Zuid-Oost-Azië behoorde tot de zwaarst getroffen regio’s op het overzichtsbord van invoertarieven die Trump toonde op 2 april. Naast Cambodja kreeg Vietnam te maken met tarieven van 46 procent, Thailand 36 procent, Indonesië 32 procent, Maleisië 24 procent en de Filipijnen 17 procent.

Enkele dagen later kondigde Trump een pauze aan van drie maanden. In de tussentijd blijft een heffing van 10 procent van kracht en na die pauze kunnen de heffingen opnieuw flink oplopen.

Van zijn kant kijk China ondertussen al tegen een tarief aan van 145 procent.

Kaart: Wikimedia Commons

Madness?

President Trump slaagt erin te laten geloven dat hij met zijn grillige beleid de eigen belangen van de VS zal schaden en dat hij zijn eigen bondgenoten van zich vervreemdt. Het is echter heel goed denkbaar dat, zoals Polonius over Hamlet zegt, ‘though this be madness, yet there is method in’t’.

Met andere woorden: er zitten misschien wel andere, bewuste redenen achter Trumps gedrag dan echte dwaasheid en gestoorde impulsiviteit.

In Europa is de president van de VS er bijvoorbeeld al in geslaagd bij de bondgenoten zijn eisen voor verhoging van de financiële bijdragen aan de NAVO erdoor te krijgen. Zijn team heeft het wantrouwen tegen Rusland en China erin gehamerd en de oorlogskoorts nog meer laten stijgen dan team Biden. In Europa willen invloedrijke groepen en personen het liever op een akkoord gooien met Washington dan samen te werken met Beijing.

De VS wil China straffen voor zijn weigering om te buigen voor de Amerikaanse heerschappij

Door een mondiale invoerrechtenchantage te plegen, en wat later alle landen negentig dagen uitstel te verlenen behalve China, proberen Trump en zijn ministers en adviseurs de Volksrepubliek hard te treffen. Ze willen de groei van China ondermijnen, China dwingen om de handelsvoorwaarden van de VS alsnog te accepteren.

Verder is hun doel China te straffen voor zijn succes in het opbouwen van een moderne economie en technologie en voor zijn weigering om te buigen voor de Amerikaanse heerschappij.

Doelwit China en zijn buurlanden

Bovendien zijn Trump & Co van plan andere landen te verleiden om de kant van de VS te kiezen tegen China, en als dat niet lukt om hen daartoe – met de bekende gewelddadige middelen, zoals coups en lawfare – te dwingen. De elite van de VS heeft de socialistische landen in Europa met succes bestreden door een ideologische koude oorlog, imperialistische oorlogsvoering wereldwijd, verdeeldheid en een grote wapenwedloop.

Vandaag, in de hernieuwde Koude Oorlog, zet de generatie Trump andere tactieken in tegen het grootste socialistische land van de wereld. Daarin speelt het financieel-economische een belangrijke rol.

De Chinese regering zegt dat ze de strijd tegen de VS niet zoekt, maar dat ze er klaar voor is om die ‘tot het einde toe’ te voeren als Washington haar daartoe dwingt.

In vergelijking met de vorige ambtsperiode van Trump staat de Chinese economie vandaag veel sterker

Dat is geen grootspraak. China heeft zich grondig en gedurende jaren voorbereid op een mogelijke handelsoorlog met de VS. In vergelijking met de vorige ambtsperiode van Trump staat de Chinese economie vandaag veel sterker. Bovendien kan de politieke leiding in Beijing rekenen op veel steun van de bevolking. Dat toont onder andere een recente studie van de Harvard University aan.

Tweesporenbeleid

Daarbij komt het land echter ook op voor een economische globalisering waarvan alle landen kunnen profiteren. China is voor een internationaal systeem dat wordt bewaakt en beschermd door instellingen als de Verenigde Naties, de Wereldhandelsorganisatie, het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) of de Wereldgezondheidsorganisatie.

China neemt initiatieven voor groeperingen die (vooral) de landen van het Mondiale Zuiden nieuwe ontwikkelingskansen geven en helpen om een onafhankelijke koers te varen.

De combinatie van enerzijds binnenlandse belangenbehartiging en anderzijds zorg ‘voor een gemeenschappelijke toekomst voor de mensheid’ komt tot uiting in een economisch en een geopolitiek programma.

De Volksrepubliek zal in de komende tijd coalities proberen vormen of versterken

Economisch noemt China dat de dual circulation strategy. Geopolitiek maakt China zich sterk voor zijn soevereiniteit en territoriale integriteit, maar ook voor multipolariteit en vredespolitiek. Beijing neemt mondiale initiatieven zoals het globale ontwikkelingsinitiatief, het globale veiligheidsinitiatief en het globale beschavingsinitiatief.

Om de kansen van slagen zo groot mogelijk te maken, zal de Volksrepubliek in de komende tijd coalities proberen te vormen of versterken met continenten, landen, regio’s en internationale organisaties. Staten die daar in de eerste plaats voor in aanmerking komen, zijn de Aziatische buurlanden.

Het is vrij duidelijk waarom. Uiteraard heeft dit belang voor de landsverdediging, maar ook voor de vele bevolkingsgroepen en sociale lagen die leven en profijt hebben van de handel. China is weliswaar niet langer afhankelijk van invoer- en uitvoer, maar deze sectoren blijven essentieel en hebben een grote stem in het binnenlandse debat.

Welke buurlanden?

China heeft landsgrenzen met maar liefst veertien staten: Vietnam, Laos, Myanmar, Bhutan, Nepal, India, Pakistan, Afghanistan, Tadzjikistan, Kirgizië, Kazachstan, Mongolië, Rusland en de Democratische Volksrepubliek Korea (Noord-Korea).

Daarnaast zijn er in Azië buurlanden waarvan de Volksrepubliek enkel door zeegebieden is gescheiden, zoals de Filippijnen, de Republiek Korea (Zuid-Korea) en Japan. Sommige wat verder gelegen landen zoals Cambodja, Thailand, Maleisië, Singapore, Indonesië, Brunei, Oost-Timor behoren tot de Zuidoost-Aziatische buurtregio van China.

Correcte betrekkingen, de versterking van het wederzijds vertrouwen en regelmatige onderlinge contacten tussen China en die buurlanden, en tussen diezelfde landen onderling, bevorderen vrede en welvaart. Met dat doel heeft China redelijk succesvol de mogelijke grensconflicten met zijn buurlanden bijna allemaal opgelost.

Samenwerking, en niet isolatie, leidt tot welvaart

In de regio streeft Beijing naar vreedzame overeenkomsten tussen landen met uiteenlopende belangen in de Zuid-Chinese en Oost-Chinese Zee. Dat China zijn territoriale integriteit kan herstellen door een vreedzame hereniging met zijn Taiwanese provincie is in die context overigens ook van levensbelang.

China heeft zeer goede economische en politieke relaties met de landen van de Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten (ASEAN) en met de landen van het Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), waar China als mede-oprichtend lid een stimulerende hoofdrol speelt.

RCEP is, gemeten naar bbp, het grootste vrijhandelsakkoord van de wereld. Het verenigt de tien landen van de ASEAN, evenals Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland, naast China zelf.

Westerse opvattingen gaan doorgaans uit van ‘welvaart door eigenbelang en neokolonialisme’ en ‘vrede door overheersing en conflict’

De Cambodjaanse expert Thong Mengdavid spreekt van een ‘megahandelspact, dat ongeveer 2,3 miljard mensen omvat en heeft laten zien dat het de regionale economische groei kan stimuleren, de liberalisering van de handel kan bevorderen en een diepere integratie tussen de leden kan bevorderen’. Volgens Mengdavid is dit het ‘bewijs van de kracht van economische integratie. Het bewijst dat samenwerking, en niet isolatie, leidt tot welvaart’.

Links ASEAN-landen, rechts RCEP. Kaart: Wikipedia & Tiger 7253, Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0

Twee visies op internationale politiek

Westerse opvattingen en aanpak van de wereldpolitiek gaan doorgaans uit van ‘welvaart door eigenbelang en neokolonialisme’ en ‘vrede door overheersing en conflict’. Make America Great Again van Trump is daar op dit moment het extreemste voorbeeld van.

China weigert zich daaraan te onderwerpen en biedt er, uitgaande van zijn socialistische project, een aantrekkelijk alternatief voor.

Tegenstellingen in de buurlanden

In vele buurlanden van China leven tegenstellingen tussen enerzijds voorstanders van nauwere betrekkingen met de Volksrepubliek en anderzijds voorstanders van onderwerping aan de VS of een voortzetting van het bondgenootschap ermee.

Daarnaast is er ook altijd een stroming die weigert een keuze te maken, maar vaak door de loop van de geschiedenis daartoe wordt gedwongen. Enkele voorbeelden. In de Republiek Korea (Zuid-Korea) wordt de politieke wereld verscheurd tussen een vredespartij die toenadering tot China en vrede met Noord-Korea wil, en een partij van politici die menen dat het landsbelang het beste gediend wordt door verder gehoorzaamheid aan de Verenigde Staten.

Het al een tijdje geplande bezoek van Xi Jinping aan de regio komt op een goed moment

In Japan staan sommige politici meer open voor trilateraal overleg tussen Washington, Seoul en hun eigen Tokio.

Anderen willen liever een trio met Beijing. Indiase ministers en andere beleidsmakers hebben de ambitie om als Aziatische supermacht een rivaal voor de Volksrepubliek te worden. Zij bieden het Westen dus hun diensten en projecten aan zoals de India – Middle East – Europe Economic Corridor (IMEC).

De India-Middle East-Europe Corridor (IMEC). Map: drishtiias.com

IMEC zou een concurrent willen zijn voor het Belt&Road Initiative (BRI, de nieuwe Zijderoute). De vijandschap met Pakistan, prominent deelnemer aan het BRI, speelt hierbij mee. Deze Indiase nationalisten hinderen hun politieke tegenstanders die vooruitgang willen op de logische weg van vrede en vriendschap tussen twee Aziatische reusachtige beschavingen.

Vietnam heeft een politiek systeem en een economisch beleid dat nauw verwant is aan het Chinese, en een geschiedenis van socialistisch broederschap met de Volksrepubliek. Maar zelfs daar zijn er blijkbaar groepen die, om uiteenlopende redenen, inschikkelijkheid zouden bepleiten ten aanzien van de Verenigde Staten, de historische imperialistische vijand.

Wordt vervolgd

Begrijpelijk dus dat de Chinese president Xi Jinping ‘de strategische banden met buurlanden wil versterken’. China is van plan om ‘door op passende wijze rekening te houden met verschillen de banden in de toeleveringsketen te versterken’. Deze opmerkingen werden gemaakt tijdens een centrale werkconferentie over diplomatie met de buurlanden, die de CPC vorige dinsdag en woensdag in Beijing heeft gehouden.

Het al een tijdje geplande bezoek van Xi Jinping aan de regio komt dan ook op een goed moment. De president van China landt op 14 april in Vietnam, waar hij naar verwachting een reeks investeringen in infrastructuur en geavanceerde productie zal aankondigen. Vervolgens reist hij door naar Maleisië, waar soortgelijke aankondigingen gepland staan. Cambodja is zijn laatste bestemming.

Benieuwd over welke keuzes de gesprekspartners het daar eens kunnen worden om MAGA-man Trump te counteren.

Bronnen:

Xinhua, The Economist, Min. BuZa China, Friends of Socialist China, Pascalcoppens.com, China Daily, Global Times, Unachina.org, Clingendael.org, South China Morning Post, Asia Times, Morning Star

Dit artikel verscheen eerst op ChinaSquare.be en is van updates voorzien door Marc Vandepitte.