11.11.11 is de koepelorganisatie die samen met een heleboel andere lidorganisaties, vrijwilligers en verenigingen opkomt voor internationale solidariteit en mondiale rechtvaardigheid. Maar de nieuwe federale regering heeft aangekondigd flink te gaan besparen op ontwikkelingssamenwerking.

In de Verenigde Staten zagen we al hoe het overheidsprogramma USAID is stopgezet door Trump en Musk. De gevolgen van deze beslissing hadden onmiddellijk een grote impact op de levens van mensen die rekenen op deze steun. De besparingen van onze regering kunnen gelijkaardige gevolgen hebben voor internationale solidariteit, samenwerking en stabiliteit.

Chaos en onveiligheid

Wat betekent het voor u als organisatie en voor uw werking als de besparingen van 25 procent doorgaan?

“Het is op dit moment echt koffiedik kijken op welke kanalen minister van Ontwikkelingssamenwerking Maxime Prévot (Les Engagés) zal besparen. Wij hebben als organisatie een enorm hoge bestedingsgraad en ook geen buffer om dit op te vangen.”

“De besparingen zullen sowieso tal van mensen raken in de landen waar wij actief zijn. Zo bestaat het risico dat ngo’s in de toekomst met minder internationale partners kunnen samenwerken op cruciale domeinen zoals onderwijs, gezondheid of vrouwenrechten.”

De regering wil ook de fiscale aftrekbaarheid aanpakken. Welke gevolgen zal dit hebben?

“Enerzijds zegt de regering dat we private financiering of fondsenwerving kunnen stimuleren om het wegvallen van subsidies te vervangen. Anderzijds wordt de beslissing genomen om dit fiscaal minder gunstig te maken. Dat staat compleet haaks op elkaar. En het gevolg zal zijn dat mensen minder giften zullen geven.”

Gaan we ook als samenleving gevolgen van de besparingen op ontwikkelingssamenwerking merken?

“Er zullen minder middelen zijn voor de mensen die ze het meest nodig hebben. En dat heeft instabiliteit, chaos en onveiligheid in de wereld tot gevolg.”

“De regering zorgt voor vals gevoel van veiligheid en besparing”

“Zo is er een onderzoek van de OESO dat zegt dat elke euro die we besparen op conflictpreventie ons nadien 16 euro kost om met het conflict om te gaan. Eigenlijk zorgt de regering voor een vals gevoel van veiligheid en besparing.”

Kan je daar een voorbeeld van geven?

“Neem bijvoorbeeld steun aan cruciale projecten in Palestina, Congo of Burundi. Als dat wegvalt betekent dat minder scholen, minder gezondheidszorg, minder veilige plaatsen voor mensen op de vlucht. Ja, dan heeft dat impact op mensenlevens.”

“Zo hebben we in Rwanda een organisatie genaamd AMI die gemeenschappen en mensen van verschillende achtergronden onderling stimuleert om met elkaar te praten als ze een andere mening hebben. Verdwijnt dit, dan kan het zijn dat mensen sneller de wapens tegen elkaar opnemen.”

“Als je beweert dat je een verantwoordelijke speler op het wereldtoneel bent, dan moet je dat ook bewijzen. Je kan als land niet zeggen dat je om mensenrechten en klimaat geeft, en dan de middelen weghalen die die zaken beschermen. Welke invloed heb je dan nog om te praten op een klimaattop of op andere plaatsen waar over toekomstig klimaatbeleid onderhandeld wordt?”

“Ontwikkelingssamenwerking is vaak een manier om te tonen aan de internationale gemeenschap: we put our money where our mouth is. Het is niet gewoon technische programma’s uitvoeren, het is heel politiek, maar op een goede manier.”

Meer geweld en conflict

Gaat dit ook mensenlevens kosten? 

“Als je de financiering van vredesprojecten stopzet, wat denk je dat er gebeurt? Mensen zoeken zelf manieren om te overleven, en in veel gevallen betekent dat: meer geweld, meer conflict.”

“Je kan niet alleen investeren in defensie en verwachten dat problemen vanzelf verdwijnen. Je kan geen brand blussen als je blijft besparen op brandpreventie. Anders ben je op elk moment gewoon aan het dweilen met de kraan open.”

Verliest België als land zijn geloofwaardigheid als internationale partner?

“Je mag niet onderschatten wat voor een grote geloofwaardigheid wij hebben op het internationale toneel. België heeft bijvoorbeeld een hele grote rol gespeeld in het openen van doorgang-corridors toen er een conflict was in Syrië en er geen humanitaire hulp meer kon voorzien worden in Noordoost-Syrië.”

“Als ontwikkelingssamenwerking wordt afgebouwd, dan moet je niet verbaasd zijn dat er meer tweespalt komt en landen uit het globale zuiden niet meer meestemmen over bepaalde kwesties zoals Rusland en Oekraïne. Op deze manier gaat België zijn geloofwaardigheid verliezen op het moment dat er internationale onderhandelingen zijn.”

Ongelijke machtsverhoudingen

Er is ook kritiek op ontwikkelingssamenwerking dat landen er niet op vooruit gaan en afhankelijk worden. Hoe reageert u hierop?

“Wel, ik vergelijk het met bijvoorbeeld onderwijs in ons land, waar ook enorm veel geld in wordt geïnvesteerd, terwijl het niveau van kinderen op bepaalde vlakken achteruitgaat. Of kijk naar kankeronderzoek, dat heeft er ook nog niet voor gezorgd dat alle kankers de wereld uit zijn. Toch zegt niemand dat onderwijs of kankeronderzoek ‘niet werken’. Waarom doen we dit bij ontwikkelingssamenwerking dan wel?”

“De reden waarom landen nog in een achtergestelde positie zitten, heeft vooral te maken met de ongelijke machtsverhoudingen. Ontwikkelingssamenwerking is een cruciale hefboom, die ervoor zorgt dat ondertussen vele individuele mensen toegang hebben tot middelen om bijvoorbeeld te kunnen werken.”

Op welke manier heeft ontwikkelingssamenwerking invloed op het leven van Belgische burgers?

“Kijk naar migratie. Ontwikkelingssamenwerking pakt grondoorzaken van migratie aan, zoals armoede. Maar het financiert ook de opvang in de regio. Als de leefomstandigheden voor vluchtelingen in Libanon verschrikkelijk zijn, dan zullen meer mensen naar hier trekken om een veiliger bestaan op te bouwen.”

“Besparen op die opvang in de regio en tegelijk pleiten voor minder migratie naar België zoals het regeerakkoord doet? Dat slaat nergens op.”

“Besparen op asielopvang en tegelijk pleiten voor minder migratie slaat nergens op”

“Of neem de klimaatcrisis. Als we niet samen investeren in het aanpakken van de oorzaken van deze crisis, worden de gevolgen ook voor ons in België alleen maar groter. Droogte en extreem weer raken ons nu al – denk aan de dodelijke overstromingen in de Vesder. Dit is geen probleem van ‘elders’.”

Hoe draagt de verrechtsing van de maatschappij bij aan de negatieve kijk op ontwikkelingssamenwerking?

“Fascisme is in de wereld een enorme opmars aan het maken. Als je kijkt naar de VS en het zionistische project van Netanyahu, maar ook in Europa maakt extreemrechts opgang zoals in Hongarije, Duitsland en Nederland. Vanuit dat discours wordt de mens niet meer als mens bekeken.”

“Ik denk dat we meer duidelijk moeten maken dat we met zijn allen verbonden zijn en dat is geen geitenwollensokken-verhaal. De boodschap brengen dat we allemaal mensen zijn, waar we ook geboren zijn.”