Daniel Noboa, zoon van de rijkste man van Ecuador en politieke handlanger van Donald Trump, werd opnieuw officieel president van Ecuador verklaard na de tweede verkiezingsronde van vorige week. Maar Luisa González, kandidate van de progressieve partij Revolución Ciudadana (Burgerrevolutie), weigert de resultaten te erkennen en eist een hertelling en een volledige audit gezien de overvloedige onregelmatigheden die plaatsgrepen.

Deze bekommernissen zijn verantwoord. In de eerste ronde behaalden beide kandidaten 44 procent van de stemmen. Maar in de tweede ronde behaalde Luisa González, verrassend, weer dezelfde 44 procent, terwijl Daniel Noboa opklom tot 56 procent. En dit terwijl González de steun kreeg van de progressieve inheemse kandidaat, die op de derde plaats beland was, alsook van andere progressieve partijen en van een prominente figuur van rechts.

Deze verkiezingen waren noch vrij noch rechtvaardig

Peilingen voorafgaand aan de stemming, evenals exitpolls en peilingen na de stemming, gaven ook een nek-aan-nek-race aan, waarbij Luisa meestal voorstond — niet een verpletterende overwinning van 12 procent voor Noboa.

Indien de Ecuadoraanse verkiezingsautoriteiten werkelijk het vertrouwen in het proces hadden willen garanderen, had een transparante hertelling, stem voor stem, binnen enkele uren kunnen plaatsvinden. Hun weigering om dit te doen of om een volledige audit toe te laten verdiepen alleen het wantrouwen in een democratisch proces dat sowieso al zeer zwak was.

Ik was in Ecuador als lid van een missie voor de waarneming van de verkiezingen georganiseerd door de Internacional Progresista (Progressieve Internationale). Wat ik meemaakte gedurende mijn verblijf van een week laat geen enkele twijfel toe: deze verkiezingen waren noch vrij noch rechtvaardig.

Onregelmatigheden

Het meest indrukwekkende incident nam plaats op de vooravond van de verkiezingen, toen de regering de noodtoestand uitriep en daarmee fundamentele rechten zoals de vrijheid van vergadering opschortte. In een huiveringwekkende scène klommen soldaten, gewapend en gemaskerd, op het podium tijdens de live-uitzendingen van de Nationale Kiesraad, wat alleen maar kon worden geïnterpreteerd als een daad van publieke intimidatie.

Andere ongebruikelijke maatregelen, zoals het verbod aan de kiezers om hun ingevulde stembiljetten te fotograferen, ondermijnden het vertrouwen nog verder.

Mexico en Colombia hebben hun bezorgdheid geuit betreffende de verkiezing

De verkiezingen werden ook ontsierd door ernstige misbruiken van publieke middelen voor electorale doeleinden. In de weken voorafgaand aan de stemming deelde de regering bijvoorbeeld honderden miljoenen dollars uit in rechtstreekse betalingen aan burgers, wat lijkt op massale stemmenkoop.

Mexico en Colombia, twee van de grootste buurlanden van Ecuador, hebben hun bezorgdheid geuit betreffende de verkiezing. De Mexicaanse President, Claudia Sheinbaum, noemde de overwinning van Noboa “hoogst twijfelachtig”, terwijl de Colombiaanse president, Gustavo Petro, verklaarde dat zijn regering de herverkiezing van Noboa niet zou erkennen zonder een uitgebreide audit van de resultaten.

De Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) en de Europese Unie hebben, hoewel ze de uitslagen erkennen, ook aanzienlijke bezorgdheid geuit. In hun voorlopig rapport merkten de waarnemers van de OAS bezorgd op dat het verkiezingsproces gekenmerkt werd door ongelijke voorwaarden en het vermeldt daarbij het oneigenlijk gebruik van overheidsgeld en staatsmiddelen voor verkiezingsdoeleinden.

Ze vermelden dat dergelijke praktijken het vertrouwen van de bevolking in de democratische instellingen uitholt. De Europese Unie vermeldt dat de onafhankelijkheid en neutraliteit van de Nationale Verkiezingsraad van Ecuador ernstig in vraag gesteld werden door politieke partijen en organisaties van het maatschappelijk middenveld.

Autoritarisme

Niettegenstaande dit alles zal Noboa zijn volledig vierjarig mandaat aanvangen einde mei, na gedurende 18 maanden als interim-president gefungeerd te hebben.

De politieke achtergrond is duidelijk. Noboa was een van de weinige regeringsleiders die aanwezig was bij de inauguratie van Trump, samen met de Argentijnse president Javier Milei, een fanaticus van de vrije markt, en de extreemrechtse Italiaanse premier Giorgia Meloni.

Een evaluatie van de Ecuadoraanse presidentiële verkiezingen door de veiligheidsdiensten van de VS besloot dat de herverkiezing van Noboa het beste was voor de Amerikaanse nationale veiligheid.

Er lekte een zwarte lijst met de namen van een honderdtal progressieve politici die bedreigd worden met aanhouding

Er zijn reeds aanduidingen dat de overwinning van Noboa de val van Ecuador in het autoritarisme dreigt te versnellen. Pas enkele dagen na de verkiezing lekte een zwarte lijst met de namen van een honderdtal progressieve politici die, volgens rapporten, bedreigd worden met aanhouding.

Onder hen bevindt zich de medekandidaat van González, die lastig gevallen werd toen hij het land wilde verlaten om op paasvakantie te gaan na de verkiezingen.

De vrees voor een grotere repressiegolf moet geplaatst worden in de context van de wijdverspreide onderdrukking in Ecuador van fundamentele democratische en burgerrechten. Gedurende de laatste acht jaar zijn de linkse krachten in Ecuador onderhevig geweest aan een systematische campagne van politieke vervolging en legale repressie na het vertrek van de linkse president Rafael Correa in 2017, die toen recordhoge goedkeuringscijfers had.

Ecuador heeft zich omgevormd tot een klassiek voorbeeld van ‘lawfare’: het gebruik van de rechtelijke en institutionele macht door de elites om politieke populaire tegenstanders te vernietigen. Het is een strategie die aan belang won na zijn toepassing in Brazilië tegen Lula da Silva om hem te verhinderen de presidentiële verkiezingen te winnen in 2018.

Rafael Correa zelf werd bij verstek veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraf in een zaak die breed werd veroordeeld als politiek gemotiveerd. Sindsdien geniet hij van politiek asiel in België.

Een van zijn voormalige vicepresidenten werd gevangen gezet en verblijft nog altijd in de gevangenis. Ondertussen werd ook Paola Pabón, provinciegouverneur van het gebied waartoe de hoofdstad behoort, ook opgesloten in de gevangenis en daarna onder huisarrest geplaatst. Dat gebeurde omwille van zogenaamde opruiing tot “opstand” nadat zij haar steun had betuigd aan de protesten tegen de bezuinigingsmaatregelen.

Andere leiders zochten politiek asiel in het buitenland om een gelijkaardig lot te ontlopen.

Deze autoritaire verschuiving maakt deel uit van een ruimer politiek project

Naarmate de Nationale Verkiezingsraad zich omvormde tot een politiek werktuig ten dienste van de regering van de elites, in plaats van de vertegenwoordiger van de democratie te zijn, werd zelfs de partij, opgericht door Correa, en die Ecuador gedurende tien jaar beheerde, van zijn linkse invloed beroofd.

De pogingen om nieuwe politieke bewegingen te registreren werden herhaaldelijk geblokkeerd.

Deze autoritaire verschuiving maakt deel uit van een ruimer politiek project: het ontmantelen van alle verworvenheden van het succesvolle decennium van progressieve regering onder de Revolución Ciudana (Burgerrevolutie).

Grondwet afschaffen

De volgende etappe van dit project is reeds duidelijk. De Ecuadoraanse oligarchie is vastbesloten om de Grondwet van 2008, uitgevaardigd tijdens de Burgerrevolutie en beschouwd als een van de meest progressieve van de wereld, af te schaffen.

Het was de eerste grondwet die de rechten van de natuur verankerde, de buitenlandse militaire basissen verbood, het recht op voeding verankerde en benadrukte dat strategische sectoren zoals energie, telecommunicatie en water tot het openbaar bezit behoren.

Steeds strengere verdrukking en een steeds grotere ongelijkheid liggen in het verschiet

Maar voor de Ecuadoraanse oligarchie is deze grondwet altijd een hinderpaal geweest die moest verwijderd worden en de regering van Noboa lijkt beslist te hebben om tot de actie over te gaan.

Dit zou hen toelaten een nieuwe militaire basis van de VS in het land te installeren. CNN informeerde dat deze plannen reeds in gang gezet zijn. Deze maatregel zou Ecuador terugbrengen naar de status van ondergeschikte partner in de regionale agenda van Washington, waar de Verenigde Staten de lokale elites steunen in ruil voor strategische posities in de regio.

Toekomst

Het is waarschijnlijk dat dit alles op een brede politieke oppositie zal stuiten. En de regering van Noboa kampt reeds met belangrijke uitdagingen die zij niet heeft weten in te dijken gedurende de laatste 18 maanden. De armoede stijgt, de economie gaat achteruit en de voortdurende elektriciteitsplannen hebben het land stilgelegd.

Maar het ergste is de escalatie van het geweld: in slechts acht jaar tijd is Ecuador geëvolueerd van een van de veiligste naar een van de gevaarlijkste landen van Latijns-Amerika, met een zesvoudige stijging van het aantal moorden.

De neoliberale regering van Noboa zal geen oplossingen bieden aan de groeiende crisis in Ecuador. Enkel een steeds strengere verdrukking en een steeds grotere ongelijkheid liggen in het verschiet. Voor diegenen die zich inzetten om weerstand te bieden aan de globale autoritaire golf, geleid door Trump, zal Ecuador onze solidariteit nodig hebben.

Lees ook: Nieuwe president, oude macht: het verhaal achter de zege van Noboa in Ecuador

x

Lee Brown was waarnemer bij de verkiezingen in Ecuador en werkte vroeger in Ecuador. Dit artikel verscheen eerder op de website van Atilio Boron. De vertaling is van Roos De Witte.