Antonio Gramsci, filosoof en politiek gevangene in fascistisch Italië na de Eerste Wereldoorlog, pende vanuit zijn cel zijn inmiddels beroemd geworden woorden neer: “De crisis bestaat juist uit het feit dat het oude sterft en het nieuwe niet kan geboren worden. In dit interregnum duiken allerlei ziekelijke symbolen op.”

De door de VS geleide wereldorde loopt ten einde, maar een multipolaire wereld is nog niet geboren. Om vrede te bewaren en de weg naar duurzame ontwikkeling te bewandelen, moeten we dringend de geboorte van een nieuwe multipolaire orde bovenaan de agenda plaatsen.

Imperialisme

We bevinden ons in het eindstadium van een lange golf in de menselijke geschiedenis. Deze begon meer dan vijfhonderd jaar geleden met de reizen van Christoffel Columbus en Vasco da Gama. Die reizen luidden meer dan vier eeuwen Europees imperialisme in, dat binnen de Britse overheersing van de wereld zijn piek bereikte vanaf het einde van de napoleontische oorlogen (1815) tot het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog (1914). Na de Tweede Wereldoorlog eiste de VS de rol op van ‘s werelds nieuwe hegemoon.

Tijdens die lange periode werd Azië aan de kant geschoven. Volgens wijdverbreide macro-economische schattingen nam Azië in 1500 65 procent van de wereldproductie voor zijn rekening, maar was dat aandeel tegen 1950 geslonken tot net 19 procent (terwijl dat continent 55 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigde).

Multipolaire wereld

In de tachtig jaar sinds de Tweede Wereldoorlog heeft Azië zijn plaats in de wereldeconomie heroverd. Japan zette de toon met een snelle groei in de jaren 50 en 60, gevolgd door de vier ‘Aziatische tijgers’ (Hongkong, Singapore, Taiwan en Korea) vanaf het begin van de jaren 60 en doorheen de jaren 70 en vervolgens door China rond het begin van de jaren 80 en India rond het begin van de jaren 90. Nu schat het IMF dat Azië instaat voor ongeveer de helft van de wereldeconomie.

De multipolaire wereld zal een feit zijn wanneer het geopolitieke gewicht van Azië, Afrika en Latijns-Amerika in overeenstemming is met hun toenemende economische gewicht. Die broodnodige ommezwaai in de geopolitiek heeft vertraging opgelopen doordat de VS en Europa zich blijven vastklampen aan achterhaalde privilegies die in de internationale instellingen zijn verankerd en hun eveneens achterhaalde denkpatronen.

De ommezwaai in geopolitiek loopt vertraging op door de VS en Europa

Tot op de dag van vandaag intimideert de VS Canada, Groenland, Panama en andere landen op het westelijk halfrond en bedreigt het de rest van de wereld met unilaterale importheffingen en sancties die de internationale regels met voeten treden.

Het is aan Azië, Afrika en Latijns-Amerika om de handen ineen te slaan, zich als één stem te manifesteren en hun stemrecht in de VN in te zetten ten voordele van een nieuw en rechtvaardig internationaal systeem.

Cruciaal hierin is de noodzakelijke hervorming van de Veiligheidsraad, gezien diens unieke opdracht binnen het VN-Handvest om de vrede te bewaren. Zijn vijf permanente leden (de P5, zijnde het Verenigd Koninkrijk, China, Frankrijk, Rusland en de VS) weerspiegelen de wereld van 1945, niet die van 2025.

Er zijn geen Afrikaanse permanente leden en Azië bezet slechts één van de vijf permanente zitjes, hoewel beide continenten samen bijna 60 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigen. In de loop der jaren werden veel nieuwe potentiële permanente leden naar voren geschoven, maar de bestaande P5-leden hebben zich hardnekkig vastgeklampt aan hun bevoorrechte positie.

Herstructurering van de Veiligheidsraad

De komende jaren zal een correcte herstructurering van de Veiligheidsraad voor frustratie blijven zorgen. Toch ligt één cruciale verandering, die voor alle landen een wereld van verschil zou maken, binnen onmiddellijk handbereik.

Hoe je het ook draait of keert, India verdient het onmiskenbaar als permanent lid te worden opgenomen in de Veiligheidsraad. Gezien zijn voortreffelijke parcours in de internationale diplomatie, zou de opname van India in de Veiligheidsraad een cruciale stem voor wereldvrede en rechtvaardigheid doen weerklinken.

India is op alle vlakken een grootmacht

India is op alle vlakken een grootmacht. Het is het meest bevolkte land ter wereld nadat het in 2024 de fakkel had overgenomen van China. Gemeten in internationale prijzen (koopkrachtpariteit) is het met 17 biljoen dollar de derde grootste economie ter wereld, na China (40 biljoen dollar) en de VS (30 biljoen) en voor alle andere landen.

Met een jaarlijkse groei van rond de 6 procent per jaar is het de snelst groeiende grote economie ter wereld. Het bbp van India zal halverwege deze eeuw wellicht dat van de VS overschrijden. Het is een kernmacht, een vernieuwer inzake digitale technologie en bekleedt een leiderspositie met zijn ruimteprogramma. Geen enkel ander land dat ooit is voorgesteld als kandidaat voor een permanente zetel in de Veiligheidsraad komt ook maar in de buurt van de referenties die India kan voorleggen.

Hetzelfde geldt voor India’s gewicht op diplomatiek vlak. Die intelligente diplomatie kwam onder andere tot uiting in zijn uitstekende leiding van de G20 in 2023. Ondanks de bittere tweespalt in 2024 tussen Rusland en de landen van de NAVO voerde het behendig een zeer geslaagde G20 aan. Het bereikte niet alleen een consensus, maar schreef geschiedenis met de verwelkoming van de Afrikaanse Unie als permanent lid van de G20.

Steun India voor toetreding tot de Veiligheidsraad

China heeft getreuzeld met zijn steun voor een permanente zetel van India in de Veiligheidsraad omdat het zijn eigen unieke positie als enige Aziatische macht in de P5 bewaakt. Toch zouden de vitale nationale belangen van China er wel bij varen. Vooral nu de VS een laatste en laaghartige inspanning doet om met importtarieven en sancties de zuurverdiende ontwikkeling van China naar economische welvaart en technologische vooruitgang tegen te houden.

Door India te steunen met het oog op toetreding tot de Veiligheidsraad zou China voor eens en voor altijd kunnen vastleggen dat de geopolitiek aan verandering toe is en een weerspiegeling moet zijn van de werkelijke multipolaire wereld.

China zou zich zo niet alleen verzekeren van een Aziatische gelijke partner in de Veiligheidsraad, maar ook van een vitale medestander in de strijd tegen de weerstand van de VS en Europa tegen geopolitieke verandering. Als China een oproep doet om India op te nemen in de Veiligheidsraad, zal Rusland daar onmiddellijk mee instemmen en zullen de VS, het Verenigd Koninkrijk en China ook voor India stemmen.

Wereldorde op apegapen

De geopolitieke driftbuien van de VS van de voorbije weken – en het stilleggen van de strijd tegen de klimaatverandering, de aanvallen tegen de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN en de afkondiging van unilaterale importtarieven die strijdig zijn met de kernregels van de Wereldhandelsorganisatie – weerspiegelen de waarlijk  ‘ziekelijke symptomen’ van een oude orde die op apegapen ligt. Het is tijd om plaats te maken voor een werkelijk multipolaire en rechtvaardige internationale orde.

Jeffrey Sachs is topadviseur bij de Verenigde Naties en was ook raadgever van vorige presidenten van de VS.

Dit artikel verscheen eerder op Scheerpost. De vertaling is van Marina Mommerency.