Ons onderwijs moet inclusiever

Naast dat er in België zo veel kinderen naar 'buitengewoon' onderwijs worden gestuurd, doen we volgens de VN ook te weinig inspanningen om subsidies te ontvangen voor inclusief onderwijs. Hier kunnen kinderen met een beperking les volgen aan ‘scholen voor iedereen’.

Waar komt die segregatie vandaan? Deels is het een verhaal van remmende voorsprong. België was een van de eerste landen waar men nadacht over een kwaliteitsvolle opvang van kinderen met een beperking. In de jaren 50 en 60 leek het wijs om die kinderen professioneel op te vangen in aparte, speciaal voor hen gemaakte instituten.

Bovendien blijkt uit onderzoek dat álle kinderen zich beter ontwikkelen wanneer ze schoollopen in een inclusieve omgeving

Ondertussen menen alle specialisten dat inclusief onderwijs beter is. Een belangrijk argument is dat er op school niet alleen maar wordt geleerd. Er wordt ook samen gespeeld, samen gegroeid, samen banden gesmeed. De vrienden van de school worden de vrienden bij de scouts en de vrienden voor het leven.

Inclusief onderwijs is de eerste stap naar een meer inclusieve samenleving. Inclusie is gewoon ook een ethische keuze. Waarom zouden we mensen die niet aan de norm beantwoorden apart zetten?

Bovendien blijkt uit onderzoek dat álle kinderen zich beter ontwikkelen wanneer ze schoollopen in een omgeving die aandacht heeft voor inclusie. Maar hoe zorg je dat iedereen mee kan?

Naar een inclusief onderwijs

Waar ons onderwijs beter in kan worden, is het welkom heten van leerlingen. Dat kan gaan om minieme aanpassingen die niets kosten en nauwelijks moeite vragen. Sommige kinderen met autisme zijn er bijvoorbeeld bij gebaat om ’s morgens rechtstreeks naar de klas te gaan. Dat geeft hen rust. Toch bestaan er scholen waar dit niet kan.

Een uitzondering maken op de regels wordt beschouwd als een onhaalbaar privilege.

Vaak zijn er praktische bezwaren, of vrezen leerkrachten dat de aanpassingen technisch te lastig of te duur zullen zijn. Die vrees is niet altijd terecht. Voorleessoftware wordt bijvoorbeeld volledig terugbetaald. De administratie en installatie zijn beperkt.

Een probleem is dat leerkrachten niet weten wat er allemaal voorhanden is, en dat ze niet weten wat goed werkt en wat niet. Het zou onze leraars enorm helpen als iemand dat voor hen bijhoudt en hen daarover regelmatig bijschoolt. Ook bij de leersteuncentra is er niet altijd voldoende kennis aanwezig.

Een mythe waar we van af moeten, is dat hulpmiddelen leerlingen lui maken. Uit alle onderzoeken blijkt dat het tegendeel waar is. Een hulpmiddel is geen gunst of een voordeel. Een inclusieve school begrijpt dat er verschillen bestaan tussen leerlingen, en dat dat ook oké is. De ene kan beter leren met een al ingevulde cursus, de ander heeft er juist baat bij om zelf mee te schrijven.

Geen enkele leerkracht kan specialist zijn in alles

Leerkrachten zijn in het diepst van hun wezen zorgers. Uiteraard willen zij alle kinderen helpen. Ze hebben het gevoel dat er al zoveel op hen afkomt, en dat ze het allemaal alleen moeten oplossen. Maar geen enkele leerkracht kan specialist zijn in alles.

In de inclusieve school van morgen moet de expertise van het buitengewoon onderwijs, de leersteuncentra en de CLB’s integreren in schoolteams. We roepen op om de financieringsmodellen te herbekijken.

De onduidelijkheid over wie wanneer moet betalen en de beperkte budgetten zorgen ervoor dat kinderen geen of niet de juiste aanpassingen krijgen, ook al kampen ze met problemen die zeker oplosbaar zijn.

Of er niet gewoon meer moet worden geïnvesteerd, zullen leerkrachten zeggen? Wij zijn de laatsten om dat tegen te spreken, maar dat kan geen excuus zijn om vandaag niets te doen.

Wim De Backer en Inge Piedfort zijn van Modem, het Expertnetwerk in Ondersteunende Communicatie Technologie en zijn ondersteund door Thomas More.