De Net-Zero Banking Alliance werd na het klimaatakkoord van Parijs in 2015 opgericht als dé wereldwijde klimaatcoalitie binnen de financiële sector. Gesteund door het milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP), beloofden banken hun leningen en investeringen in lijn te brengen met het 1,5°C-doel.
Net nu actie dringend nodig is, krimpt de alliantie
In het begin leek de alliantie een doorbraak. Grote banken uit de hele wereld sloten zich aan. Maar de politieke wind is gekeerd.
De Trump-factor
De grote klap kwam met de herintrede van Donald Trump in het Witte Huis. Sindsdien is er een sterke conservatieve en anti-klimaatagenda voelbaar, zeker in de VS. Zes grote VS-banken trokken zich recent terug uit de NZBA uit vrees voor politieke repercussies. Daarop volgden ook vier Canadese banken. Net nu actie dringend nodig is, krimpt de alliantie.
Om verdere uitstroom te vermijden, besloot de NZBA vorige week haar klimaatdoelen te versoepelen. Niet langer is het 1,5°C-scenario verplicht voor alle leden, maar volstaat een vagere belofte om “onder de 2°C” te blijven.
Triodos zegt lidmaatschap op uit protest
Triodos Bank, al jarenlang pionier in duurzaam bankieren, reageert teleurgesteld. “De nieuwe richtlijnen schieten tekort in de benodigde urgentie, stelt de bank. In plaats van bij te sturen, kiest Triodos ervoor om haar lidmaatschap stop te zetten.”
“Wij zijn van mening dat lid blijven onder deze minder strenge richtlijnen en met lagere ambities, en dat alles wat we in de loop der jaren hebben bereikt door te blijven afzwakken, niet strookt met onze eigen klimaatambities en inzet om klimaatverandering te bestrijden.”
De zelfregulering van de banken heeft duidelijk haar limiet bereikt
Volgens Triodos tonen deze gebeurtenissen pijnlijk aan waar het systeem faalt: banken die zichzelf moeten reguleren, zijn niet in staat om structureel voor het algemeen belang te kiezen. Dat is zeker niet het geval wanneer politieke druk en winstmotieven de boventoon voeren.
Zelfregulering bereikt limieten
Het recente afglijden van de NZBA illustreert hoe kwetsbaar klimaatbeleid is wanneer het afhankelijk blijft van vrijwillige toezeggingen. Banken wikken en wegen hun lidmaatschap niet op basis van ecologische noodzaak, maar op basis van marktrisico’s en electorale grillen.
Ook bij andere toezichthoudende instanties is de terugtrekbeweging voelbaar. Zo trok de centrale bank van de VS zich in januari terug uit een internationale groep die werkt aan klimaatrisicoanalyse binnen het financiële systeem. De zelfregulering van de banken heeft duidelijk haar limiet bereikt.
Europa (nog) overeind
In Europa houden banken voorlopig nog wel stand binnen de NZBA. ING, ABN AMRO, BNP Paribas en andere grote Europese instellingen blijven lid en zeggen hun klimaatplannen voort te zetten. Maar het morele leiderschap verdwijnt stilaan, nu ook koplopers als Triodos afhaken.
We hebben echte spelregels nodig, geen vrijblijvende allianties
De vrees leeft dat zonder een sterk en geloofwaardig klimaatkompas, ook Europese banken hun ambities gaan bijstellen of laten varen. De versoepelde doelstellingen binnen de NZBA maken het in elk geval makkelijker om met minder inspanning toch als ‘groen’ te boek te staan.
Wat is er nodig? Politiek leiderschap
Triodos’ vertrek maakt duidelijk dat de financiële sector zichzelf niet vrijwillig zal hervormen. Zolang privébanken de touwtjes in handen houden, zullen klimaatdoelen telkens wijken voor winstmaximalisatie en politieke druk. We hebben met andere woorden echte spelregels nodig, geen vrijblijvende allianties.
Daarom moet de politiek haar verantwoordelijkheid opnemen. Wereldleiders moeten duidelijke kaders opleggen die banken verplichten om klimaatschadelijke investeringen uit te faseren. Of nog beter, de banksector zelf in handen nemen.
Enkel zo kan de financiële sector opnieuw een rol spelen in de transitie naar een duurzame economie.
De inzet is hoog
De wetenschap is duidelijk: de komende jaren zijn cruciaal om de opwarming van de aarde onder controle te houden. Als banken vandaag afhaken, dreigen we nog verder af te glijden richting klimaatcatastrofe.
De oproep van Triodos is dan ook meer dan symbolisch. Het is een alarmsignaal, het zoveelste.
Het voorbestaan van de planeet staat op het spel
Door uit de alliantie te stappen toont Triodos lef. Maar, echte verandering vereist meer dan moedige keuzes van een paar banken. Het is nu aan overheden om in te grijpen. Om te beginnen geen vrijblijvende netwerken meer, maar bindende regels die het algemeen belang vooropstellen.
Maar het zou nog beter zijn dat de overheden de financiële wereld zelf controleren en beheren. Er zijn meer dan genoeg sociale en ecologische uitdagingen en om die op een doeltreffende manier aan te pakken is de controle over de financiële stromen essentieel.
Niets minder dan het voorbestaan van de planeet staat op het spel.
Bronnen:
– Top American banks exit net zero alliance: What does this mean for their European peers?
– Europe’s banks rethink climate collaboration as alliance struggle ahead of Davos
– Banks vote to loosen climate coalition membership rules
– Triodos exits NZBA after members approve flexible temperature targets and implementation
– Triodos Bank leaves NZBA
