Amnesty International slaat alarm in haar jaarrapport over 2024. De organisatie stelt vast dat autoritaire praktijken wereldwijd oprukken, terwijl ongelijkheid, klimaatverwoesting en technologie de meest kwetsbaren verder in het nauw drijven.

De herverkiezing van Donald Trump versterkt deze negatieve trends. Zijn regering ontmantelt mensenrechtenbeleid, breekt met internationale verdragen en ondermijnt de rechtsstaat. Volgens Amnesty legitimeert dat autoritaire regimes wereldwijd om hetzelfde te doen.

Burgerlijke moed werkt wél. Mensenrechten zijn geen luxe – ze zijn een noodzaak

Wat in de VS gebeurt, blijft niet binnen de landsgrenzen. Trump’s beleid werkt als katalysator voor andere leiders die al jaren flirten met autoritair bestuur. In plaats van internationale normen te verdedigen, ondermijnen ze die – met desastreuze gevolgen voor miljarden mensen.

Repressie als nieuw normaal

In meer dan honderd landen grijpen overheden naar harde middelen om kritiek de kop in te drukken. Van verboden protesten tot arrestaties en zelfs schietbevelen op betogers – de repressie is zelden zo brutaal geweest.

In Bangladesh vielen bijna 1.000 doden bij studentenprotesten. In Mozambique werden honderden burgers gedood bij postelectoraal protest. In Turkije is protest zo goed als onmogelijk. In talloze andere landen worden demonstranten bestempeld als “extremisten” of “terroristen” en opgepakt zonder eerlijk proces.

In het bijzonder worden klimaatactivisten, mensenrechtenverdedigers en pro-Palestijnse demonstranten geviseerd. Ngo’s worden verboden, kritische media gesloten, oppositiepartijen uitgesloten van verkiezingen.

Israëls live uitgezonden genocide op Palestijnen in Gaza toont wat er gebeurt als internationale normen wegvallen

Maar het tij kan keren. In Zuid-Korea dwong massaal protest de president tot aftreden en werden autoritaire maatregelen teruggedraaid. Volgens Amnesty is dit het bewijs dat burgerlijke moed wél werkt. Mensenrechten zijn geen luxe – ze zijn een noodzaak.

Oorlogen zonder genade

Het rapport spreekt klare taal over oorlogsmisdaden. Israël wordt door Amnesty beschuldigd van genocide in Gaza. De aanvallen waren volgens het rapport systematisch gericht tegen de burgerbevolking en live te volgen via sociale media.

Israëls live uitgezonden genocide op Palestijnen in Gaza – hebben duidelijk gemaakt hoe hels de wereld voor velen kan zijn als de machtigste staten het internationaal recht loslaten en multilaterale instellingen negeren”, aldus Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.

Ook Rusland gaat onverminderd door met oorlogsmisdaden in Oekraïne: aanvallen op ziekenhuizen, scholen en burgerinfrastructuur zijn dagelijkse kost. In Soedan gebruiken milities seksueel geweld als oorlogswapen. Meer dan 11 miljoen mensen sloegen op de vlucht.

Ondanks de gruwel blijft de internationale reactie vaak uit. Conflicten in het Globale Zuiden krijgen amper aandacht, tenzij het strategisch uitkomt. Volgens Amnesty voedt dit meten met twee maten het cynisme én het geweld.

Klimaat en ongelijkheid

2024 was niet alleen een jaar van conflict, maar ook van klimaatrampen. Overstromingen in Zuid-Azië, bosbranden in het Amazonewoud, orkanen in de VS en droogtes in Afrika – geen continent bleef gespaard. De wereld stevent af op 3°C opwarming. De gevolgen zullen overal gevoeld worden.

Terwijl miljardairs hun fortuin zagen stijgen, sneden regeringen wereldwijd in sociale zekerheid, gezondheidszorg en internationale hulp

Toch hielden fossiele brandstoflobbyisten opnieuw de touwtjes in handen tijdens de klimaattop COP29. Rijke landen dwongen armere landen tot beschamende klimaatdeals. Ondertussen stapte Trump uit het Klimaatakkoord van Parijs en riep hij opnieuw: “Drill, baby, drill”.

De ongelijkheid groeit. Terwijl miljardairs hun fortuin zagen stijgen, sneden regeringen wereldwijd in sociale zekerheid, gezondheidszorg en internationale hulp. Armoede neemt toe, ongelijkheid groeit, de schuldenlast van het Globale Zuiden wordt zwaarder.

En opnieuw zijn vrouwen, meisjes, LGBTI+ personen en migranten het slachtoffer. In Afghanistan schrapten de taliban de laatste vrijheden van vrouwen. In Oeganda en Georgië worden LGBTI+ rechten teruggeschroefd.

Technologie als onderdrukkingsmiddel

Amnesty wijst ook op de rol van technologiebedrijven. Sociale media worden misbruikt om haat en desinformatie te verspreiden. Kunstmatige intelligentie wordt ingezet voor surveillance en profilering. Regeringen gebruiken AI om mensenrechtenactivisten in het vizier te nemen.

Trump heeft deze trend nog versterkt door sociale mediabedrijven aan te sporen hun beschermingsmaatregelen af te bouwen — zo schrapte Meta bijvoorbeeld de externe fact-checking. Tegelijk zet hij bedrijven ertoe aan een model te volgen dat haatdragende en gewelddadige content de vrije baan geeft.

Het pact tussen autoritaire leiders en techreuzen is een nieuwe bedreiging voor onze vrijheid

De toenadering tussen de Trump-regering en tech-miljardairs dreigt zo de weg te effenen naar een tijdperk van ongecontroleerde corruptie, desinformatie, straffeloosheid en een steeds grotere greep van het bedrijfsleven op de politieke macht.

Het pact tussen autoritaire leiders en techreuzen is een nieuwe bedreiging voor onze vrijheid. In plaats van de democratie te beschermen, worden algoritmes ingezet om winst te maximaliseren – ook al schaadt het de samenleving.

Aanval op gerechtigheid

Trump probeert ook internationale rechtspraak te ondermijnen. Zijn regering legde sancties op aan medewerkers van het Internationaal Strafhof (ICC). Daarmee hoopt hij het hof te ontmoedigen om VS-bondgenoten of Amerikaanse functionarissen te vervolgen.

Toch blijft het ICC standhouden. Het vaardigde arrestatiebevelen uit tegen leiders in Israël, Gaza, Libië, Myanmar en Rusland. Zuid-Afrika spande een genocidezaak aan tegen Israël. Acht landen uit het Globale Zuiden vormden ‘The Hague Group’ om wapenleveringen aan Israël te stoppen.

Wie strijdt voor rechtvaardigheid, staat nooit alleen

Hoop en verzet

Ondanks alle negatieve tendensen eindigt het rapport van Amnesty International niet in pessimisme. Wereldwijd blijven mensen zich verzetten. Leiders die mensenrechten schonden, werden in verschillende landen weggestemd. Miljoenen mensen kwamen op straat tegen onrecht.

Volgens Amnesty is de vernietiging van mensenrechten geen onafwendbaar noodlot, maar een strijd die we samen moeten voeren – met urgentie, solidariteit en moed. De geschiedenis toont: wie strijdt voor rechtvaardigheid, staat nooit alleen.

Het hele rapport kan je hier lezen.