‘Offshore’

De ‘offshore’-concentratiekampen van de VS bevinden zich momenteel in El Salvador en Guantanamo Bay op Cuba. Denk niet dat het daarbij blijft. Zodra we eraan gewend zijn – niet alleen voor door de regering gedeporteerde immigranten en inwoners maar ook voor VS- burgers, zullen die kampen ook bij ons in de Verenigde Staten opduiken.

Van onze gevangenissen waar al sprake is van veel misbruik en mishandeling, is het maar een kleine stap naar concentratiekampen waar gevangenen worden afgesloten van de buitenwereld, ‘verdwijnen’, geen juridische bijstand krijgen en worden opgesloten in stinkende, overbevolkte cellen.

‘Offshore’-concentratiekampen in het Midden-Amerikaanse El Salvador en (rechts) Guantánamo Bay op Cuba / Wikipedia

Gevangenen in de kampen in El Salvador slapen gedwongen op de grond of in eenzame opsluiting in het donker. Velen lijden aan tuberculose, schimmelinfecties, schurft, ernstige ondervoeding en chronische spijsverteringsziekten.

Ongeveer 375 mensen zijn gestorven in de kampen sinds de uitzonderingstoestand is uitgeroepen

De gevangenen, onder wie meer dan 3.000 kinderen, krijgen ranzig voedsel. Ze worden geslagen. Volgens de mensenrechten-ngo Human Rights Watch worden ze gemarteld, onder meer via waterboarding of door naakt in vaten met ijskoud water te worden geduwd.

Levensbedreigend

In 2023 beschreef het VS-ministerie van Buitenlandse Zaken de gevangenschap als ‘levensbedreigend’. Dat was voordat de Salvadoraanse regering in maart 2022 een ‘uitzonderingstoestand’ afkondigde. Het ministerie merkt op dat de situatie sterk ‘verslechterd’ is door de ‘toevoeging van 72.000 gedetineerden onder die uitzonderingstoestand’.

Ongeveer 375 mensen zijn gestorven in de kampen sinds de uitzonderingstoestand is uitgeroepen. Die is een onderdeel van de ‘oorlog tegen bendes’ van de Salvadoraanse president Nayib Bukele, aldus de lokale mensenrechtengroep Socorro Jurídico Humanitario.

Deze kampen staan bekend als CECOT, Centro de Confinamiento del Terrorismo (opsluiting van terroristen). Hier worden gedeporteerden uit de VS naartoe gestuurd, ze herbergen ongeveer 40.000 mensen. Ze zijn het model, een voorbode van wat ons in de VS te wachten staat.

President Bukele (midden) wordt rondgeleid in een detentiecentrum van CECOT. in El Salvador. Foto: Wikimedia Commons / CC0 1.0

Deportatie illegaal

Metaalarbeider en vakbondslid Kilmar Ábrego García, die op 12 maart 2025 voor de ogen van zijn vijfjarige zoontje is ontvoerd werd ervan beschuldigd lid te zijn van een bende en werd naar El Salvador gestuurd. Het Hooggerechtshof was het eens met districtsrechter Paula Xinis die vond dat García’s deportatie een ‘illegale daad’ was.

De rechter beval Trump om zijn terugkeer te ‘vergemakkelijken’. Maar dat betekent niet dat hij terugkomt

Ambtenaren van Trump wijten de deportatie van García aan een ‘administratieve fout’. Rechter Xinis beval de regering Trump om zijn terugkeer te ‘vergemakkelijken’. Maar dat betekent niet dat hij terugkomt.

De Salvadoraanse president Bukele op visite bij ambtsgenoot Trump op 14 april 2025. Foto: Wikimedia Commons, Public Domain

“Ik hoop dat je niet suggereert dat ik een terrorist de Verenigde Staten binnensmokkel”, vertelde Bukele de pers tijdens een ontmoeting in het Witte Huis met Trump. De Salvadoraanse president: “Hoe kan ik hem binnensmokkelen – hoe kan ik hem terugbrengen naar de Verenigde Staten? Zoals, ik hem de VS binnensmokkelde? Nou, natuurlijk ga ik dat niet doen … de vraag is absurd.”

Verwijderd uit de samenleving

Dit is de toekomstige situatie. Zodra een deel van de bevolking gedemoniseerd is – inclusief de Amerikaanse burgers die Trump bestempelt als ‘criminelen van eigen bodem’ -, zodra ze ontdaan zijn van hun menselijkheid, zodra ze het kwaad belichamen en gezien worden als een existentiële bedreiging, is het eindresultaat dat deze menselijke ‘vervuilers’ verwijderd worden uit de samenleving.

Schuld of onschuld is irrelevant, althans volgens de wet. Het staatsburgerschap biedt geen bescherming.

Wetteloos

Het boek waar Chris Hedges naar verwijst behandelt de oorsprong en dynamiek van totalitaire systemen

“Een eerste vereiste op weg naar totale overheersing is het doden van de juridische persoon in de mens”, schrijft Hannah Arendt in haar boek Totalitarisme. “Dit werd aan de ene kant gedaan door bepaalde categorieën mensen buiten de bescherming van de wet te plaatsen en tegelijkertijd, via het instrument van de-nationalisatie, de niet-totalitaire wereld te dwingen tot erkenning van wetteloosheid.

Aan de andere kant werd het gedaan door het concentratiekamp buiten het normale strafsysteem te plaatsen en door gevangenen te selecteren buiten de normale gerechtelijke procedure waarin een bepaalde misdaad een voorspelbare straf met zich meebrengt.”

Zij die concentratiekampen bouwen, bouwen aan samenlevingen van angst. Onophoudelijk waarschuwen ze voor dodelijk gevaar, of het nu immigranten, moslims, verraders, criminelen of terroristen zijn. Angst verspreidt zich langzaam, als een zwavelachtig gas, totdat het alle sociale interacties heeft besmet en verlamd. Het heeft tijd nodig.

Machtscentra

In de eerste jaren van het Derde Rijk hadden de nazi’s tien kampen met ongeveer 10.000 gevangenen. Maar toen ze er eenmaal in slaagden om alle concurrerende machtscentra – vakbonden, politieke partijen, een onafhankelijke pers, universiteiten en de katholieke en protestantse kerken – plat te walsen, explodeerde het concentratiekampsysteem.

Tegen 1939, toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, hadden de nazi’s meer dan 100 concentratiekampen met ongeveer een miljoen gevangenen. Daarna kwamen de dodenkampen.

Concentratiekampen zijn bedoeld om te intimideren

Wie zulke kampen opricht geeft er veel ruchtbaarheid aan. Ze zijn bedoeld om te intimideren. Hun wreedheid is hun verkoopargument.

Dachau, het eerste concentratiekamp van de nazi’s, was, zoals Richard Evans schrijft in The Coming of The Third Reich (pdf), geen geïmproviseerde oplossing voor een onverwacht probleem van overbevolkte gevangenissen. Maar het was een lang geplande maatregel die de nazi’s vrijwel vanaf het eerste begin voor ogen hadden.

Er werd veel ruchtbaarheid aan gegeven en er werd over bericht in de lokale, regionale en nationale media en diende als een grimmige waarschuwing voor iedereen die overwoog om weerstand te bieden aan het naziregime.

Dossiers over bijna iedereen

Agenten in burger van Immigration and Customs Enforcement van de VS (ICE), rijden door de wijken in onopvallende auto’s. Ze ontvoeren legaal in de VS verblijvende inwoners zoals Mahmoud Khalil. Het zijn ontvoeringen die lijken op die waarvan ik getuige was in de straten van Santiago in Chili onder de dictatuur van Augusto Pinochet, of in San Salvador, de hoofdstad van El Salvador, tijdens de militaire dictatuur.

ICE ontwikkelt zich snel tot onze eigen versie van de Gestapo

ICE ontwikkelt zich snel tot onze eigen versie van de Gestapo of het Volkscommissariaat voor Binnenlandse Zaken (NKVD). ICE houdt toezicht op 200 detentiecentra. Het is een geduchte binnenlandse surveillance-instantie die, volgens een rapport van The Center of Privacy & Technology in Georgetown, gegevens heeft verzameld over de meeste Amerikanen.

“Door in digitale dossiers van staats- en lokale overheden te snuffelen en door databases met miljarden gegevens van privébedrijven te kopen, heeft ICE een bewakingsinfrastructuur gecreëerd die haar in staat stelt om op elk moment gedetailleerde dossiers over bijna iedereen aan te leggen”, staat er in het rapport.

“In haar pogingen om mensen te arresteren en uit te zetten, heeft ICE – zonder enig gerechtelijk, wetgevend of publiek toezicht – datasets binnengehaald die persoonlijke informatie bevatten over de overgrote meerderheid van de mensen die in de VS wonen, wier gegevens in handen kunnen komen van de immigratiedienst, alleen maar omdat ze een rijbewijs aanvragen, op de weg rijden of zich aanmelden bij hun lokale nutsbedrijven om toegang te krijgen tot verwarming, water en elektriciteit.”

Uitvlucht

Degenen die ontvoerd zijn, onder wie Rümeysa Öztürk, een Turkse staatsburger en promovendus aan de Tufts Universiteit, worden beschuldigd van onduidelijk gedrag zoals “het deelnemen aan activiteiten ter ondersteuning van Hamas”.

Maar dit is een uitvlucht. Beschuldigingen die niet realistischer zijn dan de verzonnen misdaden onder het stalinisme, waar mensen ervan werden beschuldigd tot de oude orde te behoren – koelakken of leden van de kleine bourgeoisie – of werden veroordeeld omdat ze samenzwoeren om het regime omver te werpen als Trotskisten, aanhangers van Tito, agenten van het kapitalisme of saboteurs, bekend als ‘slopers’.

Zodra een categorie mensen het doelwit is, zijn de misdaden waarvan ze worden beschuldigd, als ze al worden beschuldigd, bijna altijd verzinsels.

Kneden van mensen

Concentratiekampbewoners zijn afgesneden van de buitenwereld. Ze zijn verdwenen. Uitgewist. Ze worden behandeld alsof ze nooit hebben bestaan. Bijna alle pogingen om informatie over hen te verkrijgen worden beantwoord met stilzwijgen. Zelfs hun dood, mochten ze in gevangenschap sterven, wordt anoniem, alsof ze nooit geboren zijn.

Degenen die concentratiekampen leiden, zoals Hannah Arendt schrijft, zijn mensen die de nieuwsgierigheid of de mentale capaciteit ontberen om zelf een mening te vormen. Ze weten niet eens meer wat het betekent om overtuigd te zijn”, merkt ze op.

Het doel van concentratiekampsysteem is om mensen te kneden tot angstige, volgzame, gehoorzame massa’s

Ze gehoorzamen eenvoudigweg en zijn klaargestoomd om te handelen als “perverse dieren”. Ze zijn bedwelmd door de goddelijke macht die ze hebben om mensen te veranderen in een sidderende kudde schapen.

Het doel van elk concentratiekampsysteem is om alle individuele eigenschappen te vernietigen en mensen te kneden tot angstige, volgzame, gehoorzame massa’s. De eerste kampen zijn trainingskampen voor gevangenisbewakers en ICE-agenten. Ze beheersen de wrede technieken die ontworpen zijn om gevangenen te infantiliseren, een proces dat al snel de hele samenleving aantast.

Depersonalisatie

De 250 vermeende Venezolaanse bendeleden die in strijd met de uitspraak van een federale rechtbank naar El Salvador werden verscheept, kregen geen eerlijk proces. Ze werden in vliegtuigen geduwd, die het rechterlijk bevel om te keren negeerden. Eenmaal aangekomen werden ze uitgekleed, geslagen en werd hun hoofd kaalgeschoren.

Geschoren hoofden zijn een kenmerk van alle concentratiekampen. Het excuus is luizen. Maar het gaat natuurlijk om depersonalisatie en daarom dragen ze uniforme kleding en worden ze ter identificatie voorzien van nummers.

Als fascisme één ding goed kan, dan is het spektakel bieden

De alleenheerser geniet openlijk van de wreedheid. “Ik kijk ernaar uit om de zieke terroristische schurken gevangenisstraffen van twintig jaar te zien krijgen voor wat ze Elon Musk en Tesla aandoen”, schreef Trump op zijn sociale netwerksite Truth Social.

“Misschien kunnen ze die uitzitten in de gevangenissen van El Salvador, die de laatste tijd zo beroemd zijn geworden vanwege de heerlijke omstandigheden!”

Degenen die concentratiekampen bouwen zijn er trots op. Ze laten ze zien aan de pers, of tenminste aan de hielenlikkers die zich voordoen als pers.

Kristi Noem, minister van Binnenlandse Veiligheid, postte een video van haar bezoek aan de El Salvadoraanse gevangenis en gebruikte de shirt-loze en kaalgeschoren gevangenen als podium voor haar bedreigingen aan het adres van immigranten. Als fascisme één ding goed kan, dan is het spektakel bieden.

Dan komen ze voor jou

Eerst komen ze voor de immigranten. Dan komen ze voor de activisten met buitenlandse-studentenvisa op universiteitscampussen. Dan komen ze voor de houders van een green card, een verblijfsvergunning. Daarna komen VS-burgers aan de beurt die tegen de Israëlische genocide of het sluipende fascisme vechten.

Dan komen ze voor jou. Niet omdat je de wet hebt overtreden. Maar omdat de monsterlijke machine van terreur een constante aanvoer van slachtoffers nodig heeft om zichzelf in stand te houden.

We hebben het eerder gezien. En het is niet goed

Totalitaire regimes overleven door eeuwig te vechten tegen dodelijke, existentiële bedreigingen. Zodra de ene bedreiging is uitgeroeid, verzinnen ze een andere. Ze bespotten de rechtsstaat. Rechters kunnen deze wetteloosheid aan de kaak stellen, totdat ze gezuiverd worden, maar ze hebben geen beleidsinstrument om hun uitspraken af te dwingen.

Het ministerie van Justitie, overgedragen aan de Trump-gezinde Pam Bondi, is zoals in alle autocratieën ontworpen om handhaving te blokkeren, niet om deze te vergemakkelijken. Er zijn geen wettelijke belemmeringen meer om ons te beschermen. We weten waar dit naartoe gaat. We hebben het eerder gezien. En het is niet goed.

x

Chris Hedges is een Amerikaanse journalist, auteur en theoloog, bekend om zijn diepgravende kritiek op oorlog, kapitalisme en de opkomst van autoritaire macht. Hij werkte als buitenlandcorrespondent voor The New York Times, waarvoor hij de Pulitzerprijs won, en schreef boeken zoals War Is a Force That Gives Us Meaning en America: The Farewell Tou. Dit artikel verscheen eerder op Scheerpost. De vertaling is van Rein van Gisteren.