Bijna 15 jaar geleden voorspelde historicus Alfred McCoy dat “de ondergang van de VS als wereldwijde supermacht zou kunnen komen … in 2025.” Hij was waarschijnlijk een beetje te vroeg met zijn inschatting, maar er is nog wel wat tijd om zijn gelijk aan te tonen.
McCoy voorzag een wereld waarin China, India, Iran en Rusland allemaal “provocerend” de heerschappij van de “wegkwijnende supermacht” zouden uitdagen en dat de VS zou worden verscheurd door “gewelddadige botsingen en verdeeldheid zaaiende debatten”. Het land zou worden geleid door een “extreem-rechtse patriottische” president die dreigt met militaire en economische straffen voor iedereen die de Amerikaanse hegemonie durft uit te dagen.
Zijn voorspelling was zo vooruitziend dat McCoy zijn analyse in The Nation afgelopen november opnieuw bekeek en weinig aanleiding vond om zijn voorspelling te veranderen.
De meeste westerse landen en China hebben vrij resoluut gereageerd op de economische dreigementen van Trump
Ik vermoed echter dat hij er op één belangrijk punt wel eens naast zou kunnen zitten. McCoy verwacht dat de “Amerikaanse eeuw in stilte eindigt”. De wereld zou er weinig aandacht aan schenken, ondanks de dreigementen en de strijdlustigheid van Trump en de zijnen. De tekenen wijzen er echter op dat het Amerikaanse imperium niet stilletjes zal sterven.
Trump vangt bot
Tot nu toe hebben de meeste westerse landen en China vrij resoluut gereageerd op de economische dreigementen van Trump: Canada reageerde met fikse tegenmaatregelen op de VS-heffing van 25 procent op de meeste Canadese producten en Ottawa onderhandelt met de EU over een nieuwe markt voor zijn energie omwille van de 10 procent-heffing die daarop wordt geheven.
China heeft vergeldingsheffingen ingesteld op goederen uit de VS en de Mexicaanse president Claudia Sheinbaum ging de confrontatie met Trump aan door te dreigen met heffingen en te waarschuwen dat haar land zijn producten gewoon elders zou verkopen.
Op het moment dat ik dit schrijf, is Trump gezwicht voor Mexico en Canada. Hij heeft gezegd dat goederen die onder de handelsovereenkomst tussen de VS en Mexico en Canada vallen – het grootste deel van de Mexicaanse export – tot ten minste 2 april niet onderhevig zullen zijn aan heffingen.
Wat er daarna gebeurt, valt nog te bezien. Hoe dan ook hebben Trumps dreigementen meteen de Amerikaanse markten doen imploderen.
Zelfs het piepkleine Panama heeft gezegd dat het zijn veto zal uitspreken over Trumps poging om de controle over het Panamakanaal over te nemen via een BlackRock-aankoop (groot Amerikaans investeringsbedrijf) van het Chinese bedrijf dat de havens bezit aan beide uiteinden. Het land zal zich ook verzetten tegen eventuele militaire stappen. President Jose Raul Mulino zei dat het kanaal “voor altijd” van Panama is.
Trump gaat waarschijnlijk nog harder pushen op militaire en koloniale fronten in een poging nieuwe steun te verzamelen
De impact van de bijna-universele handelsoorlog van de VS op de Amerikaanse economie, de werkgelegenheid en de prijzen die de burgers betalen, samen met de ‘wild west’-aanval op overheidsinstellingen, diensten en budgetten, leidde tot een ineenstorting van zijn populariteitsgraad, zelfs bij zijn aanhangers.
Dat zal er waarschijnlijk toe leiden dat Trump nog harder gaat pushen op militaire en koloniale fronten in een poging nieuwe steun te verzamelen en de aandacht van het publiek af te leiden van binnenlandse kwesties. Maar ook dat loopt niet van een leien dakje.
De militaire en imperialistische aanstellerij van Trump is tot nu toe beantwoord met evenwaardige reacties op economisch vlak. Zijn opmerkingen om van Canada de 51e staat van de VS te maken, werden bespot door politici en publieke opinie. Ze hebben ertoe geleid dat veel Canadese winkels uit protest hun schappen met Amerikaanse producten hebben leeggehaald.
Zij deden dat in samenspraak met de Liquor Control Board van Ontario, een van de grootste inkopers van alcohol ter wereld. Ook in andere Canadese provincies haalden winkels alle in de VS gemaakte dranken uit de schappen, zodat geen enkele winkelier ze nog in voorraad heeft. De Canadezen boycotten ook steeds meer Amerikaanse goederen die nog wel te koop zijn.
Trumps ambitie om Groenland over te nemen van Denemarken – financieel of militair – werd woedend afgewezen door de Deense regering. Frankrijk bood zelfs militaire steun aan voor het geval hij het zou proberen, terwijl verontwaardigde Groenlanders de algemene verkiezingen van deze week naar verluidt behandelen als een referendum over onafhankelijkheid van Denemarken … van wie dan ook.
Vrede in Oekraïne wordt gebruikt als een excuus voor militair avonturisme
De westerse uitzondering op de militaire manoeuvres van Trump was de capitulatie van Groot-Brittannië en de regeringen van de EU voor de vraag van Trump naar meer militaire uitgaven, zodat de VS dat niet langer hoeven te doen.
Terwijl Trump aandringt op vrede in Oekraïne, proberen Starmer en zijn EU-tegenhangers zelfs die ambitie om te zetten in een excuus voor meer militair avonturisme. Ze zeggen dat ze hun legers moeten opbouwen, zelfs als er vrede komt tussen Oekraïne en Rusland, waarbij ze lachend beweren dat ze “boots on the ground” zullen zetten in Oekraïne om “de vrede te beschermen”.
Gedwee beveelt Groot-Brittannië Oekraïne aan om in te stemmen met de exorbitante eis van Trump om de helft van zijn enorme bodemschatten op te eisen. Eisen die hij stelt, niet eens met de belofte van toekomstige hulp, maar voor bewezen diensten in het verleden.
Geen van deze Trump-manoeuvres lijkt echter goed uit te pakken als het gaat om het versterken van de Amerikaanse hegemonie. En hoewel er veel havikken zitten in Trumps regering die staan te popelen om een militaire confrontatie aan te gaan met de grootste economische uitdager van de VS, lijkt het waarschijnlijk – en te hopen – dat Amerikaanse generaals wél zullen inzien dat dit waanzin is.
Palestina en Iran
Eén gebied waar Trumps onbesuisdheid wel resultaten kan opleveren, is in West-Azië, met name in Palestina en Iran. Trump steunde eerder al de annexatie van de Westelijke Jordaanoever door Israël.
Ondertussen lanceerde hij zijn genocidale, door AI gegenereerde, Trump Gaza-video. Daarin ziet hij Gaza als een soort Las Vegas aan de Middellandse Zee, compleet met gigantische gouden standbeelden van hemzelf. Het grootste deel van de wereld wees er meteen op dat zijn plan om alle Palestijnen op die manier uit Gaza te verdrijven een grove schending is van het internationaal recht.
Netanyahu is aangemoedigd in zijn ambitie voor een Amerikaans-Israëlische oorlog tegen Iran
De reactie van Israël, het “vliegdekschip van de VS in het Midden-Oosten”, was heel anders. De regering-Netanyahu verwelkomde het plan (ondanks het onflatteuze beeld van Netanyahu die naast Trump op een strandstoel ligt te luieren). Zij nam het als een signaal om haar genocidale bedoelingen voor Gaza en haar minachting voor het internationaal recht en voor de Conventies van Genève nog openlijker te demonstreren.
Israël maakte niet alleen snel een einde aan zijn staakt-het-vuren-overeenkomst, die het toch al nooit echt had nageleefd, maar kondigde ook een volledige blokkade van alle humanitaire hulp naar Gaza aan. Daarna sloot het meteen ook nog eens alle elektriciteit af naar de “openluchtgevangenis” en bombardeerde het de weinige overgebleven waterontziltingsinstallaties van Gaza.
Dit zijn ondubbelzinnige oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Israël heeft eerder al geprobeerd het blokkeren van hulp te ontkennen, zelfs toen de feiten onweerlegbaar waren. Nu, aangemoedigd door Trumps minachting voor internationale wetten en meningen, verklaart het dit openlijk.
Netanyahu is ook aangemoedigd in zijn ambitie voor een Amerikaans-Israëlische oorlog tegen Iran en lijkt te geloven dat hij nu de vrije hand heeft om de nucleaire ontwikkelingsfaciliteiten van Iran te bombarderen.
Of hij die aanzienlijk kan beschadigen is onduidelijk, omdat de meeste ervan naar verluidt diep onder de grond liggen en zelfs voor “bunker-busting” bommen onbereikbaar zijn. De VS hebben deze week een einde gemaakt aan Iraks vrijstelling (van de blokkade) om elektriciteit van Iran te kopen. Dat veroorzaakt nu ook daar een crisis.
De wereld zal eronder lijden als de ‘Amerikaanse eeuw’ niet met een sisser maar met een knal ten onder gaat
Verdere escalaties, en zeker elke deelname van de VS aan of steun voor militaire actie, kan vergelding uitlokken door Iran en zijn bondgenoten, waaronder een intensievere blokkade van de scheepvaart en mogelijk aanvallen op Amerikaanse belangen in de regio. Dat zou op zijn beurt kunnen leiden tot de wereldwijde oliecrisis waar velen al voor vreesden sinds de raketuitwisselingen tussen Israël en Iran vorig jaar.
Nu de economische en militaire houding van Trump in het noorden van de wereld aan het wankelen is en zijn populariteit thuis een duikvlucht neemt, is het gevaar reëel dat hij alles op het spel zet voor een grote stap in West-Azië.
De wereld, en vooral de onschuldige mensen in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever, zullen eronder lijden als de ‘Amerikaanse eeuw’ niet met een sisser maar met een knal ten onder gaat.
Claudia Webbe was parlementslid voor Leicester East (2019-24).
Dit artikel verscheen eerder op Morning Star. De vertaling is van Jan Reyniers
