Pandemie als aanleiding

Jasmine Araujo richtte Southern Solidarity op tijdens de pandemie, toen ze in haar omgeving mensen in armoede zag belanden. Velen verloren hun huis. In plaats van toe te geven aan wanhoop of hopeloosheid kwam ze in actie.

“Ik zag dat er tijdens de pandemie niet echt rekening werd gehouden met de thuislozen. Dus bracht ik een groep vrienden samen om te helpen. En van daaruit is het gewoon gegroeid.”

De organisatie begon met het bezorgen van maaltijden en andere benodigdheden aan thuislozen in de buurt.

“Wij hebben geen liefdadigheidsmodel waarin vrijwilligers een mentaliteit van superioriteit hebben”

“We brengen kleding en medicamenten. We voorzien in straatverpleging en juridische hulp. We zorgen voor een computer zodat mensen online aanvragen kunnen doen voor telefoons en hulpmiddelen.

“We helpen mensen van de straat aan een woning door ze een beurs te bieden. We geven ook microsubsidies aan mensen die ons bellen en die week eten nodig hebben voor hun kinderen.”

Niet zoals filantropen

Grace Blakeley. Foto: Sander Barrez

Southern Solidarity richt zich op het opbouwen van langdurige relaties met de thuislozen uit hun gemeenschap. Vrijwilligers beseffen dat ze meer gemeen hebben met de mensen op straat dan de miljardair-filantropen die in de VS veel liefdadigheidswerk financieren.

“We vechten allemaal samen tegen dit onderdrukkend systeem. Wij hebben geen liefdadigheidsmodel waarin vrijwilligers vaak een mentaliteit van superioriteit hebben ten opzichte van de mensen die ze helpen. Dat is niet onze manier van werken.”

Collectieve bevrijding

In plaats van op een van bovenaf opgelegd liefdadigheidsmodel, berust de filosofie van Southern Solidarity op het idee van collectieve bevrijding. Wanneer mensen samenwerken om elkaar te steunen, staan ze sterker dan wanneer ze betrokken zijn bij een hulpverlener/slachtoffer-dynamiek.

“Wij geloven dat we allemaal onderdrukt worden en we werken allemaal samen om onszelf en elkaar te bevrijden”

Paternalistische liefdadigheid houdt mensen afhankelijk. Pas als je dit soort ‘depositair denken’ inruimt voor bevrijdende overdracht en uitwisseling werk je aan ontwikkeling van onderop. De niet bevoogdende werkwijze van Southern Solidarity doet sterk denken aan het volksverheffingswerk van de Braziliaan Paulo Freire met zijn ‘Pedagogiek van de onderdrukten’. Beeld: Wikimedia / CCA 3.0

“Wij geloven dat we allemaal onderdrukt worden en we werken allemaal samen om onszelf en elkaar te bevrijden. Onze vrijwilligers hebben dezelfde uitdagingen als degenen die ze helpen, met gezondheid, met huisvesting en dus vechten we allemaal samen tegen dit systeem.”

Volksmacht

Jasmine probeert niet gewoon voedsel uit te delen. Ze ziet haar werk in de traditie van de Black Panthers, die er in de VS naar streefden om volksmacht op te bouwen, in politiek onderwijs te voorzien en de solidariteit tussen onderdrukte mensen te versterken.

“Onze groep heeft een bewustmakende functie”, vertelde Jasmine me. “We hebben wekelijkse studiegroepen waar deelnemers mensen ontmoeten die goed thuis zijn in de zwarte radicale traditie – in zwart socialisme of in abolitionisme, afschaffing van de slavernij. Ze komen naar de groep om ons te onderwijzen. We leren allemaal voortdurend bij hoe we solidair met elkaar kunnen zijn.”

De houding van vertrouwen staat centraal in de manier waarop Jasmine de organisatie leidt

Jasmine wist dat ze vertrouwen met de lokale gemeenschap moest opbouwen als ze mensen bij een politiek project wilde betrekken. En daarvoor moest ze duurzame relaties opbouwen met degenen die ze probeerden te steunen.

Relatie opbouwen

“Toen we net begonnen, werden veel mensen die we probeerden te helpen boos op ons. Ze gooiden zelfs eten naar ons terug. Want wat ze nodig hadden was natuurlijk veel meer dan voedsel.

Dus na verloop van tijd begonnen we eerst aan de relatie te werken. Ze leerden onze namen kennen en de organisatie, ze begonnen ons te vertrouwen.”

Aan vertrouwen bouwen

Deze houding van vertrouwen staat centraal in de manier waarop Jasmine de organisatie leidt. Ze heeft vol vertrouwen in het team dat ze heeft samengesteld en dit wordt weerspiegeld in de gedecentraliseerde structuur van de organisatie.

Jasmines model van ‘solidariteit, geen liefdadigheid’ is een voorbeeld voor linkse activisten overal ter wereld

“We zijn een open collectief, wat betekent dat elke keer dat een lid geld inzamelt, elke keer dat we een subsidie krijgen, wordt ons geld samengevoegd. Dan kan elk lid van het team toegang krijgen tot die fondsen door gewoon een ontvangstbewijs te geven.”

“Het is leuk om de controle los te laten en te zien hoe iedereen op verschillende manieren zijn verantwoordelijkheid opneemt. Ik heb geleerd dat ik niet de enige ben met vaardigheden. Ik kan leren van andere leden en we zijn allemaal beter als we samenwerken.”

Meer dan hulpverlener en slachtoffer

Jasmines model van ‘solidariteit, geen liefdadigheid’ is een voorbeeld voor linkse activisten overal ter wereld. Wanneer degene die zichzelf als ‘helper’ ziet – en de ander als ‘slachtoffer’ benadert vanuit een houding van medeleven en neerbuigendheid  – dan kunnen ze uiteindelijk de problemen die ze proberen aan te pakken juist verergeren.

x

Actor politieke verandering

Diegenen die in de rol van ‘slachtoffer’ worden geplaatst, voelen zich uiteindelijk hulpeloos en machteloos. En dat maakt het moeilijker om de problemen aan te pakken die ze in de eerste plaats in armoede hebben gestort. Deze gevoelens van machteloosheid maken het veel minder waarschijnlijk dat ze zichzelf gaan zien als een actor van politieke verandering die in staat is om zich samen met anderen te organiseren om te vechten voor een betere wereld.

Niemand is het ‘slachtoffer’ en niemand is de ‘hulpverlener’

Ondertussen hebben degenen die zichzelf als ‘helpers’ zien de neiging om alle problemen van de wereld op hun eigen schouders te nemen. Uiteindelijk lijden ze aan verbittering en burn-out en velen verlaten de beweging al snel. Bovendien gaat deze houding vaak gepaard met pogingen om de aansturing te centraliseren, wat deze organisaties erg broos en hiërarchisch kan maken.

Elkaar steunen

Het model van ‘solidariteit, geen liefdadigheid’ helpt al deze problemen te overwinnen. Niemand is het ‘slachtoffer’ en niemand is de ‘hulpverlener’; in plaats daarvan werkt iedereen samen om elkaar te steunen.

Solidariteit betekent dat je naast de mensen om je heen staat om voor je gedeelde belangen te vechten

Southern Solidarity belichaamt deze benadering. Jasmine en haar team benaderen de mensen die ze ondersteunen niet alleen met vriendelijkheid en medeleven, maar ook met een onverzettelijke toewijding aan het transformeren van de sociale systemen die de onrechtvaardigheid van dakloosheid in de eerste plaats hebben gecreëerd.

Respect en zorg

Solidariteit betekent dat je naast de mensen om je heen staat om voor je gedeelde belangen te vechten. Het betekent de mensen die je op je werk en in de gemeenschap tegenkomt met respect en zorg behandelen, zodat je een band kunt opbouwen waarmee je elkaar kunt steunen en beschermen als het moeilijk wordt.

Kortom, het betekent dat we ons cynisme en wanhoop moeten overwinnen en samen aan een betere toekomst moeten bouwen.

x

Grace Blakeley is een Britse econoom, auteur en journalist die bekendstaat om haar kritische analyses van het kapitalisme, neoliberale economie en financiële macht. Ze schrijft onder meer voor de Britse tijdschriften Tribune en New Statesman. En ze spreekt geregeld voor de media over economische ongelijkheid, klimaatbeleid en socialistische alternatieven. Ze heeft verschillende boeken geschreven, waaronder Stolen: How to Save the World from Financialisation en Vulture Capitalism.

Dit artikel verscheen eerder op de substack van Grace Blakely. Daar kan je je ook inschrijven op haar nieuwsbrief. De vertaling is van de vertaaldienst van Dewereldmorgen.