Hoe relevant is de Arabische Liga nog?
Screenshot uit een over-the-top propagandafilmpje van de VS-president. Via nepbeelden toont Trump hoe hij luxe resorts wil laten bouwen in Gaza en Palestijnen deporteren naar Arabische buurlanden, een praktijk die alom als etnische zuivering wordt beschouwd.
Ingeboet
De groep van 22 staten, bekend als de Arabische Liga, heeft al vele decennia aan relevantie ingeboet, met name in de belangrijkste regionale kwestie: de Palestijnse zaak.
Haar invloed kan echter opnieuw groeien, nu ze probeert een gezamenlijk standpunt in te nemen over het beëindigen van de oorlog in Gaza. Dit, in de hoop dat dit de zwaar impopulaire regimes in de regio zal redden.
Op 7 oktober 1944 tekenden zeven Arabische staten het Alexandriëprotocol. Het jaar daarop werd de Liga van Arabische Staten opgericht, die bestond uit Egypte, Irak, Jordanië, Libanon, Saoedi-Arabië, Syrië en Noord-Jemen.
Palestijnen ondersteunen
De eerste grote beslissing betrof het interveniëren ter ondersteuning van de Palestijnen. Hoewel de Liga zich toen heeft toegelegd op conflictoplossing, bemiddeling bij economische overeenkomsten en gezamenlijke Arabische standpunten over politieke aangelegenheden, had ze als orgaan weinig geloofwaardigheid bij het Arabische publiek.Na de Zesdaagse oorlog van juni 1967 vond er een top van de Arabische Liga plaats in Khartoem (Soedan), waar unaniem de zogenaamde "drie no’s" werden aangenomen: geen vrede met Israël, geen erkenning van Israël, geen onderhandelingen met Israël.
Hoewel deze beslissing wordt gezien als een historische verzetshouding tegen normalisering, beschreef de Israëlische auteur Avi Shlaim de interpretatie ervan door de Arabische leiders als volgt: "geen formeel vredesverdrag, maar geen afwijzing van vrede; geen directe onderhandelingen, maar geen weigering om via derden te praten en geen de jure erkenning van Israël, maar wel acceptatie van zijn bestaan als staat".
De laatste keer dat de Arabische Liga nog echt samenkwam rond een kwestie was tijdens de invasie van Koeweit door de voormalige Iraakse president Saddam Hussein in 1991. Hierbij nam ze een standpunt in dat in overeenstemming was met de feitelijke eisen van de Verenigde Staten. De invasie van Irak in 2003 betekende voor de Arabische Liga het einde van haar legitimiteit.
Platform
Wat betreft de Palestijnse zaak diende de Liga als een platform voor Arabische leiders om hun mening te uiten, zonder dat er daadwerkelijke actie werd verwacht.
Zo werd in 2002 het Arabische Vredesinitiatief formeel geratificeerd tijdens een top in Beiroet, maar er werd geen vooruitgang geboekt. Sterker nog, de VAE, Bahrein, Marokko en Soedan namen afstand van de motie, terwijl Saoedi-Arabië in 2023 op het punt stond ze te laten vallen.
Deze oproepen tot een zogenaamde "twee-statenoplossing" sorteerden geen effect, en werden grotendeels gezien als betekenisloze gestes, bedoeld om Arabische autocraten een schijn van geloofwaardigheid te geven in hun omgang met Israël, terwijl ze tegelijkertijd de Verenigde Staten te vriend hielden.
Gezamenlijk standpunt
Ditmaal zou het voor het Arabische leiderschap echter erop of eronder kunnen zijn. De oorspronkelijk voor 28 februari geplande bijeenkomst van de Arabische Liga, had als doel een gezamenlijk standpunt te vormen tegen het voorstel van de Trump-regering om de Gazastrook etnisch te zuiveren.Deze bijeenkomst draait eigenlijk om een halfslachtige poging van Arabische leiders om een tegenvoorstel te formuleren van een naoorlogse Gaza-regeling die voor alle partijen aanvaardbaar zou kunnen zijn.
Deze bijeenkomst is echter in de feiten een halfslachtige poging van Arabische leiders om een tegenvoorstel te formuleren van een naoorlogse Gaza-regeling die voor alle partijen aanvaardbaar zou kunnen zijn, als reactie op de dreigementen van de Amerikaanse president Donald Trump om de Palestijnen te verdrijven naar landen als Jordanië, Egypte en zelfs Saoedi-Arabië.
Politiek overleven
Terwijl Israël zijn territorium steeds verder uitbreidt door illegaal land in te nemen in Syrië, weigert te vertrekken uit Zuid-Libanon en de annexatie van de Westelijke Jordaanoever overweegt, lijken de Arabische leiders te vrezen voor hun politiek overleven. Ze worden gedwongen eindelijk een gezamenlijk standpunt in te nemen, om een mogelijke catastrofe voor henzelf af te wenden.
Het valt nog te bezien of ze opnieuw de bal zullen misslaan, zelfs nu hun eigen belangen op het spel staan.
Robert Inlakesh is journalist, schrijver en documentairemaker. Hij richt zich op het Midden-Oosten, met name Palestina. Dit artikel verscheen eerder op Palestine Chronicle. De vertaling is van Toon Van den Bossche.
