De situatie op de Westelijke Jordaanoever was al erg slecht en moeilijk, maar het is de afgelopen tijd alleen maar nog moeilijker geworden. Dat vertelt Freja Haak, coördinator van Geneeskunde voor het Volk, die samen met een collega-arts en medewerker van Viva Salud, naar de Westelijke Jordaanoever reisde.

Ze hoorden er schrijnende verhalen over hoe gezondheidsorganisaties doelwit worden en hun werking vrijwel onmogelijk wordt gemaakt. Zorgverleners worden opgepakt, ambulances vernield of in beslag genomen, en medicatie kan niet meer over het land verspreid worden. Bovendien maken talloze blokkades de toegang tot gezondheidszorg nog moeilijker.

n

Op maandag 17 maart vertrokken ze naar de Westelijke Jordaanoever om er de werking van Health Work Committees te leren kennen – een organisatie die laagdrempelige gezondheidszorg tot dicht bij de mensen in de wijken brengt, met meerdere medische centra verspreid over het gebied.

Ze kwamen om te kijken of ze in de toekomst hulp zouden kunnen bieden, en vooral om met eigen ogen getuige te zijn van de situatie ter plaatse: de mensen te ontmoeten, hun verhalen te horen en te zien hoe zij onder extreem moeilijke omstandigheden blijven vechten voor toegang tot gezondheidszorg.

Medische situatie

“Veel mensen vertelden ons dat de situatie de afgelopen tijd nog verder is verslechterd”, vertelt Haak. De wegblokkades zijn strenger geworden. Op veel momenten laat het Israëlische leger mensen gewoon niet meer door.

“De mensen zijn volledig afgesloten van de buitenwereld”

Ze vertelt onder andere over het centrum van Hebron – een stad in het zuiden van de Westelijke Jordaanoever, waar zij helemaal niet meer naar binnen mochten. “De Palestijnse bevolking die in dat oude centrum woont, is volledig afgesloten van de buitenwereld”, vertelt Haak.

d

Men moet telkens aan zwaarbewapende checkpoints vragen of ze erdoor mogen.”Vaak is het antwoord nee. We zagen mensen over de daken klimmen om hun eigen huis te bereiken, of om van het ene deel van de stad naar het andere te geraken”, zegt Haak.

Het medisch centrum daar ligt net buiten de wegblokkade. “De dokter vertelde ons dat ze zelfs niet toegelaten worden wanneer ze een telefoontje of bericht krijgen van mensen die slechts drie straten verder wonen.”

Een zwangere vrouw, iemand met een hartinfarct, iemand die in zijn been is geschoten of gewond is geraakt tijdens aanvallen van kolonisten – wat er ook gebeurt, meestal worden de dokters simpelweg niet door de checkpoints gelaten. “Dat heeft natuurlijk een enorme impact op de mogelijkheden om mensen in nood van gezondheidszorg te voorzien.”

d

Haak vertelt over de verschillende medische centra die ze bezocht. Veel van die centra beschikken over behoorlijk wat materiaal, dankzij steun van sponsors uit verschillende landen. Zo werd er bijvoorbeeld geïnvesteerd in spoeddiensten of in goed uitgeruste ruimtes voor gynaecologische consultaties.

Toch bleven veel van die centra grotendeels leeg. “Het aantal patiënten is het afgelopen jaar enorm gedaald”, zegt Haak. “Enerzijds omdat mensen er gewoon niet meer geraken, maar ook omdat de oorlog een zware financiële impact heeft. Veel mensen hebben simpelweg niet meer de middelen om naar een dokter of een ziekenhuis te gaan.”

Onderdrukte hoop

Wat Haak misschien nog het meest raakte – en misschien past het niet helemaal in een artikel over de medische situatie, zegt ze twijfelend – is het voortdurende oprukken van de Israëlische kolonisten. “Ze bouwen steeds dichter tegen Palestijnse steden en dorpen aan, en nemen gewoon grond af”, vertelt ze.

Ze vertelt over Safa, een klein dorpje ten noorden van Ramallah dat ze bezochten. Aan de rand van het dorp lag een grote speeltuin, met mooie olijfbomen. De grond daar was bijzonder vruchtbaar.

“Ze vernielen olijfbomen, maken de speeltuin kapot en intimideren kinderen”

“Maar op amper een paar honderd meter van het dorp zagen we een nederzetting, omringd door een elektrisch hek”, zegt Haak. “De dorpelingen vertelden dat kolonisten bijna dagelijks op hun grond komen. Ze vernielen olijfbomen, maken de speeltuin kapot, intimideren kinderen en jagen mensen weg van hun eigen land.”

“Ze gebruiken traangas, spuiten met machines en kanonnen op de grond, op de bomen, op de speeltuin.” Die plek werd volledig ontoegangelijk, en de natuur ging kapot. “Die olijfbomen, die grond – dat is hun leven”, zegt Haak. “Dat raakte me heel diep.”

Weerbaarheid van het volk

En toch vertelt Haak hoe weerbaar de mensen zijn. Ze beschrijft hoe Palestijnse jongeren zelf manieren zoeken om met de moeilijke situatie om te gaan. Waar medische ploegen niet kunnen raken, worden zelf initiatieven opgezet en reanimatie cursussen aangeleerd. “Je ziet ook hoe er een enorme solidariteit optreedt bij de mensen.”

d

“Op een bepaald moment stonden we aan een van de zoveelste wegblokkades”, vertelt Haak. Zij mochten doorrijden, maar hun chauffeur hoorde dat aan de andere kant al urenlang een groep chauffeurs vaststond.

Het was midden in de ramadan, en de tijd voor iftar – de maaltijd na zonsondergang – kwam dichterbij. De mensen stonden daar al uren zonder iets te eten of drinken. “Onze chauffeur is toen eten gaan kopen aan onze kant van de blokkade, en gaf dat mee voor de chauffeurs die daar nog stonden te wachten”, vertelt Haak. “Zo konden ze op tijd iets eten wanneer het mocht. Dat vond ik zo mooi – om te zien hoe mensen, ondanks alles, elkaar blijven helpen.”