Elon Musk, de tech-miljardair en de virtuele premier van president Donald Trump, windt er geen doekjes om dat hij er veel voor voelt om de VS uit de Verenigde Naties (VN) én de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) te trekken.

“Ik ga akkoord”, schreef hij in een reactie op een post van een rechts politiek commentator die zei dat “het tijd is voor de VS om de NAVO en de VN te verlaten.”

America first

Musk is een van de machtigste adviseurs van Trump en als chef van het Department of Government Efficiency (DOGE) pakt hij de federale overheidsinstellingen meedogenloos aan.

Wat betekent dat voor de VN? Wordt dit bijna tachtigjarige instituut zijn volgende doelwit?

VN-hoofdkwartier in New York. UN Photo/Manuel Elias

De dreigende taal ten aanzien van de VN wordt alvast herhaald door een aantal Republikeinen die een wetsvoorstel hebben ingediend voor het vertrek van de VS uit de VN. Ze beweren dat de organisatie niet op één lijn ligt met de America First-agenda van de regering-Trump.

Onder de al goedgekeurde VS-bezuinigingen zitten ondermeer budgetten voor polio-vaccins, preventiewerk van hiv/aids en malaria, alsook lopende voedselprogramma’s over de hele wereld.

Levensreddend werk

Kul Chandra Gautam, voormalig adjunct-directeur van UNICEF noemt de bedoelingen van de regering Trump/Musk “gemeen en kwaadaardig”.

Hij wijst op de jarenlange staat van dienst van verschillende ngo’s en VN-organisaties die afhankelijk zijn van deze financiering en vooral op hun succesvol, efficiënt en levensreddend werk.

“We kunnen hier duidelijk stellen dat het kind met het badwater wordt weggegooid”, zegt Gautam. “Miljoenen kinderen en vrouwen worden veroordeeld tot ziekte, ondervoeding en overlijden om het ego en de overmoed van ‘s werelds rijkste man te bevredigen”, zegt hij.

De garanties die Trump en zijn minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio geven over een zogeheten “kwijtschelding” voor essentiële en levensreddende projecten, verliezen aan geloofwaardigheid. Ook VN-secretaris-generaal Antonio Guterres sprak recent tegenover verslaggevers zijn bezorgdheid uit over de dreigende crisis.

“Om te beginnen wil ik mijn grote bezorgdheid uiten over de informatie die VN-organisaties – en andere humanitaire en ontwikkelingsorganisaties in de afgelopen 48 uur hebben ontvangen”, zei hij.

“Deze bezuinigingen door de VS hebben gevolgen voor een groot aantal cruciale programma’s. Die gevolgen zullen verwoestend zijn voor kwetsbare mensen over de hele wereld”.

VS was tot nu grootste financiële steungever voor VN

Volgens Andreas Bummel van Democracy Without Borders zijn oproepen om de VS terug te trekken uit de VN geen nieuw gegeven. Hij nuanceert al zegt hij erbij dat niet kan worden uitgesloten dat Trump dit discours op een gegeven moment toch steunt of er op zijn minst de diplomatieke druk mee zal opbouwen.

“De VS hebben zeker veel meer te verliezen dan te winnen bij een dergelijke actie, maar de acties van Trump zijn niet noodzakelijk rationeel. Soms lijken ze zelfs tegen het eigenbelang van de VS in te gaan”, zegt Bummel.

Hij verwacht wel dat de kans groot is dat de VS zullen knippen in hun bijdragen aan de VN. Momenteel is de bijdrage van de VS nu goed voor 22 procent van het volledige VN-budget door alle VN-lidstaten samen – 193 landen in totaal.

Op de vraag of de VS hun financiering eenzijdig kunnen verlagen, sprak VN-ambassadeur Anwarul Chowdhury van Bangladesh en voormalig VN-ondersecretaris-generaal: “Neen, de VS kunnen dat niet eenzijdig doen.”

Hierover zal volgens hem onderhandeld moeten worden in de VN-Commissie Bijdragen en uiteindelijk door de VN-Algemene Vergadering worden bevestigd.

“Daarom waren er in 2000 en 2001 enorme diplomatieke vaardigheden van VN-ambassadeur van de VS Richard Holbrooke nodig om het budget van de VS aan de VN te verlagen van 25 naar 22 procent”.

De bijdragen van de VN-lidstaten worden immers berekend op basis van het totaalbedrag van 100 procent. Dat wil zeggen dat elke verlaging door één land moet worden opgevangen door de andere landen. “Het totaal moet altijd op 100 procent uitkomen”, legt Chowdhury uit.

Chaos

VN-woordvoerder Stephane Dujarric werd op de persbriefing van 28 februari 2025 door journalisten ondervraagd over specifieke programma’s die zouden worden geschrapt en de te verwachten financiële verliezen voor de VN. Dujarric zei dat er veel chaos heerst, dat verschillende organisaties brieven hebben ontvangen, maar dat er nog veel onduidelijkheid is.

“Ik kan u echter wel vertellen dat onze collega’s van het VN-Bureau voor Drugs en Misdaad (UNODC) ongeveer 50 projecten zien beëindigd”, zei Dujarric. “Hun kantoor in Mexico, dat zich onder andere bezighoudt met de stroom aan fentanyl, zal misschien moeten sluiten.”

De programma’s van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) in de Democratische Republiek Congo zijn zo goed als stilgevallen, ging hij verder. “En soortgelijke programma’s in Haiti zitten in de gevarenzone. Ook hebben 27 collega’s van de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) een ontslagbrief ontvangen. En zo kan ik nog wel even doorgaan.”

Dujarric zei nog dat er alles aan wordt gedaan om meer duidelijkheid te krijgen en te garanderen dat levensreddende hulp blijft gaan naar wie dat dringend nodig heeft. Hij benadrukte ook dat de VS een van de oprichters zijn van de VN en een cruciaal lid van de organisatie.

“De vrijgevigheid van de VS-bevolking heeft geholpen om miljoenen mensen uit de armoede te halen, heeft ziekten helpen uitroeien en een meer welvarende en veilige wereld op te bouwen. Dat komt de hele wereld, inclusief de VS-bevolking ten goede”, zei hij.

Dujarric gaf nog mee dat alles in het werk wordt gesteld om op hoog niveau met elkaar in gesprek te gaan, maar dat dit voorlopig zonder veel resultaat is gebleven.

Anders wordt het uitzoeken hoe we kunnen besparen, parafraseerde Dujarric de woorden van collega Tom Fletcher, de coördinator van het VN-Interagency Committee waarin alle VN-organisaties en ngo’s samenkomen.

“Dan wordt het bekijken hoe we efficiënter kunnen werken en hoe we overlappingen kunnen elimineren. Elke organisatie zal die denkoefening voor zichzelf moeten maken.”

Dit is een samenvatting door IPS Vlaanderen van A Cash Crisis Forces UN to Re-Figure its Budget and Freeze Staff Hiring door Thalif Deen.