Op 22 februari 2025 zond de Franse radiozender RTL een debat uit tussen journalist Jean-Michel Aphatie en politica Florence Portelli van de rechtse partij Les Républicains. Het debat ging over de vermeende invloed van Algerijnse influencers die terreurdaden in Frankrijk zouden inspireren.
Toen de discussie opliep, besloot Aphatie iets te doen waar de commerciële media niet altijd in uitblinken: hij plaatst de zaken in hun historische context die verder teruggaat dan de voorbije maand.
Gaskamers avant la lettre
“Elk jaar herdenken we in Frankrijk wat er gebeurd is in Oradour-sur-Glane”, bemerkte hij. Daarmee doelde hij op de slachting van een heel dorp door de SS in 1944.
Les Grottes du Dahra, 18 juin 1845. Ets van Tony Johannot. Archief Emilie Chambier/RMN-GP
Aphatie wierp tegen dat de Fransen in 1845 systematisch de zogeheten enfumades toepasten tijdens hun koloniale campagnes. Wanneer opgejaagde dorpsgemeenschappen hun toevlucht zochten in grotten, staken de Fransen vuren aan bij de ingang van die grotten.
De rook vulde de grot volledig en veroorzaakte de verstikkingsdood van mannen, vrouwen en kinderen. Tijdens één enkele enfumade in juni 1845 werden 700 à 1.000 Berbers uitgeroeid. Aphatie noemde de Franse generaal die toen het bevel gaf tot die massamoord in een polemische tweet de ‘uitvinder van de gaskamer’.
De journalist had niet eens zo ver moeten teruggaan in de tijd. In 1945 voerden Franse koloniale doodseskaders de bloedbaden van Sétif en Guelma uit. Tussen 6.000 en 45.000 Algerijnse burgers werden vermoord om elke mogelijkheid tot protest tegen het kolonialisme de kop in te drukken.
“Wij hebben honderden Ouradour-sur-Glane begaan in Algerije”: waarom Jean-Michel Aphatie gelijk heeft. Screenshot: humanité.fr
Tien jaar later volgde de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog, waarin marteling, verkrachting en buitengerechtelijke executies door het Franse leger, dagelijkse routine waren.
Ongepaste waarheden
De historische accuraatheid van Aphatie mocht niet baten. In Frankrijk is extreemrechts na zes decennia nog altijd bijzonder wrokkig over de Algerijnse onafhankelijkheidsstrijd. Een deel van de elite ziet de dekolonisatie van het land nog steeds als een ramp en is blijvend gefrustreerd over het verlies van een dergelijk geostrategisch kroonjuweel.
Marine Le Pen, wiens beruchte vader Jean-Marie persoonlijk Algerijnen folterde als officier tijdens de oorlog, verkondigde onlangs nog dat de kolonisatie Algerije heeft “geholpen om zich te ontwikkelen”.
De reacties van extreemrechtse spilfiguren op dit radiodebat liggen in dezelfde lijn. RN-voorzitter Jordan Bardella brieste dat Aphatie alle voormalige Franse kolonisten in Algerije heeft beledigd met zijn uitspraken.
Éric Ciotti, ooit voorzitter van de Union des Démocrates pour la République (conservatieve partij die bestond van 1967 tot 1976) bestempelde de massamoorden in Algerije dan weer als propagande indigéniste – vrij vertaald zoiets als ‘inheemse propaganda’ – verzonnen door de Algerijnen zelf.
Hoewel Aphatie snel de steun kreeg van historici, gebeurde er iets verbijsterends. RTL besloot op 5 maart om de journalist tijdelijk te schorsen. Vertegenwoordigers van het agentschap legden bloedserieus uit dat deze beslissing er kwam, omdat de directie zijn uitspraken ‘ongepast’ vond en omdat hij ‘weigert zich te excuseren’.
Voor alle duidelijkheid: het is dus ‘ongepast’ om te stellen dat het doden van Algerijnen moreel even verwerpelijk is als het doden van Fransen.
De Bollorificatie van de media
Na zijn schorsing sprak Aphatie zich op X scherp uit tegen de macht van ‘Bolloréland’, een toespeling op Vincent Bolloré, multimiljardair en mediamagnaat, die openlijk oproept tot een ‘beschavingsstrijd’ om het ‘christelijke Westen’ te redden.
Bolloré is de Franse versie van Elon Musk, Jeff Bezos, of onze eigen mediagigant Christian Van Thillo, omdat hij inhoudelijk vormgeeft aan de media die onder zijn imperium vallen.
Hij gebruikt zijn media om extreemrechtse thema’s op de agenda te zetten en ontslaat journalisten die hem bekritiseren. De invloed van Bolloré’s netwerk is significant, ook tot voorbij de vele persbedrijven, uitgeverijen, radio- en televisiezenders die onder zijn rechtstreekse gezag vallen.
x
Als een journalist al wordt geschorst voor een accurate weergave van het kolonialisme, hoe staat het dan met mediafiguren die effectief iets hebben misdaan?
Toevallig werd recent bekendgemaakt dat de Franse presentator van het programma Touche pas à mon poste Cyril Hanouna – een lieveling van extreemrechts en gerechtelijk veroordeeld na een uitzending waarin hij homoseksuelen zonder hun medeweten live op de radio bracht om hen te bespotten – binnenkort een nieuw televisieprogramma mag verzorgen voor RTL.
Een interessant inkijkje in welke meningen nu precies ‘cancelbaar’ zijn in de (zogezegd aan politieke correctheid onderhevige) media, en welke vooral goed zijn voor de kijkcijfers.
