De ruzie van 28 februari in het Witte Huis tussen de Amerikaanse president Donald Trump en Volodymyr Zelensky was een grimmig symbool van de koloniale relatie tussen de twee landen. “Je zit niet in een positie om eisen te stellen”, schreeuwde Trump tegen Zelensky.

Volgens de Britste conservatieve krant The Telegraph wil de regering Trump “van Oekraïne een economische kolonie van de VS maken”.

Trump eist controle over de Oekraïense mineralen. Zo wil hij Oekraïne honderden miljarden dollars laten terugbetalen voor Washingtons oorlogsinspanningen. De VS-regering gelooft dat Oekraïne voor duizenden miljarden dollars aan zeldzame aardelementen en andere kritieke mineralen bezit die nodig zijn voor geavanceerde technologieën.

Trump wil herindustrialiseren en VS-bedrijven toegang verlenen tot de Oekraïense grondstoffen die hij broodnodig heeft voor de productie van windturbines, iPhones, stealth gevechtsvliegtuigen, etc. Daar komt bovenop dat China wereldwijd – ook voor de VS – de grootste toeleverancier is van kritieke mineralen.

Het is altijd al een topprioriteit geweest van het Pentagon om minder afhankelijk te worden van Peking. Ook wil Trump de geboden kans gebruiken om Rusland en China te “ont-herenigen”.

Oekraïne moet twee keer zijn bbp aan de VS betalen

De VS-regering heeft Oekraïne in een oorlog met Rusland geduwd. Eerst heeft ze de NAVO uitgebreid tot aan de Russische grens. Daarna in 2014, heeft ze steun verleend aan een staatsgreep die de democratisch gekozen, geopolitiek neutrale Oekraïense regering omver wierp.

Beide acties zetten een gewelddadig conflict in gang dat in 2022 escaleerde tot een grootschalige proxy-oorlog tussen de NAVO en Rusland. De voormalige VS-minister van Defensie, Lloyd Austin, stelde duidelijk dat Washington “Oekraïne gebruikte om Rusland te ‘verzwakken’”.

Trump beweert dat de VS Oekraïne ondertussen 350 miljard dollar, of zelfs 500 miljard dollar aan ‘hulp’ hebben gegeven. Onafhankelijke analisten hebben echter berekend dat Washington sinds 2022 ‘slechts’ 119,7 miljard dollar spendeerde aan Oekraïne-gerelateerde ‘hulp’.

Een groot deel van deze ‘hulp’ bestond uit VS-overheidscontracten met particuliere (winstbeluste) wapenbedrijven. Het militair-industrieel complex van de VS heeft uit de ‘hulp’ aan Oekraïne dus best een slaatje geslagen.

Hoe dan ook eiste Trump dat Oekraïne de VS minstens 350 miljard dollar (terug)betaalt. Die som is zowat twee keer de omvang van ’s lands economie (184,1 miljard dollar, volgens het IMF).

De VS willen de kritieke Oekraïense mineralen

Republikeins senator Lindsey Graham, een nauwe Trump-adept, heeft al herhaaldelijk gezegd dat de VS de kritieke Oekraïense mineralen willen exploiteren.

In een interview met CBS in juni 2024 verklaarde Graham: “Wat heeft Trump gedaan om de wapens te laten stromen [naar Oekraïne tijdens zijn eerste termijn]? Hij creëerde een leenstelsel.”

“Als we Oekraïne nu helpen, kunnen ze de beste zakenpartner worden waar we ooit van gedroomd hebben. Die 10 tot 12 duizend miljard dollar aan kritieke minerale activa, zou door Oekraïne en het Westen kunnen worden gebruikt en [dus] niet aan Poetin en China worden gegeven. Dat is een geweldige deal.”

De VS gebruiken Oekraïne om Rusland te verzwakken

In een interview op Fox News, slechts twee weken nadat Trump de presidentsverkiezingen had gewonnen, stelde Graham dat “de oorlog om geld draait”, en hij beloofde dat Trump een deal zou opleggen om “onszelf te verrijken met zeldzame aardmetalen”.

“Het is dus in ons belang om ervoor te zorgen dat Rusland het land niet overneemt. (…) Oekraïne is de graanschuur van de derde wereld. 50 procent van al het voedsel dat naar Afrika gaat, komt uit Oekraïne. (…) Donald Trump gaat dus een deal sluiten om ons geld terug te krijgen en om onszelf te verrijken met zeldzame aardmetalen.”

In de rampzalige persconferentie van het Witte Huis met Zelensky (28 februari) werd aan Trump gevraagd of zijn plan Oekraïne veiligheid zou bieden, waarop hij antwoordde:

“We hebben beveiliging in een andere vorm. We zullen daar arbeiders hebben die graven, graven, graven, en de ruwe aarde [sic] wegnemen, zodat we in ons land een heleboel geweldige producten kunnen maken”. (…) Dit is een ongelooflijke overeenkomst voor Oekraïne, omdat we nu een grote investering in hun land doen. (…)

Wat zij hebben, hebben er maar heel weinig. En we zijn in staat om echt vooruit te gaan met zeer, zeer high-tech dingen, en veel andere dingen, waaronder wapentuig – wapentuig dat we op veel locaties gaan gebruiken, maar dat we [ook] nodig hebben voor ons land.”

Betaal ons eerst en geef daarna je kinderen te eten

Een journalist vroeg aan Trump hoe Oekraïne precies zal profiteren van die eenzijdige deal. Trump antwoordde door enthousiast uit te leggen hoe hij de VS zal helpen. Wat volgt is een gedeeltelijke transcriptie van Trumps antwoord:

“Wel, we weten niet precies hoeveel, omdat we het geld dat we gaan krijgen van de ruwe aarde in een fonds gaan stoppen. (…) Er zal dus veel geld worden verdiend met de verkoop en het gebruik van ruwe aarde. Zoals je weet, heeft ons land niet veel ruwe aarde. We hebben veel olie en gas, maar we hebben niet veel ruwe aarde.

En wat we hebben, wordt beschermd door de milieuactivisten (…). Zij [in Oekraïne] hebben een van de beste grondstoffen ter wereld. Dus die gaan we gebruiken. We nemen ze, we gebruiken ze voor alle dingen die we doen, inclusief AI, inclusief wapens en het leger. En het zal echt voldoen aan onze behoeften.”

In een recent, collegiaal getoetst artikel (2024), waarschuwden wetenschappelijke experts nog dat “grootschalige mijnbouw en het gebruik van zeldzame aardmetalen op lange termijn ernstige milieuvervuiling veroorzaken en [dat ze] een wereldwijd gezondheidsprobleem vormen.”

Washington vindt het dus beter Oekraïne te vervuilen door er zeldzame aardmetalen te exploiteren in plaats van zijn eigen burgers op te zadelen met de milieugevolgen.

Trump schept op over bewapening Oekraïne

Trumps discours over Oekraïne is volstrekt tegenstrijdig. Hij geeft afwisselend Joe Biden en Barack Obama de schuld van de oorlog en schept tegelijkertijd op over het feit dat hij de wapens leverde aan Kiev die door Obama werden tegengehouden.

Tijdens een persconferentie in het Witte Huis op 25 februari vroeg een journalist hem naar wat de mineralenovereenkomst opleverde voor Oekraïne. Hieronder volgt een transcriptie van Trumps antwoord:

“Tja, … 350 miljard dollar, en veel materieel, en militair materieel, en het recht om door te vechten (…). Kijk, Oekraïne (…) ze zijn erg dapper, en het zijn goede soldaten, maar zonder de Verenigde Staten (…) zou deze oorlog in zeer korte tijd voorbij zijn geweest.

Ik was degene die ze Javelins gaf. Herinner je je de beroemde Javelins? Dat was ik. Dat was Obama niet, dat was Biden niet, dat was niemand anders dan ik. En ze hebben veel tanks weggevaagd met die Javelins. (…) Zonder Amerikaanse uitrusting zou deze oorlog heel snel voorbij zijn geweest. En [ik gaf] ook Amerikaans geld. Ik bedoel, heel veel geld.”

Een Javelin is een antitankraket afgevuurd vanaf de schouder. Foto: Ben Houtkooper, Wikimedia Commons

Tijdens zijn verbaal gevecht met Zelensky op 28 februari maakte de Amerikaanse president opnieuw soortgelijke opmerkingen.

VS controleert wederopbouwfonds Oekraïne

De tekst van de overeenkomst die Trump Oekraïne wil opleggen, is niet openbaar gemaakt. De conservatieve Britse krant The Telegraph kreeg wel een van de eerste ontwerpen in handen. Volgens de krant zou de deal neerkomen op “de economische kolonisatie van Oekraïne door de VS, tot in de eeuwigheid.”

De VS zou zeggenschap krijgen over zowat alle Oekraïense “bodemschatten, olie- en gasvoorraden, havens en andere infrastructuur”.

Volgens The Telegraph “zal de VS 50 procent opeisen van de inkomsten die Oekraïne realiseert uit haar hulpbronnen en 50 procent van de financiële waarde van ‘alle nieuwe licenties, uitgegeven aan derden’. (…)

Een andere bron, dicht bij de onderhandelingen, legt de betekenis ervan uit als: “Betaal ons eerst en geef daarna je kinderen te eten”. De deal zou Washington de facto soevereine immuniteit en bijna volledige controle geven over het grootste deel van de Oekraïense grondstof- en hulpbronneneconomie.

Het uitgelekte ontwerp veroorzaakte internationale verontwaardiging, omdat het zo expliciet kolonialistisch was.

Amerika’s vijand zijn is gevaarlijk, maar Amerika’s vriend zijn is fataal

Om zijn gezicht te redden publiceerde Scott Bessent, de VS-minister van Financiën, op 22 februari een opiniestuk in de Financial Times waarin hij de plannen van de regering-Trump voor Oekraïne uitlegde. Bessent is een miljardair en hedgefonds-manager die eerder werkte voor de miljardair-oligarch George Soros.

Bessent was in februari naar Oekraïne gereisd om met Zelensky te onderhandelen over de deal. In zijn opiniestuk schreef hij onder meer:

“De inkomsten die de Oekraïense regering ontvangt uit natuurlijke hulpbronnen, infrastructuur en andere activa worden toegewezen aan een fonds voor de wederopbouw en ontwikkeling van Oekraïne. Op die toekomstige investeringen zullen de VS economische en bestuurlijke rechten hebben.

Hij voegde er nog aan toe: “Toen ik in Kiev was, heb ik veel Amerikaanse bedrijven ontmoet die al jaren in Oekraïne actief zijn (…) en de voorwaarden van dit partnerschap zullen Amerikaans talent, kapitaal en hoge normen mobiliseren”. De tekst maakt dus duidelijk dat Washington de macht krijgt over wederopbouwprojecten in Oekraïne.

Dit alles doet verdacht veel denken aan de koloniale regeling die de Verenigde Staten Irak oplegden, nadat ze het land in 2003 waren binnengevallen in een illegale aanvalsoorlog om Saddam Hoessein omver te werpen.

In datzelfde interview onthulde Bessent, dat “Zelensky [zelf] voorstelde om de VS een aandeel te geven in de zeldzame Oekraïense aardelementen en kritieke mineralen”.

Dit was de grootste ironie van allemaal: Zelensky had zich eerder al een gehoorzame vazal van de Verenigde Staten getoond, nu bood hij Trump ook nog eens de natuurlijke rijkdommen van Oekraïne aan als stimulans om de wapentransporten voort te zetten.

Trump vond het blijkbaar een geweldig idee, maar hij wilde volledige controle, niet slechts een beetje. Hij eist dan ook dat hem ruwweg twee keer het bbp van het land wordt terugbetaald.

De koloniale deal die de regering-Trump Oekraïne oplegt, doet denken aan een berucht citaat van Henry Kissinger, de strateeg van het VS-imperialisme. In de context van Washingtons marionettenregime in Zuid-Vietnam zei hij ooit: “Amerika’s vijand zijn is gevaarlijk, maar Amerika’s vriend zijn is fataal”.

Het Oekraïense volk is deze les op de harde manier aan het leren.

Dit artikel werd samengevat en vertaald door Jan Reyniers. Het origineel artikel in het Engels verscheen op Geopolitical Economy.