Een inspirerende avond 27 februari bij De Buren. Shivant Jhagroe, auteur, onderzoeker Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden en artiest, stelde er zijn nieuwe boek Voorbij Duurzaamheid voor en ging in gesprek met Stijn Vercruysse (VRT), klimaatpsychologe Sara Wortelboer en hoogleraar milieueconomie Steven van Passel.

Jhagroe opende met de vraag: “Wie is voorstander van duurzaamheid?” En hij waarschuwde onmiddellijk voor het risico op de blinde vlekken van deze vraag. In zijn boek legt hij bloot hoe onze benadering van duurzaamheid en de energietransitie diepgeworteld zijn in het bestaande, westerse, economische model van groei en consumptie. Volgens Jhagroe gaan ze voorbij aan de stemmen van de gemeenschappen die het meest getroffen worden, evenals die van de Aarde zelf.

Zelfs groene initiatieven zijn marktoplossingen

Zelfs groene initiatieven, van veganistische diëten tot warmtepompen, zijn marktoplossingen. Ze gaan uit van economische groei en blijven afhankelijk van extractie van grondstoffen en exploitatie. Ze pakken de systemische oorzaken van ecologische en sociale ongelijkheid niet aan.

De vraag is niet enkel hoe we verduurzamen, maar wie de macht heeft om te bepalen wat als duurzaam wordt gezien. Concreet: wie wint bij de lithiumwinning voor batterijen in Chili, of de ontbossing voor biobrandstoffen in Indonesië? Wat denkt de lokale gemeenschap ervan?

Een van Jhagroe’s krachtigste boodschappen is dat we moeten afstappen van het antropocentrische denken, waarin de mens centraal staat. Wat als we ons bij elke beslissing afvragen: wat denkt de kikker hier eigenlijk van? Dit symboliseert een diepere, relationele manier van denken over ecologie, waarin de aarde en al haar bewoners – menselijk en niet-menselijk – als gelijkwaardige actoren worden gezien.

Dromen en handelen voorbij duurzaamheid

De paneldiscussie in Brussel maakte duidelijk dat Voorbij Duurzaamheid geen pleidooi is voor betere duurzame oplossingen binnen het bestaande systeem, maar voor een totaal andere manier van denken. Het is een oproep voor een ecorechtvaardige samenleving waarin zorg voor de aarde en sociale rechtvaardigheid hand in hand gaan.

Jhagroe’s boek nodigt ons uit om voorbij duurzaamheid en groene groei te dromen, te denken – en te handelen. Durf ‘duurzame’ initiatieven in vraag te stellen. En zorg dat in je eigen organisatie de standpunten van gemarginaliseerde groepen en de natuur aan bod komen.

v

Voorbij Duurzaamheid van Shivant Jhagroe is gepubliceerd bij uitgeverij Walburg Pers en verkrijgbaar bij De Groene Waterman.

Babs Verhoeve, Stop Ecocide NL.