties, een wapenembargo, een boycotactie en het beëindigen van elke samenwerking met een regime dat structureel het internationaal recht schendt. Burgers, vakbonden, universiteiten en sociale bewegingen kunnen en moeten druk zetten van onderuit.

Palestijnen tonen, ondanks alles, een ongelooflijke veerkracht. Hun strijd voor waardigheid en zelfbeschikking verdient onze actieve solidariteit en bewondering.

Lees ook: “De stilte die doodt: Westerse onverschilligheid tegenover Gaza’s lijden”

Bronnen:

- Israel’s Crimes in the West Bank - Humanitarian Situation Update #274 | West Bank - UN experts demand action to avert ‘annihilation’ of Palestinians in Gaza – as it happened - Israeli bulldozers demolish most of a West Bank hamlet, displacing dozens of Palestinians - Israel Imports Gaza Abuses into the West Bank